روز فروردین از ماه آبان/ ایستادگی بوشهر و جدایی هرات

امروز روز فرودین از ماه آبان 3762 زرتشتی، یکشنبه سیزدهم آبان‌ماه 1403 خورشیدی، سوم نوامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

بهترین منش‌ را خواستارم.
تا در پرتو خشَترا، توانایی وشهریاری مینوی،
بکوشم تا هماهنگ با اشا، هنجار هستی،
با آرمئیتی، مهر و عشق آرمانی به شیوه دادودهش،
آموزش‌های اهورایی را گسترش دهم.
تا با افزایش این ویژگی‌ها بر نیروی دروغ چیره گردم.

یسنا. هات ۴۸ بند ۶

—————————– * ———————-

فروردین:
– نوزدهمین روز از هرماه سی‌روزه در گاه‌شمار زرتشتیان، «فروردین» نام دارد.

– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) روز آغاز می‌شود.

– فروردین بر گرفته از ‌واژه فرَوَهَر fravahr است که در اوستا به ریخت فرَوَشی وفرَوَرتی آمده و به چم (:معنی) پیش برنده و پیش کشنده است.

– در ایران باستان باور داشتند که ذره‌ای از این نور اهورایی(فروهر) در هر آفریده‌ای به امانت گذاشته شده است، این ذره در آغاز پاک و بدون آلودگی بوده و همیشه نیز پاک خواهد ماند و هرگز هیچ آلودگی و ناپاکی را به خود نخواهد گرفت.

– پیشینیان بر این باور بودند که فروهر و روان درگذشتگان، چند روز پیش از نوروز هرسال، نزد خویشان وابسته خود به زمین باز می‌گردند.

– فرتوری نیز از دوران هخامنشی بر سنگ نگاره ها  آمده است که اکنون آن را نیز “فروهر” می‌گویند.

—————————– * —————————

در نوامبر سال 1856 میلادی، دولت لندن به دلیل بی‌اعتنایی دولت ایران به اخطارهای دیپلماتیک مبنی بر تسلیم شهر هرات و غرب افغانستان، به ایران اعلان جنگ داد. این رویداد به یکی از نقاط تحول بزرگ در تاریخ روابط بین ایران و انگلستان تبدیل شد.

نیروهای نظامی انگلستان که از هند اعزام شده بودند، در دو گروه به بوشهر، خارک و خرمشهر رسیدند. ناوهای انگلستان پس از رسیدن به آب‌های بوشهر، در نهم دسامبر 1856 پس از یک گلوله‌باران شدید، گام بر خاک ایران در ساحل بوشهر گذاشتند و نبرد خیابانی آغاز شد. در این نبرد که 45 روز به درازا انجامید، بیشتر مردم معمولی از شهر و حومه بوشهر دفاع می‌کردند. سرانجام، در 23 ژانویه سال 1857 نیروهای انگلستان به رهبری جیمز آوت رام، بندر بوشهر و حومه آن را تصرف کردند.

این جنگ به دلیل تحرکات دوست محمدخان حاکم کابل که به تحریک انگلستان حاکم هرات را به سرپیچی از دولت ایران تشویق کرده بود، آغاز شد. ناصرالدین شاه که به گردنکشی خان خوارزم پایان داده بود، حسام‌السلطنه را با لشکر خراسان و چند یگان نظامی از تهران، گرگان و کرمان مامور گوشمالی حاکم هرات کرد که با اعتراض شدید لندن رو‌به‌رو شد. با بی‌اعتنایی دولت ایران به این اعتراضات، انگلستان روابطش را با تهران قطع و در یکم نوامبر 1856 به ایران اعلان جنگ داد.

ایران که به دلیل مداخلات قدرت‌های اروپایی امکان و اجازه نیافته بود نیروی دریایی موثر و توپخانه ساحلی داشته باشد، نتوانست ناوگان انگلستان را متوقف کند و سرانجام در هر دو جبهه بوشهر و خوزستان شکست خورد. این شکست منجر به توافق در پاریس شد که ایران از بخشی از کشور چشم‌پوشی کرد. انگلیس با تصرف بخش‌هایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب در خلیج فارس) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به پذیرش پیمان‌نامه پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان، ایران از ادعای خود بر هرات چشم‌پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان پیوست و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت. همچنین ایران پذیرفت که در صورت هرگونه مناقشه با افغانستان فقط انگلستان را به عنوان میانجی‌گر بپذیرد. بریتانیا می‌خواست که افغانستان مستقل شود تا در دسترس روس‌ها و ایرانی‌ها خارج شود. در این دوره روابط ایران و روسیه به صورت اتحاد بود؛ و این امر نگرانی بریتانیا را برانگیخته بود.

افزایش توجه روسیه به ایران و افغانستان بیش از پیش انگلیس را نگران کرد؛ زیرا افغانستان پل ارتباطی به سوی مستعمرات این کشور یعنی هندوستان بود. از این رو حفظ هرات و نفوذ سیاسی و اقتصادی بر آن، به یکی از موضوعات محوری در سیاست انگلیس تبدیل شد که ریشه‌های آن در دوره ناصرالدین شاه کاشته شد.

