رونمایی از «بی‌بی کُگ»، اَروسک با پوشش زرتشتی

ساختمان پژوهش‌گاه میراث فرهنگی و گردش‌گری در خیابان سی‌تیر تهران، در نخستین روز از اسفندماه 1395 خورشیدی میزبان همایشی بود که در آن از طرح پژوهشی «بی بی کُگ»، عروسکی با پوشش زرتشتی رونمایی شد.

این برنامه با باشندگی ناهید خنجری، پژوهشگر طرح بی‌بی کُگ و سخنرانی وی پیرامون این اَروسک (:عروسک) با پوشش زرتشتی و همراهی و سخنرانی شماری از مسوولان همراه بود که در زیر  گزارش و فرتور(:عکس)هایی از این برنامه آمده است:

پوستر طراحی شده این برنامه از سوی پژوهشکده مردم شناسی

ژیلا مشیری، مدیر گروه اسطوره و آیین پژوهشکده در بخشی از سخنان خود به کارکردهای گوناگون عروسک اشاره کرد و کارکردهای اجتماعی، مذهبی، معنوی، آموزشی و الکتریکی را برای عروسک ها برشمرد.

دکتر علیرضا حسن زاده، فرنشین پژوهشکده مردم شناسی با تقدیر از این پروژه بر لزوم ثبت چنین طرح هایی تاکید کرد و افزود: هدف ما در این پژوهشکده شناسایی و تحلیل و تقویت چنین پژوهش هایی است و امیدورایم در آینده به تولید کالاهای فرهنگی بیانجامد.

ناهید خنجری، مجری طرح بی‌بی کُگ که نزدیک به یک سال بر روی این پروژه پژوهش کرده است بی بی گک را اروسک معنا کرد و افزود: این اروسک درمیان زرتشتیان کارکرد آیینی داشته است و بر پایه پژوهش های انجام شده بانوان زرتشتی که صاحب فرزند نمی شدند نذرمیکردند این اروسک را درست کنند و بر سر سفره های آیینی و یا زیارتگاه ها می بردند و هر کس دوست داشت یکی از آنها بر می داشت وبه جایش پول در صندوق زیارگاه می انداخت. این اروسک را به خانه هاشان می بردند و بر سر سفره های آیینی می گذاشتند و آرزو می کردند که نیت سازنده آن برآورده شود. این عروسک آیینی معمولا از آویشن پر می شد و البته شماری از زنان زرتشتی آن را برای بازی بچه ها می دوختند که این نمونه کمتر دیده شده است.

وی در بخشی دیگر از سخنانش به پوشش این اروسک اشاره کرد که از رنگ سفید و برای زیر آن که نشانه سدره است استفاده می شده و روی آن لباس سنتی زرتشتی دوخته می شود و درونش نیز معمولا با گیاه آیینی آویشن پر می شده است.

دکتر محیط طباطبایی، مشاور ریاست پژوهشکده در سخنان خود گفت: ما امروز از حافظه ی تاریخی صحبت می کنیم که با اطلاعات تاریخی متفاوت است. اطلاعات را می توان به دست آورد اما حافظه تاریخی را نمادهای آن از گذشته به امروز انتقال می دهند و این عروسک ها هم نمادهای حافظه ی تاریخی ما هستند. عروسک ها نماد دانایی یک فرهنگ هستند و همچون جعبه ی حافظه عمل می کنند تا حافظه ی تاریخی یک ملت برپا بماند. وی اظهار امیدواری کرد که این پروژه الگویی بشود برای این بخش از فرهنگ که در واقع ادله ی روایی فرهنگ ایران هستند.

ناهید خنجری در کنار خواهرش نسرین خنجری

دکتراسفندیار اختیاری، نماینده‌ی زرتشتیان در مجلس نیز در سخنان خود ایران را گلستانی از گل های رنگارنگ فرهنگی نامید که از هر گوشه ی آن پنجره ای رو به فرهنگ ایران گشوده می شود و این گلستان با گلهای رنگارنگ زیبا می شود نه تک رنگ. وی با قدردانی از این پژوهش و پژوهشگر آن به دوران کودکی خود اشاره کرد که این عروسک را می شناخته و با آن خاطرات بسیار دارد.

لوح تقدیر از سوی پژوهشکده مردم شناسی به ناهید خنجری اهدا شد

  سپاس‌داری مهرانگیز شهزادی از محیط طباطبایی با شاخه سرو و آویشن

 سپاس‌داری مهرانگیز شهزادی از ناهید خنجری با شاخه سرو و آویشن

علی گلشن، پژوهشگر و عضو هیات مدیره موزه عروسک های ملل در سخنان خود گفت جای این عروسک در موزه عروسک های ملل خالی است. وی در بخشی از سخنان خود ساخته شدن این عروسک با گیاه آویشن را بسیار جالب دانست و بدین نکته اشاره کرد که سوزن دوزی زرتشتی در لباس عروسک ها می تواند ارزش این اثر را چند برابر کند.

ناهید خنجری در پایان برنامه به برخی پرسش های باشندگان پاسخ داد

دکتر پوپک عظیم زاده، استاد دانشکده هنر تهران از دیگر سخنرانان این برنامه بود. وی که شماری از عروسک های قدیمی را برای خوش آمدگویی به بی بی گک با خود به این برنامه آورده بود از نامیدن اروسک به جای عروسک در این طرح پژوهشی استقبال کرد و افزود: این نازدانه های فرهنگی بسیار با ارزش هستند چراکه قداست دارند و از درون وجود انسان ها شکل گرفته اند. وی نخستین عروسک ها را مربوط به هزاره اول قبل از میلاد دانست و نخستین عروسک ثبت شده ایران را دوهتولوگ معرفی کرد. دکتر عظیم زاده در ادامه سخنانش عروسک های مناطق مختلف ایران از جمله گلین آذری، بازبازک بختیاری، الولک قزوین و عروسک لیلی و لعبتک را نام برد و به معرفی آنها پرداخت.

وی همچنین با انتقاد از همه گیر شدن عروسک باربی در میان خانواده ها وکودکان افزود: این عروسک های سنتی که با دستان مادران وهنرمندان این سرزمین ساخته می شوند باید در دستان کودکان ما باشد تا عشق و مهر واقعی را به کودکان انتقال دهند.

معرفی بازبازک،عروسک بختیاری

فرتور از همایون مهرزاد است.
6744