ایستگاه‌های زادآوری یوزپلنگ ایرانی، ناشناخته مانده است

به تازگی خبری خوش از دیده‌شدن پنج توله‌یوزپلنگ ایرانی در گستره‌ی حفاظت‌شده‌ی خارتوران امیدها به ماندگاری این حانور زیبا و ارزشمند زیست‌بوم ایران را افزایش داد. اکنون مدیر عامل «انجمن یوزپلنگ ایرانی» با گفتن اینکه امیدواریم امسال بتوانیم پس از نزدیک به پنج سال، زیستگاه‌های یوز در کشور را پایش و سال آینده آمار تازه‌ای از یوزپلنگ‌ها در طبیعت داشته باشیم، گفت: «برای حفظ یوزپلنگ در کشور باید تمام گزینه‌های حفاظتی در دستور کار باشد».
به گزارش خبرگزاری ایسنا، مرتضی پورمیرزای با اشاره به اینکه از میان همه‌ی زیستگاه‌های یوزپلنگ در ایران، تنها زیستگاه توران است که در سال‌های گذشته زادآوری یوزپلنگ در آن ثبت شده است، گفت: «به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم که آیا زیستگاه‌های دیگر زادآوری دارند یا خیر! زادآوری یوزپلنگ در زیستگاه‌های جنوبی مانند یزد، خراسان جنوبی و کرمان حداکثر تا سال 1390 مشاهده شده‌ و سال 1396 نیز آخرین سالی بود که در زیستگاه خراسان شمالی زادآوری ثبت شده است».
مدیر عامل انجمن یوزپلنگ ایرانی با بیان اینکه «توران» تا تبدیل شدن به زیستگاهی امن برای یوزپلنگ‌های آسیایی فاصله زیادی دارد، گفت: «انجمن یوزپلنگ ایرانی هنوز مجوزهای نهایی را برای ورود به زیستگاه توران نگرفته است. بنابراین درحال حاضر نمی‌توانیم تحلیل درستی از وضعیت این زیستگاه زادآور داشته باشیم. ولی نکته بارز این است که توران زیستگاه بزرگی است و در صورت حفاظت از آن و حذف تعارضات می‌توانیم به حفظ نسل یوزپلنگ‌ها کمک کنیم».
پورمیرزای ادامه داد: «البته باید به این نکته توجه کرد که یوزهای ما در زیستگاه‌هایی مانند استان یزد و خراسان جنوبی تا حدود ۲۰۰ کیلومتر جابه‌جا شده‌اند و این یعنی هیچ وقت نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که با حفاظت فقط یک منطقه یوزپلنگ حفظ شود. هرچند که زیستگاه توران پتانسیل بالایی دارد اما به هر حال اطراف آن تعرضاتی از جمله جاده، معدن و… وجود دارد».
به گفته‌ی وی، بودن سگ گله و دام در زیستگاه‌های یوزپلنگ و تصادف‌های جاده‌ای یکی از اصلی‌ترین معضلات زیستگاه‌ها است و برای اینکه زیستگاه یوزها امن شود باید همه‌ی این دشواری‌ها برطرف شوند که البته این امن‌سازی به‌سادگی به دست نمی‌آید.
پایش‌های و شمارش‌های فراموش‌شده!
مدیر عامل انجمن یوزپلنگ ایرانی در ادامه با اشاره به اینکه واپسین آماری که از جمعیت یوزها در کشور وجود دارد مربوط به سال 1395 خورشیدی، است که 40 فرد یوز در طبیعت گمان زده شد، افزود: «پایش و شمارش یوزها تا حدی می‌تواند راهگشا باشد اما از سال 95 به بعد نتایج خوش‌بینانه‌ای دریافت نمی‌کردیم و محیط بانان زادآوری جدید ثبت نمی‌کردند. بنابراین تصمیم گرفتیم که تمرکز ما روی فعالیت‌های مستقیم حفاظتی باشد نه صرفا پژوهش و جمع‌آوری اطلاعات».
پورمیرزای در ادامه گفت: «با وجود این، اواخر سال گذشته نامه‌ای برای سازمان حفاظت محیط زیست فرستادیم و تاکید کردیم که در حال حاضر در بازه‌ای از زمان هستیم که باید برای حفظ یوزپلنگ‌های ایران تصمیم‌های درستی بگیریم بنابراین بهتر است که یک‌بار دیگر با مشارکت این سازمان و استان‌ها پایش یوزهای موجود در زیستگاه‌ها را آغاز کنیم. خوشبختانه تاکنون نیز چند استان در این زمینه ابراز علاقه و اعلام آمادگی کرده‌اند».
پایش تمام زیستگاه‌های یوز در کشور
وی با گفتن اینکه انجمن یوزپلنگ ایرانی پیگیر است که مجوزهای لازم برای این کار را بگیرد، گفت: «این اولین‌بار است که ما می‌خواهیم تمام زیستگاه‌ها به علاوه زیستگاه توران را پایش کنیم. از این‌رو می‌توان امیدوار بود که امسال کار پایش زیستگاه‌های یوز را آغاز کنیم و سال آینده آمار منطقی و علمی جدیدی از یوزپلنگ‌های در طبیعت داشته باشیم».
پورمیرزای ادامه داد: «از سال 1380 سازمان حفاظت محیط زیست پروژه حفاظت از یوزها را آغاز و شروع به حفاظت از زیستگاه‌ها کرد اما متاسفانه تاکنون این اقدامات نتیجه مثبتی نداشته و تغییری در سرنوشت یوزها به وجود نیامده است. طی سال‌های اخیر نیز، به جز در یک زیستگاه، هیچ رکورد مثبتی از زادآوری ثبت نشده است. البته این موضوع به معنای این نیست که به طور کل زیستگاه‌ها را رها کنیم بلکه نشان می‌دهد که ما علاوه بر حفظ زیستگاه باید از روش‌های دیگری از جمله روش‌های تکثیر در اسارت را برای حفظ نسل یوزها در ایران استفاده کنیم».
مدیر عامل انجمن یوزپلنگ ایرانی در پایان با پافشاری بر اینکه بر پایه‌ی تجربیات بین‌المللی روش‌های جایگزین برای حفظ نسل یوزها می‌تواند موثر باشد، گفت: «در کشور آفریقا که یکی از زیستگاه‌های یوز در جهان است از تمام گزینه‌ها در کنار یکدیگر برای حفظ نسل استفاده می‌کنند. ما نیز باید همین روش را در پیش بگیریم تا بتوانیم تغییری در سرنوشت یوزهای آسیایی در ایران ایجاد کنیم، درغیر این صورت آینده خوبی در انتظار یوزها نخواهد بود».