امروز وهمن امشاسپند و اردیبهشتماه از سال 3758 زرتشتی، نخستین روز نبُر در ماه اردیبهشت، روز پرهیز از خوردن گوشت، دوشنبه یکم اردیبهشتماه 1399 خورشیدی، 19 آوریل 2020 میلادی
فردریک فروبل، زادهی 20 آوریل 1782 میلادی بنیانگذار کودکستانهای نوین نوشته است: کوروش بزرگ خواسته بود که پیش از ساختن تالار پذیرایی در پاسارگاد، نخست، به حد کافی کودکستان و دبستان در این شهر بسازند.
«فردریک فروبل» آموزشگر بلندآوازه آلمانی و بنیادگذار کودکستانهای نوین کیندرگارت (Kindergarten) در جهان در تالیف خود «تاریخ عمومی آموزش و پرورش» نوشت که ایرانیان در قرن ششم پیش از میلاد نوآور در بنیاد کودکستان و دبستان برای کودکان و نوجوانانِ پسر بودند.
به نوشتهی فروبل، در مدرسههای ایران باستان، به کار «پرورش» توجه بیشتری میشد. پرورش راستگویی، خواستههای خوب داشتن و کار خوب انجام دادن، احترام به سالخوردگان، دفاع از وطن، تیراندازی، سواری، شنا و کوهنوردی از این دسته توجه هستند. در کودکستانها و دبستانهای ایران باستان به نوباوگان تاکید میشد خدا انسان را نیافریده که نسبت به انسان دیگر ظلم و ستم و بدگویی کند. شادی جاویدان نتیجهی نیکوکاری، خدمت و درستکاری است.
فروبل ایرانیان باستان را تنها انسانهای روی زمین نوشته است که بُت پرست نبودند و بُت پرستان و معتقدان به خدایان بیشمار را انسان هوشمند و کامل نمیپنداشتند حتی یونانیان را که خدایان زنانه و مردانه هم داشتند و صحرانشینان که از سنگ و چوب برای خودشان بُت میساختند و این بُتان دستساختِشان را پرستش می کردند! و ….
پارسیانِ باستان پاسارگاد (پایتخت کورش بزرگ و جایی که به خاک سپرده شد) را «پاتراگاد» ادا میکردند و «پاسارگاد» تلفظ یونانی آن است که جهانی شده است و برخی از اروپاییان «پازارگاد» نام میبرند.
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به کار مى رود.
در گاهشمار زرتشتی هر یک از 12 ماه سال دارای 30 روز است. دومین روز از هر ماه وهمن امشاسپند نامیده میشود. وهمن یا وهومن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یکی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاکى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه کردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست که در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون کرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم کار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.