امروز رشن ایزد از ماه خورداد سال 3758 زرتشتی، آدینه 16 خوردادماه 1399 خورشیدی، پنجم ژوئن 2020 میلادی
هر ساله روز جهانی محیط زیست برابر با پنجم ژوئن و با اعلام موضوع و شعار سالانه از سوی کشورهای عضو سازمان ملل متحد گرامی داشته و برنامههایی در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی برگزار میشود. امسال نیز از سوی برنامه محیط زیست ملل متحد، شعار روز جهانی محیط زیست “تنوع زیستی؛ فراخوان اقدام به مقابله با انقراض فزاینده گونهها و تخریب طبیعت” اعلام شده است.
روز جهانی محیط زیست (مخفف انگلیسی: WED) روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و برانگیختن سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با نابودی زیستبوم و گونههای زیستیجانوری، بهعنوان روز محیط زیست انتخاب شدهاست. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی 48 سال پیش بر میگردد. در آن سال برای بار نخست، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیطزیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامهای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد. هماکنون 48 سال است که UNEP در سراسر جهان آیین ویژهای را به فراخور این روز برگزار میکنند. آیین این روز میتواند به مانند راهپیماییهای خیابانی، همایشهای دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقالهنویسی در مدارس، درختکاری، فعالیتهای مربوط به بازیافت، پاکسازی و…. باشد. آرمان از برگزاری چنین آیینها و جشنوارههایی جلب توجه همگان به مسائلی است که محیط زیست را آلوده میسازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیداً محیط زیست را تهدید میکند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود.
چو هور سپهر آورد روز رَش
ترا زندگى باد پدرام و خَوش
هجدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام رشن پیوند یافته است. رَشن (رَشْنو) ـ ایزد دادگرى و آزمایش ایزدى، ایزد درستی و دادگری که از ایزدان سرای پسین و از داوران روز جزا هست. یشت رشن، یشتی هست در ستایش رَشن، رَشنو، رشن یشت ، یشت دوازدهم اوستا هست.
ایزد عدل و داد در دین مزدیسنى. در اوستا رَشْنو Rašnu و در پهلوى رَشْن Rašn به معناى عادل و دادگر است. رَشْن در اوستا اغلب با صفت رَزْیشْته Razišta (در پهلوى رزیستک Razistak) وبه صورت رَشْنو رزْیشْتَه به معناى راست تر و درست تر آمده است، و در فارسى معمولاً این ایزد با صفتش «رَشْن راست» خوانده مى شود.
ابوریحان بیرونى در الآثار الباقیه (ص73) در فهرست روزهاى ایرانى، این ایزد را رَشْن خوانده که در زبان سُغدى رَسْن Rasn و در خوارزمى همان رَشْن خوانده مى شده است. در ادبیات فارسى این واژه به صورت «رش» بدون نون بکار رفته است.
فردوسى گوید: چو هور سپهر آورد روز رَش / ترا زندگى باد پدرام و خَوش،
خسروى مى گوید: مى سورى بخواه کامد رَش / مطربان پیش دار و باده بکَش.