ارج‌ شاه سامانی به فرهنگ نیاکانی

امروز سروش ایزد و اردیبهشت‌ماه از سال 3758 زرتشتی، سه‌شنبه 16 اردیبهشت‌ماه 1399 خورشیدی، پنجم ماه می 2020 میلادی

شاه سامانی به زبان پارسی و فرهنگ ایرانی دلبستگی بسیار داشت. زنده‌گردانی زبان و فرهنگ نیاکانی را به جهانگشایی برتر می‌دانست.
شاه اسماعیل سامانی در ماه می سال 900 میلادی در شهر بخارا به خواست سران لشکرش که اصرار داشتند به بغداد حمله کنند و به خلافت عباسیان پایان دهند پاسخ ردّ داد.
شاه سامانی برای توجیه پاسخ خود، در یک همایش (بارعام) گفت که بزرگترین برنامه‌ی ما باید زنده‌گردانی زبان فارسی و فرهنگ نیاکان باشد نه وسعت بخشیدن به قلمرو. اگر پیش از رسیدن به این هدف که واجبِ محض است، دست به لشکرکشی به نقاط دوردست زنیم از هدف اصلی  که زنده‌گردانی فرهنگ ملی اس، دور خواهیم شد.افزون برآن ما با تازش نظامی به بغداد، دشمنان تازه برای خود خواهیم ساخت که اکنون و در آغاز کار، به مصلحت ما نیست.  پیامدهای یک جنگ قابل پیش‌بینی نیست.
شاه اسماعیل سامانی ـ مردی که پرچم زنده کردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی را به دوش گرفت در ماه می سال 849 میلادی در فرغانهِ خراسان بزرگتر (منطقه فرارود) به دنیا آمده بود. وی سال 907 میلادی درگذشت.
واحد پول تاجیکستان «سامانی» نام دارد. دولت تاجیکستان نام شاه اسماعیل سامانی را بر قلّه‌ی کوهی در این کشور استراتژیک و زادگاه آریایی گذارده است.

اینک من سروش ترا که

از همه بزرگتر است، می‌طلبم

روز هفدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام سروش ایزد پیوند یافته است. سروش به چم (:معنی) گوش دادن و فرمان بردن است به خواست خدایی و ما آن را نیوشایی معنا کرده‌ایم تا نزدیکتر به اصل باشیم.

اینک من سروش ترا که

از همه بزرگتر است، می‌طلبم

تا به آرمان خود رسم

و زندگانی درازی به دست آورم

و به شهریاری منش نیک در آمده

و به راه راستی گام زده،

به جایگاهی رسم که مزدا اهورا می‌باشد. (۳۳_۵)

اشو زرتشت می‌گوید:

کسی را که مزدا دوست دارد ، نیوشایی و منش نیک به او روی می‌آورد (۴۴_۱۶)

زرتشت می‌خواهد به دستیاری نیوشایی به خواست و آرمان خود برسد (۳۳_۵)

نیوشایی راهی است که به اهورامزدای توانا می‌رود (۲۸_۵)

نیوشایی راه رستگاری را ، هم برای رستگار و هم برای دروغکار ، همواره روشن می‌سازد (۴۳_۱۲)

از این گفته‌ها به ویژه آنجایی که نیوشایی با منش نیک است‌، بر می‌آید‌، که فرمانبرداری زرتشت کورکورانه نیست بلکه از روی اندیشه و با دلی پر از مهر است .