عباس میرزا ولیعهد فتحعلی‌شاه با مشاهده دسیسه انگلستان در تنظیم قرارداد ترکمن‌چای و از دست رفتن قفقاز ایران، برای حفظ بقیه خاک وطن، دولت عثمانی را با جنگ و زور وادار به امضای معاهده تعیین مرز مشترک کرد. وی برای خنثی کردن فعالیت‌های انگلستان در ایران خاوری وارد عمل شد و انگلستان نیز به دنبال تعیین خطوط مرزی دلخواه خود برای تحکیم نفوذش در منطقه برآمد.

درپی شکست نظامی ایران از انگلستان، تلاش برای سازش در پاریس آغاز شد و قراردادی میان دو دولت به امضا رسید که رییس جمهوری وقت فرانسه به عنوان شاهد زیر آن را امضا کرد. این عقب‌نشینی، فشار و مداخلات انگلستان را چند برابر کرد و منجر به امتیازات متعدد از بانکداری و چاپ اسکناس تا نفت شد.

اعلان جنگ انگلستان به ایران در نوامبر 1856 و شکست ایران در این جنگ، تاثیرات بزرگی بر روابط بین دو کشور و تاریخ ایران داشت. این رویداد نشان‌دهنده نقش مهم قدرت‌های خارجی در تحولات داخلی ایران و تلاش‌های مداوم برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور بود.

—————————- * —————————

یادروز 13 آبان‌ماه:

روز “دانش‌ آموز”.

 

روز ملی مبارزه با استکبار جهانی

 

شاهسون‌ها اردبیل را تصرف و غارت کردند. یاغیان کنسولگری روس را محاصره و تسلیم بعضی از متحصنین را مطالبه نمودند. (۱۲۸۸ خورشیدی)

 

در غياب “سردار سپه”، ذكاالملک وزير ماليه عهده‌دار كفالت دولت شد. (۱۳۰۳ خورشیدی)

 

اعزام نيرو به خوزستان و پایان دادن به گردنکشی “شیخ خزعل”، رسيدن سواره نظام آذربايجان ظرف چهار روز از تبریز به خوزستان از نكات جالب اين عمليات بود كه در آن زمان طی اين مسافت با اسب، امری بی‌سابقه بود. (۱۳۰۳ خورشیدی)

واحدهای هنگ نادری تهران، تيپ اصفهان و تيپ فارس با توپخانه و تداركات لازم رهسپار خوزستان شدند و به تيپ لرستان و واحدهای لشكر آذربايجان نيز آماده‌باش داده شد تا به محض دريافت دستور به سوی اهواز به حركت در آيند. هدف، پایان دادن به گردنکشی شیخ خزعل بود.

همزمان، سردار سپه (رضاخان پهلوی) نيز از راه اصفهان و شيراز عازم اهواز شد. قبلا به شيخ خزعل اخطار شده بود كه ماليات معوقه خودرا به خزانه داری كل واريز كند. خزعل 9 روز بعد درخواست بخشش كرد و يک روز پس از آن تسليم شد.

 

ترور “عبدالحسين هژير” وزير دربار پهلوی به دست “سيد حسين امامی” در مسجد سپه سالار. (۱۳۲۸ خورشیدی)

 

موافقت نامه بازرگانی بين ايران و شوروی امضا و مبادله شد. (۱۳۲۹ خورشیدی)

 

ساختمان‌های کوی دانشگاه افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. (۱۳۳۷ خورشیدی)

سالروز تبعيد آيت‌الله خمينی  (1343 خورشیدی)

 

بزرگترین مجتمع پتروشیمی در بندر شاهپور افتتاح شد. (۱۳۴۹ خورشیدی)

 

شرکت‌های عامل نفت افزایش قیمت نفت ایران را پذیرفتند. (۱۳۵۲ خورشیدی)

 

زلزله شهرهای آمل و مریوان را به شدت تکان داد و خرابی زیادی به بار آورد. (۱۳۵۲ خورشیدی)

 

“نیک پی” برای چهارمین بار شهردار پایتخت شد. (۱۳۵۳ خورشیدی)

 

ورود به سفارت آمريكا در ایران و تسخیر آن. (۱۳۵۸ خورشیدی)

 

بنیادگذاری سازمان صنایع هوافضا در ایران. (۱۳۷۷ خورشیدی)

 

زادروز “فردريک بانتينگ” پزشک كانادايی و كاشف انسولين. (1891 م)

 

فروپاشی امپراتوری اتريش به دنبال شكست در جنگ جهانی اول. (1918 م)

 

در اثر تلاش‌های “هاروارد کارتر” باستان‌شناس و مصرشناس بریتانیایی ورودی آرامگاه “توت عنخ آمون” فرعون مصر در دره پادشاهان کشف شد. (1922 م)

 

آغاز شكست و پس‌نشينی نيروهای اشغال‏گر آلمان از شمال آفريقا. (1942 م)

 

پایه‌گذاری سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (يونسكو). (1946 م)

 

اختراع “ترانزيستور” به دست سه دانشمند آمريكايى به نام‏های “جان باردين”، “والتر هاوسربرتِن” و “ويليام شاكْليد”. (1948 م)

 

با تجاوز و ورود قوای شوروی به مجارستان انقلاب مردم این کشور علیه شوروی به پایان رسید. در پی این تجاوز صدها تن کشته و تعداد بیشتری زخمی و بیش از ۲۵۰ هزار نفر مجبور به ترک میهن شدند. (1956 م)

 

پايان كنفرانس صلح اعراب و اسرائيل در مادريد اسپانيا. (1991 م)