امروز روز مهر از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، نخستین روز نیایش همگانی پیر نارکی، آدینه دوازدهم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، دوم آگوست 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
ای مزدا (دانایی و آگاهی بیکران)
درآغاز با دستهای برافراشته
و در راستای فروتنی
بر نیایش پای بندم.
خواستارم تا از فروزه منش نیک یاری جویم.
به پشتیبانی از گوهر پاک و سازنده (سپنتامینو)
رفتار وکردارم را
با هنجار راستی (اشا) هماهنگ سازم.
تا سهمی در خشنودی روان آفرینش (جهانیان)
داشته باشم.
یسنا.هات ۲۸ بند۱
برگرفته از نسک: گاتها، نغمههای ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام
—- —- —- —- —– —–
مهر ایزد:
شانزدهمین روز هرماه سیروزه در گاهشماری زرتشتیان، روز «مهر» نام دارد.
مهر در اوستا « میثرَه» خوانده میشود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت بوده که ایزد فروغ و روشنایی نام داشته است.
ایزد مهر، نگهبان پیمانداری، مهربانی و خردمندی برای رسیدن به خواسته ودارایی نیز بوده است.
نقش ونماد میترا ومهر؛ گردونه آفتاب یا چلیپا است.
آیین مهرپرستی یکی از دیرینهترین آیینها در ایران باستان بوده که زمانی به شیوه میترائیسم در اروپا گسترش یافته است.
در فرهنگهای فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانستهاند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت و تدبیر برای یافتن دارایی و خواستهها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.
فردوسی میسراید: «دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».
ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی میدهد. مهر نام آتشکدهای نیز بوده است.
فردوسی پیرامون آن میسراید: «چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»
نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.
—- —– —– —– —–
سپندینه پیر نارکی؛ دیدار همگانی 12 تا 16 امردادماه، روز مهر تا ورهرام
زیارتگاه نارکی در 58 کیلومتری جنوب شرقی یزد بر دامنه کوه بلندی به نام تجنک در غرب شهرستان مهریز جا گرفته است. زمان برگزاری زیارت از دوازده تا شانزده امرداد ماه خورشیدی برابر با روز مهر تا ورهرام از ماه امرتات است. جایگاه اصلی نیایشگاه در پایین کوه به شکل سازهای گنبدی بوده که اکنون بازسازی شده است. در باورهای سنتی آمده که پیرنارکی مکان جان باختن و ناپدید شدن نازبانو شاهزادهی ایرانی فرمانروایی ساسانیان است. زرتشتیان در این نیایشگاه به نیایش خداوند میپردازند و برنامه شاد برپا میکنند. همه ساله در این زیارتگاه جشنواره فرهنگی برای سپاسداری از دانشآموزان و دانشجویان ممتاز زرتشتی برپا میشود. همچنین برخی از سالها جشن سدرهپوشی همگانی نوباوگان زرتشتی از سوی خانواده روانشاد شاهرخ میزانیان، بنیادگذار جشنوارهی فرهنگی نارکی، در تالار شاهرخ و شیرین این زیارتگاه برگزار میشود.
—- —- —- —- —–
پایان مبارزات بابک خرمدین
دستگیری “بابک خُرمدین”، رهبر انقلابی جنبش “سرخ جامگان”، مبارز بر ضد اشغالگری عباسیان پس از یورش تازیان به ایران. (۲۱۶ خورشیدی)
“بابک خُرمدین” در آذربایجان و مناطق شمالغربی ایران بر ضد خلافت عباسی به پا خاسته و دردسر بزرگی برای خلیفه وقت ایجاد کرده بود. او در حال فرار، در ارمنستان دستگیر شد. رهبر اصلی مبارزان ایرانی “خرمدین”، بعد از مرگ “ابومسلم خراسانی” بر خلافت عباسی شورید و مرگ ابومسلم را انکار کرد و بر این باور بود که ابومسلم بازخواهد گشت تا عدالت را در جهان برقرار نماید.
بابک خرمدین در سال 195-194 خورشیدی، ۲۰۱ مهی (۸۱۶ میلادی) قیام خود را آغاز کرد و بیش از ۲۰ سال به مبارزه با خلافت عباسی پرداخت. او توانست با استفاده از تاکتیکهای جنگی و حمایت مردم محلی، مناطق وسیعی از آذربایجان و شمالغربی ایران را تحت کنترل خود درآورد. بابک در قلعه بذ مستقر شد و از آنجا به مبارزات خود ادامه داد.
