روز دی‌ به‌مهر از ماه امرداد/ نادرشاه و پیروزی در میان‌رودان

لشکرکشی نادر شاه افشار به میان‌رودان (بین‌النهرین) سال ۱۱۲۲ خورشیدی، (۱۷۳۳ میلادی) یکی از مهم‌ترین عملیات‌های نظامی او بود. در این زمان، نادر هنوز به عنوان شاه تاج‌گذاری نکرده بود و به عنوان فرمانده نظامی و نایب‌السلطنه فعالیت می‌کرد. او در سال ۱۱۴۸ مهی (۱۷۳۶ میلادی) در دشت مغان تاج‌گذاری کرد و از آن زمان به عنوان شاه ایران شناخته شد.

پس از شکست شاه تهماسب دوم در برابر عثمانیان، نادرشاه تصمیم گرفت تا کنترل مناطق از دست رفته را بازپس گیرد. او با استفاده از تاکتیک‌های نظامی پیشرفته و نیروهای ورزیده، به سمت میان‌‌رودان حرکت کرد. میان‌رودان یا بین‌النهرین (به انگلیسی: Mesopotamia) نام منطقه‌ای تاریخی است که بین دو رود دجله و فرات قرار دارد. این سرزمین بیشتر در کشور عراق امروزی است و به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، یکی از مهم‌ترین مناطق تمدنی در تاریخ باستان بوده است.

نادرشاه در اغاز فرمان حمله به کرکوک را داد و دو روز بعد، توپخانه ارتش ایران مواضع نظامیان عثمانی در کرکوک را گلوله‌باران کرد. این عملیات به تصرف کرکوک انجامید و نادرشاه توانست این شهر را از دست عثمانی‌ها آزاد کند.

در مدت این لشکرکشی، نادرشاه موفق به تصرف شهرهای مهمی مانند بغداد و بصره شد. این تصرفات نشان‌دهنده توانایی‌های نظامی و استراتژیک نادرشاه بود و نقش مهمی در تثبیت قدرت او در منطقه داشت.

مردم سلیمانیه، که ترکیبی از کردها و ترکمان‌ها بودند، همچنان به ایران وفادار ماندند. این وفاداری نقش مهمی در موفقیت‌های نادرشاه در این منطقه داشت.

دولت عثمانی به پایتختی استانبول که خود را خلیفه مسلمانان اعلام کرده بود و جانشین خلفای دمشق و بغداد، در پایان فرمانروایی صفويه كه دولت اصفهان بیشتر بر اثر فساد اداری ناشی از افتادن امور دربار شاهان اين دودمان به دست گُرجيان و انتصابات نادرست، رو به ضعف نهاده بود با اخراج حُکام وابسته به ايران در میان‌رودان، بسياری از مناطق عراق امروز را متصرف شده بود و لشکرکشی نادرشاه به آن منطقه برای پس گرفتن آن اراضی و شهرها بود. پیشتر هم “شاه طهماسب اول” بغداد را به عثمانی واگذار کرده بود که “شاه عباس یکم” آن را پس گرفته بود. درگيری ايرانيان با هر قدرت وقت بر سر میان‌رودان، از زمان بپاخيزی ايرانيان برای کسب استقلال و حاکميت ملی (دو سده پس از چیرگی تازیان) آغاز شده بود. میان‌رودان يک ساتراپی (ايالت) ايران بود و پايتخت ايران در آنجا قرار داشت که آثار آن باقی است.

لشکرکشی نادرشاه به میان‌رودان تاثیرات فرهنگی و سیاسی مهمی داشت. این عملیات نشان‌دهنده قدرت و توانایی نظامی ایران در آن زمان بود و به تثبیت موقعیت نادرشاه به عنوان یکی از بزرگترین فرماندهان نظامی تاریخ ایران کمک کرد.

—- —- —- —- —- —-

یادروز یازدهم امردادماه:

زادروز “ادیب ‌الممالک فراهانی” ملقب به “امیرالشعرا”، ادیب و روزنامه نگار دوره مشروطه. (۱۲۳۹ خورشیدی)

او که نامور به امیرالشعرا و متخلص به امیری و پروانه بود، در ۱۵ سالگی به‌ تهران آمد و به پایمردی حسنعلی‌خان امیرنظام  گروسی، به‌دستگاه تهماسب میرزا مویدالدوله راه یافت. معتبرترین تصحیح دیوان ادیب را موسوی گرمارودی منتشر کرده است.
آرامگاه وی در شهر ری است.

