امروز روز خُور از ماه مهر 3762 زرتشتی، پنجشنبه پنجم مهرماه 1403 خورشیدی، بیست‌وششم سپتامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
اکنون سخن خواهم گفت.
درباره دو گوهر آغازین مینوی
که در زندگی پویا می‌گردند.
آن گوهر که پاک و سازنده است.
به گوهری که ویرانگر و پلید است یادآوری کرد.
اندیشه و آموزش، خرد و گزینش،
گفتار و کردار، آیین و روان ما
هرگز با یکدیگر سازگاری نخواهند داشت.
یسنا؛ هات ۴۵ بند ۲
———————- ——————————
خُور:
– در گاه‌شماری زرتشتی روز یازدهم در هرماه سی روزه (خُور) نام دارد، این واژه گاهی “خیر” نیز در گویش ادا می‌شود.
– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد)، روز آغاز می‌شود.
– خُور یا خیر که در اوستا به ریخت «هَوَرَخشَه اِتَه» آمده است، به چمار (:معنی) خورشید، آفتاب، گرمی و تابناکی با ویژگی بی مرگی و اَروَنداَسپ آمده است.
– این واژه در پارسی خُور، هور و خورشید گفته شده است.
– سرودی در خرده اوستا به نام «خورشید نیایش» آمده است که نیاکان ما به هنگام تابش روشنایی خُور بر گستره سرزمین ایران می‌سرودند.
– خُوراسان نام استان خاوری (شرقی) ایران بوده که هر بامداد از این دیار روشنایی خورشید به ایرانشهر می‌تابیده است.
–
خراسان نیز از واژه‌های كهن و سرزمین‌های خاوری بوده و به خورآسان مى‌خواندند به چم بر آینده و بالا رونده همان خورشید را گویند.
«ویس و رامین نو شته‌ی فخرالدین گرگانی»
بر آمدن گاه خورشید هركس سر آید
خراسان آن بود كز وی خور آید
خراسان پهلوی باشد خور آید
عراق و پارس را زو خور بر آید
خراسان هست معنی خور آبان
كجا زو خور بر آید سوی ایران
«سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش»
روز خور است ای به دو رخ همچو خور
تافت خور از چرخ فلک باده خور
باده خور و نیز مرا باده ده
افسوس احوال زمانه مخور
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به دبیرستان کن تا دبیر فرزانه بود
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (خور) روز، کودک به استاد ده / که گردد دبیری خردمند و به
———————– ————————–
اعلان جنگ ایران به روم؛ پاسخ به خیانت تیراداد
در پایان سده سوم میلادی، فرمانروایی ساسانی تحت فرمان نرسی، هفتمین شاهنشاه ساسانی، با چالش‌های داخلی و خارجی بی‌شماری رویاروی بود. نرسی، پسر شاپور یکم و گوردزاد، به سیاست‌های مداراگرانه‌اش با ادیان مختلف و تلاش‌هایش برای حفظ تمامیت ارضی ایران شناخته می‌شد. در این دوره، امپراتوری روم نیز تحت فرمان دیوکلتیانوس، امپراتور روم، به دنبال گسترش نفوذ خود در مناطق مرزی بود. دیوکلتیانوس به دلیل اصلاحات گسترده‌اش در ساختار دولت و ارتش روم و همچنین تلاش‌هایش برای تثبیت مرزهای امپراتوری شناخته می‌شود.
یکی از بزرگترین مشکلاتی که نرسی با آن روبه‌رو بود، شاهزاده‌ای جاه‌طلب به نام تیرداد، پسر خسرو، بود. تیرداد با پشتیبانی امپراتور روم به دنبال پادشاهی ارمنستان بود. نرسی برای دستگیری و محاکمه تیرداد به جرم خیانت به میهن، نیروهایی به ارمنستان فرستاد. تیرداد به رم فرار کرد و دولت روم را علیه ایران تحریک کرد. در پاسخ به این اقدام، دولت ایران به دولت روم اعلان جنگ داد.
سنای روم نیز در جلسه ۲۷ سپتامبر سال ۲۹۵ میلادی پیشنهاد جنگ با ایران را تصویب کرد. دیوکلتیانوس، امپراتور وقت روم، سپاهی به فرماندهی گالریوس، داماد خود، به جنگ ایران فرستاد. گالریوس بعدها به عنوان امپراتور روم از سال ۳۰۵ تا ۳۱۱ میلادی فرمانروایی کرد.
این سپاه در ۲۶ ژوئیه ۲۹۷ میلادی در نزدیکی فرات از ایران شکست خورد و گالریوس به آنتیوک فرار کرد. او از سوی امپراتور روم توبیخ شد و قول جبران داد. این شکست باعث شد تا روم به طور موقت از تلاش‌های خود برای گسترش نفوذ در ارمنستان و میان‌رودان (بین‌النهرین) دست بکشد.
این جنگ تاثیرات عمیقی بر روابط دو فرمانروایی داشت. شکست گالریوس باعث شد تا روم به طور موقت از تلاش‌های خود برای گسترش نفوذ در ارمنستان و بین‌النهرین دست بکشد. این جنگ همچنین به نرسی اجازه داد تا موقعیت خود را در ارمنستان تقویت کند و از تهدیدات داخلی و خارجی جلوگیری کند.