در سال ۲۲۰ مهی (۸۳۵ میلادی)، خلیفه معتصم عباسی، افشین را مامور سرکوب بابک کرد. افشین با استفاده از نیروهای تحت فرماندهی خود و با تعمیر قلعههای جاده بذ، توانست به تدریج نیروهای بابک را تضعیف کند. سرانجام، در سال ۲۲۲ مهی (۸۳۷ میلادی)، قلعه بذ توسط نیروهای عباسی فتح و بابک دستگیر شد.
بابک پس از انتقال به سامرا، پایتخت تازه معتصم خلیفه عباسی، پس از تحمل شدیدترین شکنجهها کشته شد. به دستور معتصم، دست و پای بابک را بریدند و سرش را برای ترساندن ایرانیان استقلالطلب به خراسان فرستادند و جسدش در سامرا به دار آویخته شد و مدتها همچنان بر سر دار ماند.
دژ (قلعه) بابک خرمدین در ارسباران با نامهای دیگری مانند قلعه جمهور و قلعه بذ هم شناخته میشود. این قلعه یادآور مقاومت تاریخی سردار ایرانی در مقابل بیداد و ستم تازیان است. مهرازی (معماری) دژ بابک به مجموعه سلیمان (دوره ساسانیان) همانند است. این قلعه در دوره اشکانی یا ساسانی ساخته شده است. با نوسازیها و مرمتهای انجام شده در سدههای دوم و سوم، تغییراتی در این قلعه به وجود آمده که هنوز پس از گذشت ۱۲۰۰ سال دیدنی است. دژ بابک پناهگاه بابک و یارانش بود. اگر چه سرسختی بابک و سرخجامگان در برابر خلفای عباسی با خیانت عدهای به پایان رسید اما فداکاریهای آنها، تا همیشه در تاریخ ماندگار شد.
— —- —- —- —–
یادروز 12 امردادماه:
زادروز “محمد قاضی”، مترجم برجسته ایرانی، مترجم آثاری چون دن کیشوت و شازده کوچولو به زبان فارسی (زاده ۱۲ امرداد ۱۲۹۲ مهاباد — درگذشته ۲۴ دی ۱۳۷۶ تهران)
او آموختن زبان فرانسه را در مهاباد نزد شخصی بهنام آقای گیو، از کردهای عراق آغاز کرد و در سال ۱۳۰۸ بهتهران آمد و درسال ۱۳۱۵ از دارالفنون در رشته ادبی دیپلم گرفت.
وی که از مترجمان برجسته دوره معاصر ایران است، ۵۰ سال ترجمه کرد و نوشت و نتیجه تلاش او ۶۸ اثر اعم از ترجمه ادبی و آثار خود او بهزبان فارسی است.
از آثار مهم ترجمه شده توسط او، دنکیشوت اثر سروانتس، نان و شراب اثر ایناتسیو سیلونه، آزادی یا مرگ و در زیر یوغ است که بیشتر از زبان فرانسه بهفارسی ترجمه میکرد.
وی در مهر ۱۳۲۰ مبتلا به سرطان حنجره شد و تارهای صوتیاش را از دست داد.
او از مخالفان سرسخت جدايى بحرين بود كه آنرا در قصيدههاى بلند بهنظم در آورد و خليجفارس را به اشكهايى تشبيه كرده كه مام ميهن براى از دست رفتن پاره تنش گريسته است.
در فروردین سال ۱۳۸۶ از تندیسی به بلندی ۴ متر از او در کوی دانشگاه مهاباد پردهبرداری شد.