محاكمه “علی منصور”، ميرزا علی خان منصورالملک، وزير پيشين طرُق و شوارع به اتهام گرفتن رشوه از کمپانی کامپساکس، سازنده راه آهن. (۱۳۱۵ خورشیدی)

“علی منصور”، ۲۷ ديماه ۱۳۱۴ برکنار و توسط پليس بازداشت شده بود که محسن صدر، وزير دادگستری وقت، قانونی به تصويب مجلس رسانيد که محاکمه وزيران بايد در ديوان عالی کشور انجام شود نه دادگاه های عمومی و برغم اينکه قانون عطف به ماسبق نمی شود، پرونده منصور به ديوان عالی ارسال شد و محاکمه علی منصور در ديوان عالي كشور به رياست هدايت، دوست قديمی او آغاز شد. قضات محاكمه كننده، ۱۲ شهريور آن سال علی منصور را به بهانه نبودن دليل كافی در پرونده تبرئه كردند. “رضاشاه” از اين بابت خشمگين شد، هدايت را برکنار و صدر را مجبور به کناره‌گيری کرد.

ساختن ساختمانی برای موزه در آستان قدس رضوی شروع گرديد. (۱۳۱۵ خورشیدی)

زادروز “داریوش آشوری”، نویسنده و مترجم معاصر ایرانی. (۱۳۱۷ خورشیدی)

ایران در کوبا کنسولگری دایر کرد و بدانجا سرکنسول فرستاد. (۱۳۴۹ خورشیدی)

قرارداد فروش گاز به شوروی امضا و مبادله شد. (۱۳۴۹ خورشیدی)

یازده میلیون متر اراضی طرشت برای ایجاد شهرک جزو محدوده تهران شد. (۱۳۵۲ خورشیدی)

تنفيذ حكم رياست جمهوری شهيد “محمد علی رجايی” از سوی “امام خمينی”. (۱۳۶۰ خورشیدی)

زادروز شیرین بیانی، نویسنده، تاریخ‌نگار، پژوهشگر و استاد دانشگاه، (زاده ۱۱ امرداد ۱۳۱۷ تهران)

او پدر و مادرش، ملکه ملک‌زاده و خانبابا بیانی هردو از استادان ایران بودند و همچنین خواهرزاده مهدی ملک‌زاده، نویسنده کتاب ۷ جلدی تاریخ انقلاب مشروطیت ایران و نوه ملک‌المتکلمین از چهره‌های سرشناس انقلاب مشروطیت است. وی در دبیرستان‌های ژاندارک و انوشیروان دادگر در رشته ادبی تحصیل کرد و کارشناسی تاریخ از دانشگاه تهران گرفت و دوره دکترا را در دانشگاه سوربن (۱۳۴۱) فرانسه گذرانید. وی در ایران در رشته‌های تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیش از اسلام و تاریخ سیاسی،
فرهنگی و اقتصادی مغول – ایلخانی باعنوان پروفسور (استاد) در دانشگاه تهران تدریس کرد.
شیرین بیانی با محمدعلی اسلامی ندوشن ازدواج کرد و دو فرزند پسر دارد.

سالروز درگذشت علی مطیع، نگارگر  و بنیادگذار مکتب ایرانشهر، (زاده سال ۱۲۹۵ تهران – درگذشته ۱۱ امرداد ۱۳۸۷ کالیفرنیا)

او در مدرسه صنایع مستظرفه به تحصیل پرداخت، عشق به نگارگری در او هویدا بود و از این رو کارش مورد توجه استاد هادی تجویدی قرار گرفت. وی توانست لیسانس مینیاتورش را در سال ۱۳۲۴ بگیرد و از هنرمندان نسل دوم نگارگری و از شاگردان تجویدی محسوب می‌شد. آثار نگارگری او حاوی تکنیک‌ها و شیوه‌های هنر نگارگری ایرانی بود و به معرفی و دوام هنر نگارگری ایرانی بسیار کمک کرد. موزه هنرهای ملی ایران و موزه هنرهای معاصر تهران آثار بسیار زیادی از او را در معرض نمایش قرار داده‌اند. تذهیب دو اثر قرآن و دیوان حافظ از آثار این هنرمند است که توسط کمیسیون ملی یونسکو منتشر شده‌ است. وی با اتکا به مفاهیم معنوی هنر و ادبیات و فرهنگ ایرانی و تاثیرپذیری از مکتب هرات و تبریز، آثارش را به جهانیان نمایش داد. پس از آن با ایجاد مکتب ایرانشهر تحولی بزرگ در مکتب نگارگری ایجاد کرد که در تاریخ هنر ایران بی‌مانند بود.
او از نمایشگاه جهانی بروکسل، مدال درجه یک هنر نگارگری ایران گرفت.

