امروز تیر ایزد از ماه اسفند سال 3757 زرتشتی، چهارشنبه هفتم اسفندماه 1398خورشیدی، 26 فوریه 2020 میلادی
چنین روزی به سال 1334 خورشیدی، علامه علي اكبر دهخدا نويسنده لغت‌نامه‌ی بزرگ دهخدا درگذشت.
علی اکبر دهخدا در پنجم اسفند 1258خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. وی علوم ابتدایی و سطوح عالی را در ایران سپری کرد. سپس برای تکمیل علوم جدید به اروپا سفر کرد و مدت پنج سال به تحقیق و پژوهش پرداخت. بازگشت دهخدا به ایران همزمان با نخستین طلیعه‌ی افکار آزادیخواهانه و شروع مبارزات جنبش مشروطیت در ایران بود. دهخدا که با استبداد و مظالم آن زمان شدیداً مخالف بود، به صف مبارزان پیوست و به نگارش مقالات تند و طنزآمیز پرداخت.
او که از همکاران روزنامه صوراسرافیل بود، پس از توقیف و تعطیلی روزنامه به اروپا تبعید شد. دهخدا پس از استقرار مشروطیت به ایران بازگشت و در روزنامههای مختلف نویسندگی کرد. او در ایام جنگ جهانی اول و مهاجرت آزادیخواهان، در یکی از ایلات بختیاری منزوی شد و در آنجا مقدمات تدوین لغتنامه بزرگ خود را پیریزی کرد.
این اثر مهم علمی و ادبی دهخدا، آنچنان گسترده، دقیق و غنی است که میتوان آن را یکی از شاهکارهای بزرگ زبان فارسی در سده‌ی اخیر دانست. کارهای ادبی و انتقادی دهخدا از نظر سبک و سلیقه کمنظیر است و نوآوری او در طنزنویسی، مکتبی نوین در زبان و ادبیات فارسی به وجود آورد.
در زمینه شعر نیز، دهخدا آثاری برجسته دارد که با بیانی ساده و دلنشین سروده شده است. دهخدا همچنین با گردآوری کتاب امثال و حکم که مجموعههای از بیست و چهار هزار ضرب المثل فارسی است، نخستین فرهنگ‌نامه عرفی و عامیانه را در زبان فارسی تدوین کرد. وی سرانجام در هفتم اسفند 1334 خورشیدی در 76 سالگی در تهران درگذشت و در آرامگاه ابن بابویه در ری آرام گرفت.
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
روز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه و چهارمین ماه هر سال، در گاهشمار زرتشتی و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران می‌شوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده می‌شود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژه‌ای برگزار می‌کردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی(اپوش) به در و دشت می‌رفتند و تیریشت می‌خواندند.
بخشی از یشت‌های اوستا درباره‌ی این ایزد است. تیر نام ستاره‌ای است که امروزه آن را «شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) می‌نامیم.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
عاشقی در پرده‌ی عشاق گوی
راه‌های طبع خواه دل‌پذیر
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب
یاد روز هفتم اسفندماه:
- درگذشت ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ مسلمان (440 قمری)
- مرگ مانی از مدعیان پیامبری در ایران در زمان سلسله ساسانیان (276میلادی)
- نبرد تاریخی موهاک بین نیروهای عثمانی و مجارستان (1525میلادی)
- درگذشت “ابوریحان بیرونی” دانشمند بزرگ مسلمان (440 قمری)
- قرارداد بنیاد دانشگاه بوعلی سینا در همدان با فرانسوی‌ها امضاء و مبادله شد (1351خورشیدی)