به دستور “رضا شاه”،به كاربردن القاب و عناوین جز “آقا” و “بانو” برای خطاب كردن ممنوع، القاب و عناوين از جمله: خان، ميرزا، سلطنه، دوله، از نام ايرانيان حذف شد (۱۳۱۴ خورشیدی)
بنا به پیشنهاد “پرفسور یحیی عدل”، “ناصر عامری” معاون بانک مرکزی ایران دبیر کل حزب مردم شد (۱۳۵۱ خورشیدی)
“محمد نصیری”، وزنه بردار ایرانی در یک مسابقه ۷ رکورد ایران، آسیا و جهان را شکست (۱۳۵۲ خورشیدی)
برگزاری انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی(۱۳۵۸ خورشیدی)
پایهگذاری شورای هماهنگی تبليغات اسلامی (۱۳۵۹ خورشیدی)
درگذشت “محسن بديع”، از بنيادگذاران صنعت لابراتور فيلم در ايران(۱۳۶۸ خورشیدی)
تنفيذ حكم دوره اول رياست جمهوری “آیت الله هاشمی رفسنجانی”(۱۳۶۸ خورشیدی)
و “دکتر سيد محمد خاتمی”(۱۳۷۶ خورشیدی) و”دکتر حسن روحانی”(۱۳۹۲ خورشیدی) و “آیت ا… رئیسی “( ۱۴۰۰خورشیدی)
درگذشت “مرشد ولیالله ترابی” از نقالهای برجسته تئاتر ایران(۱۳۹۲ خورشیدی)
زادروز بابا مُخَیِر، دکترای دامپزشکی، (زاده ۱۲ امرداد ۱۳۲۰ اردبیل – درگذشته ۱۳ بهمن ۱۳۹۱ تهران)
او دارای دکتری دامپزشکی از دانشگاه تهران و دکتری تخصصی علوم زیستی “اقیانوس شناسی” از دانشگاه پاریس و عضو پیوسته فرهنگستان علوم و استاد بیماریها و انگلهای ماهی دانشگاه تهران بود. کتاب بیماریهای ماهیان پرورشی تالیف او، در دوره چهارم انتخاب کتاب سال ایران از طرف وزارت ارشاد بهعنوان کتاب سال برگزیده شد. وی مدتها رئیس گروه علوم دامپزشکی و رئیس شاخه شیلات فرهنگستان علوم بود و مدتی نیز معاونت علمی و پژوهشی فرهنگستان علوم ایران را بهعهده داشت. او در سال ۱۳۸۳ بهعنوان چهره ماندگار در رشته پزشکی و علوم تجربی انتخاب شد.
مهاجرت سکاهای ایرانی نژاد به جنوب روسیه(700 پ.م)
کوچ سكاها به جنوب روسيه كه يک قوم ايرانی بودند در تابستان پايان يافت. سكاها از سغد (تاجيكستان امروز و مناطق اطراف آن) به حركت درآمده بودند. دستهای از آنان راهی جنوب شده و در سيستان مستقر و نام سيستان (سكاستان) از نام اين قوم گرفته شده است. سكاها در پی پارسها، مادها و پارتها كه يک تبار آريايی را تشكيل میدادند از آسيای ميانه وارد مناطق جنوبیتر فلات ايران و نیز جنوب روسيه شده بودند.
اعدام “آنيسيس بوئس” سياستمدار و فيلسوف معروف ايتاليايی(524 م)
عمان باردیگر ضمیمه ایران شد (936 م)
۳۰۵ سال پس از خروج عمان از قلمرو ایران، فرماندار دیلمی کرمان، آن منطقه را ضمیمه ایالت خود کرد. عمان از زمان کوروش بزرگ تا سال ۶۳۰ میلادی به مدت ۱۱ قرن گوشه ای از قلمرو ایران و گاهی ضمیمه ساتراپی مکران (منطقه بزرگی در جنوب شرقی ایران و پاکستان امروز) و زمانی وابسته به ساتراپی کرمان بود. عمان ۵ سال پیش از جنگ قادسیه، از ایران جدا و به قلمرو حکومت اسلامی پیوسته بود. این منطقه استراتژیک و ثروتمند واقع در جنوب تنگه هرمز تا ورود اروپاییان به خلیج فارس در قرن شانزدهم، همچنان از توابع ایران بود و پس از آن نیز در سده هجدهم “نادرشاه” بر آنجا مسلط شد.
آغاز سفر “كريستُف كُلُمب” دريانورد مكتشف بزرگ ايتاليايی(1492 م)
اعلان جنگ آلمان به فرانسه در آغاز جنگ جهانی اول(1914 م)
مرگ مادام “فرانس كولت” از بزرگترين نويسندگان زن جهان(1954 م )
زادروز نورا الیزابت مری بویس (به انگلیسی: Mary Boyce) ، استاد دانشگاه و پژوهشگر در رشته مطالعات زرتشتی، (۲ اوت ۱۹۲۰ – ۴ آوریل ۲۰۰۶)
مری بویس، دوم آگوست ۱۹۲۰ در دارجیلینگ در هند چشم گشود. پدر او از قضات دستگاه حکومتی بریتانیا در هند، و مادرش نوهی تاریخنگار انگلیسی بنام سموئیل گاردنر بودهاست. دلباختگی او به ایران و بهویژه رخسارهی زرتشتی آن، آنگاه اوج گرفت که سال ۱۹۶۶ را در روستاهای زرتشتینشین پیرامون یزد، با کشاورزان تنگدست اما ژرف باورمند در آیین خود به سر برد. پس از این اقامت یک ساله بود که نظریاتش دربارهی این دین زیروزِبَر گشت. اقامت در میان زرتشتیان یزد و کرمان سبب شد تا آرا و دیگاههای بیشتر پژوهشگران را در زمینه دین زرتشت زیر سوال برد.