سالروز درگذشت غلامرضا دادبه، ایران‌شناس، نویسنده و استاد موسیقی، (زاده ۱۴ فروردین ۱۲۹۹ اصفهان – درگذشته ۱۱ امرداد ۱۳۸۰ کرج)

او از جوانی به‌کار شناخت عرفان ایرانی و خدمت در خانقاه‌های گوناگون ایران پرداخت و کار پژوهش و شناسایی تاریخ و فرهنگ ایران را دنبال کرد. در همان سال‌ها، نزد رحیم اصفهانی و حسین ساعت‌ساز “آواز و تار” فراگرفت و همچنین شاگردانی نیز تربیت کرد. از آثار آوازی او کاست برگ سبز شماره ۱۱۵ و اجراهای خصوصی با استادان عبادی، کسایی، موسوی و … بود.
مطالعاتش در خصوص تاریخ و فرهنگ ایران باستان در زندگی علمی و فرهنگی او تاثیرگذار بود و چهل سال در دانشگاه‌های ایران به تدریس فرهنگ ایران باستان پرداخت.
چکیده دیدگاه‌های وی شامل دست نوشته‌های برجای مانده از او نزد شاگردان و فرزندش آریاسب دادبه نگهداری می‌شود.
وی در اصل از روستانشینان شهرستان دشتی بوشهر بود. پدرش شیخ غلامحسین حاجیانی از خاندان قدیمی حاجیانی ابن مقفه بود که در ۲۰ سالگی برای تحصیل راهی نجف شد و در آنجا از شاگردان محمدکاظم خراسانی و جهانگیرخان قشقایی و … بود و به‌ توصیه جهانگیرخان، به‌همراه شیخ ناصرعلی “اسداله” ایزدگشسب راهی سبزوار شد تا از ملاهادی سبزواری درس بگیرد، ولی وقتی به آنجا رسیدند، ملاهادی درگذشته بود و آن‌ها از آنجا به بیدخت گناباد رفتند و به سلطان علیشاه گنابادی گرایش پیدا کردند. وی پس از سال‌ها زندگی در بیدخت به اصفهان رفت و تا پایان زندگی به تدریس پرداخت و دارای فرزندانی شد که غلامرضا دادبه یکی از آنهاست.

شاگردان: او دو فرزند به نام‌های ویشتاسب و آریاسب داشت که هر دو نزد پدرشان، در کار شناخت و پژوهش فرهنگ و تاریخ و هنر ایران باستان همگام شدند. محمدرضا شجریان و علیرضا افتخاری از شاگردان او بودند.
آرامگاه وی و فرزندش، ویشتاسب دادبه در بهشت سکینه کرج است.

سالروز درگذشت خسرو سینایی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس، (زاده ۲۹ دی ۱۳۱۹ ساری – درگذشته ۱۱ امرداد ۱۳۹۹ تهران)

وی افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشت.

روز ملی “مقدونيه”. (1903 م)

کشور “مقدونيه” در جنوب شبه‏ جزيره بالكان و در جنوب شرقی اروپا قرار گرفته و جمعيت آن ۲ ميليون نفر است. پايتخت آن، “اسكوپيه” نام دارد و واحد پول آن “دنار” است.

درگذشت “الکساندر گراهام بل” مخترع، مبتکر و دانشمند اسکاتلندی که شهرتش برای اختراع تلفن است. (1922 م)

“آلبرت اينشتاين” در نامه‌ای “روزولت”، ریيس جمهوری وقت آمريكا را ترغيب به توليد بمب اتمی كرد. (1939 م)

پايان كنفرانس “پوتسدام” در پايان جنگ جهانی دوم که در آن دولت‌های فاتح در جنگ جهانی دوم مناطق زیر نفوذ خود را تقسیم‌بندی کردند. (1945 م)

تهاجم نظامی عراق به كويت و اشغال خاک اين كشور. (1990 م)