خبرهای آزاردهنده درباره‌ی فراگیری ویروس کرونا و مرگ و میر انسان‌ها، آن اندازه دلخراش است که شگفت‌آور نیست اگر توان شنیدن خبرهای ناگوار افزون‌تر را از ما گرفته باشد. سایه‌ی سنگین مرگ و هراس از پیامدهای بیماری‌ای ناشناخته، روان آدمی را دستخوش التهاب و آشفتگی می‌کند. اما رویدادهای جهان پیرامون ما هر اندازه بیم‌آور باشد، نباید بهانه‌ای باشد تا چشم‌های خود را بر روی مرگ حیواناتی ببندیم که در این روزها قربانی سنگدلی کسانی شده‌اند که سرگرمی خود را در آزار حیات وحش می‌بینند. خبرهای پراکنده‌ای که از مرگ شماری از جانوران می‌رسد و کم و بیش در میان خبرهای ریز و درشت بیماری کرونا از چشم ها می‌گریزد، چه بسا ما را از بایستگی نگهبانی از حیات وحش دور ساخته باشد.
آزار و مرگ دلخراش خرس ارومیه
پسین روز شنبه 9 فروردین‌ماه امسال، خبر مرگ خرس قهوه‌ای در ارومیه، پخش شد که به شیوه‌ای سنگدلانه کشته شده بود (خبرگزاری مهر). دردناک‌تر آنکه خرس را پیش از کشتن، آزار داده بودند. خبرها می‌گویند کسانی که دست به چنین کاری زده بودند، شناسایی و دستگیر شده‌اند. اما نکته اینجاست که آدمی حتا آنجا هم که بیماری و مرگ را پیش روی خود می‌بیند، اگر نیاموخته باشد که هنجار زندگی و هستی را نگاهبانی کند، چنان رفتاری نشان می‌دهد که با هیچ سنجه‌ای (:معیاری) پذیرفتنی نیست.
دو روز پس از آن نیز یگان سازمان حفاظت محیط زیست شکارچیانی را دستگیر کرد که با نیزه به جان یک راس گراز افتاده بودند. شکارچیان تصویرهایی را که از کشتن گراز گرفته بودند در فضای مجازی پخش کرده بودند (ایلنا- 11 فروردین).
اینکه کسی از مرگ دلخراش حیوانات لذت ببرد یک چیز است، نمایش و فخرفروشی به کاری که کرده است، چیز دیگر. از روان‌های بیمار، چنین کارهایی دور از ذهن نیست! اما آیا این رفتار را نباید نشانه‌ی نابهنجاری در شناخت حقوق حیوانات دانست؟
گذر ریل‌های قطار از گستره‌ای حفاظت شده
مرگ آن گراز، نمونه‌ی دیگری نیز داشت. هرچند این بار ناخواسته، پلنگی با برخورد با قطار از دست رفت.
در نیمه‌های اسفندماه یک قلاده پلنگ در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی شهرستان فیروزکوه بر اثر برخورد با قطار سراسری تهران- گرگان کشته شد (ایلنا- 12 اسفندماه). فرنشین (رییس) اداره‌ی حفاظت محیط زیست شهرستان فیروزکوه در این‌باره گفته است: «تاریکی شب و عدم دید مناسب لوکوموتیوران و همچنین حیوان دلیل اصلی این اتفاق ست. متاسفانه به دلیل قرارگیری این مسیرقطار در مرز منطقه تحت مدیریت محیط زیست، بعضی اوقات حیات وحش به سمت مسیر قطار حرکت می‌کنند و تاکنون در مواردی به محض رویت حیوانات در ریل، قطارمتوقف شده و در بعضی موارد، مثل این مورد، هم به علت تاریکی شب و یا سرعت بالا امکان توقف وجود نداشته و با حیات وحش برخورد کرده است».
هر چند جلو رویدادهای ناخواسته را نمی‌توان گرفت اما پیداست که قرارگیری ریل‌های راه آهن در گستره‌ای حفاظت شده، سبب مرگ حیات وحش خواهد شد و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
نگرانی‌ها درباره‌ی دلفین برج میلاد
یک خبر دیگر، درباره‌ی حال بد دلفین برج میلاد بود. هر چند این خبر «تکذیب» شد (خبرگزاری ایسنا) و مدیر کل دفتر حفاظت از زیست بوم و سواحل دریایی سازمان محیط زیست، از حال خوب دلفین برج میلاد خبر داد، اما چندی است که دلفین یاد شده تنها شده است و مرگ دلفین دیگری که همراه این حیوان بود، دلفین برج میلاد را در وضعیت دشواری قرار داده است. دلفین، حیوانی اجتماعی است و تنهایی برای این حیوان بسیار ناگوار است.
گویا مسوولان نگهداری از دلفین برج میلاد درصدد بوده‌اند که این حیوان را به زیستگاه اصلی خود در دریای سیاه بازگردانند تا از رنج تنهایی او بکاهند. اما به گفته‌ی مدیر کل حفاظت محیط زیست: «این موضوع با محدودیت‌های هوایی و به دلیل شیوع کرونا مواجه شد».
رها کردن حیوانات خانگی
در همان روزهایی که ویروس کرونا فراگیر شد، شایعه‌ها از دچار شدن حیوانات خانگی به این ویروس و انتقال آن به انسان خبر می‌دادند. در میان این شایعه‌ها حتا شنیده شد که برخی، حیوانات خانگی خود را رها کرده‌اند و آن‌ها بی پناه و تنها در کوچه‌ها و خیابان‌ها سرگردان شده‌اند. در حالی که دچار شدن حیوانات خانگی به کرونا، پایه‌ی علمی نداشت و نادرست بود. حیواناتی که به میل ما وارد زندگی‌مان شده‌اند و سرگرمی روزهای خوشمان بوده‌اند اکنون در روزهای سخت بازهم قربانی تصمیم‌های خودخواهانه‌ی انسان شده‌اند.
یک دامپزشک در گفت‌و‌گو با خبرگزاری مهر گفته است: «هیچ شواهد علمی مبنی بر اینکه سگ‌ها و سایر حیوانات خانگی می‌توانند منبعی از عفونت کووید 19 (ویروس کرونا) باشند، شناخته نشده است».
این دامپزشک با گفتن اینکه سطح بدن حیوانات مانند انسان‌ها می‌تواند به ناقل مکانیکی ویروس کرونا باشد، گفته است: «هنوز شواهدی مبنی بر ابتلای پستانداران به کووید ۱۹ وجود ندارد اما رعایت بهداشت فردی و عمومی، حفظ قرنطینه، عدم تماس مستقیم فرد مبتلا به بیماری با سایر افراد و همچنین حیوان خانگی، می‌تواند به پیشگیری و حفظ سلامت افراد، حیوانات و جامعه کمک بسزایی کند».
حیات وحش ما در سال‌های گذشته نیز چندان روزگار خوشی نداشته است. بسیاری از ما نیاموخته‌ایم که حیوانات نیاز به نگاهبانی دارند و از سرمایه‌های گران‌بهای زیست بوم ما به شمار می‌روند. این روزها نیز که ذهن و فکر ما درگیر بیماری کرونا و سرانجام آن شده است، بی توجهی به زندگی حیوانات و رویدادهای ناخوشایندی که برای آن‌ها پیش می‌آید، چه بسا افزونی بیشتری گرفته باشد. شوربختانه خبرهای جسته و گریخته‌ای که می‌رسد، گواه این بی مهری‌های زیان بار است.
می‌گویند مهربانی منش آدمیزاد است، بکوشیم تا این منش را زنده نگه‌داریم و جهانی زیباتر بسازیم.