————————- —————————–
روزنگار پنجم مهرماه:
درگذشت “وحشی بافقی” شاعر نامی ایرانی. (۹۶۲ خورشیدی)
زادروز “سیدحسن تقی‌زاده” ، نخستین رییس مجلس سنای ایران، از رهبران انقلاب جنبش مشروطه و از رجال سیاسی بحث‌انگیز معاصر. (۱۲۵۷ خورشیدی)
“وثوق الدوله” قحطی و کمبود نان را در تهران حل کرد و در راس اداره نان یک بلژیکی به نام “مولیتور” قرار داد. (۱۲۹۷ خورشیدی)
مجموعه كارخانه‌های دولتی سيگارسازی، گشايش يافت. (۱۳۱۶ خورشیدی)
نخستين دسته داوطلبان هواپيمایی كشور فارغ التحصيل شده گواهينامه گرفتند. (۱۳۱۸ خورشیدی)
“رضا شاه پهلوی” يک ماه و دو روز پس از تجاوز نيروهای انگلستان و شوروی به ايران به همراه خانواده‌اش در بندر عباس بر كشتی انگليسی “بندرا” نشست و دوران تبعيد خود را آغاز كرد. (۱۳۲۰ خورشیدی)
زادروز “امیرحسین فردی”، نویسنده و فعال عرصه ادبیات داستانی. (۱۳۲۸ خورشیدی)
كنفرانس بين‌المجالس پنجاه و پنجم در تهران دركاخ سنا آغاز به کار کرد. در اين نشست نمايندگان پارلمانهای ۶۳ كشور شركت كرده بودند. (۱۳۴۵ خورشیدی)
دولت اعلام کرد؛ در سال ۱۳۵۳ در مجموع ۷ میلیارد دلار به کشورهای خارج کمک کرده است. (۱۳۵۴ خورشیدی)
اشغال قصر شيرين، غرب دزفول و مناطق اطراف به دست عراق متجاوز. (۱۳۵۹ خورشیدی)
آغاز عملیات شكست حصر آبادان از سوی دلیر مردان ایران زمین. (۱۳۶۰ خورشیدی)
زادروز سرور لاهیجانی، شاعر، فرهنگی و فعال جنبش زنان، (زاده ۵ مهر ۱۲۹۱ لاهیجان – درگذشته ۲۶ دی ۱۳۵۷ تهران)
او فرزند “احمد مستوفی محصص” و مادرش “ساره سلطان” هنرمند خط و نقاشی بود و این برای سرور امتیاز بزرگ به‌شمار می‌رفت که از کودکی توانست نزد استاد باشد.
برای آموزش او معلم سرخانه گرفتند و سرور در درسهایش موفق بود. به‌گفته “علی‌اکبر مشیرسلیمی” او در ۹ سالگی پنج هزار بیت شعر حفظ بود و از ۱۰سالگی به سرایندگی و سخنرانی پرداخت.
در ۱۵ سالگی به‌رشت رفت و به تدریس ادبیات در دارالمعلمات پرداخت و همزمان به جمعیت‌های جنبش زنان ایران پیوست و با چاپ اشعاری درباره حقوق زنان و آزادی زنان، در رشت پرآوازه شد.
درگذشت “عباس بلوکی‌فر”، نقاش قهوه خانه‌ای ایرانی و از صاحب‌نظران این هنر. (زاده ۱ فروردین ۱۳۰۳ تفرش – درگذشته ۵ مهر ۱۳۸۸ تهران)
او از نوجوانی به‌نقاشی قهوه‌خانه‌ای روی آورد و آنرا به‌کمال رساند و تابلوهایش را با اشعاری از خود زینت می‌داد. وی یکی از صاحب نظران نقاشی قهوه‌خانه‌ای معاصر بود و نزدیک ۷۰ سال برای اعتلای آن کوشید.
زادروز اسماعیل سعادت، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مترجم متون فلسفی، (زاده ۵ مهر ۱۳۰۴ خوانسار – درگذشته ۱۲ شهریور ۱۳۹۹ تهران)
او کارشناس ارشد زبان شناسی بود و فعالیت‌های او در زمینه فرهنگ و کتاب را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
سوابق: سردبیری مجله معارف، تصدی بخشی از ویرایش مجله نشر دانش؛ مدیر گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عضو شورای‌عالی ویرایش سازمان صداوسیما
درگذشت “محرم بسیم”، بازیگر سینما و تلویزیون، پدر‌‌بزرگ سینمای ایران. (۱۳۹۲ خورشیدی)
زادروز مهدی اخوان لنگرودی، شاعر و نویسنده، (زاده ۵ مهر ۱۳۲۴ لنگرود – درگذشته ۵ خرداد ۱۳۹۹ اتریش)
نخستین گفت‌وگوی روسای جمهور آمریکا و ایران پس از پیروزی انقلاب ایران از راه تلفن بین “باراک اوباما” و “حسن روحانی”. (۱۳۹۲ خورشیدی)
روز جهانی “جهانگردی”.
آغاز سلطنت رسمی “پتر كبير” امپراتور معروف روسيه. (1689 م)
آغاز به كار اولين راه آهن جهان در انگلستان. (1825 م)
زادروز “گراتزیا کوزیما دِلِدّا” نویسنده ی نامدار ایتالیایی، برنده ی جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۶ میلادی. (1871 م)
درگذشت “ادگار دگا”، مجسمه ساز و نقاش نامی فرانسوی. (1917 م)
امضای قرارداد “پولادين” ميان دولت های متحد در جريان جنگ جهانی دوم .(1940 م)
پيروزی ارتش آلمان عليه نظاميان شوروی در جريان جنگ جهانی دوم. (1941 م)
انتخاب شهر “پكن” به عنوان پايتخت كشور جمهوری خلق چين. (1949 م)
روابط سياسی ايران و انگلستان که بر سر انتشار کتاب سلمان رشدی قطع شده بود پس از ۱۸ ماه از سر گرفته شد. (1990 م)
اشغال “كابل” پايتخت افغانستان از سوی گروه طالبان. (1996 م)
