امروز وهمن امشاسپند از ماه تیر سال 3758 زرتشتی، روز پرهیز از خوردن گوشت، آدینه 30 خوردادماه 1399 خورشیدی، 19 ژوئن 2020 میلادی
پس از مرگ حیدر میرزا، اسماعیل میرزا پسر دیگر شاه طهماسب را که به دستور پدر به زندان افکنده شده بود آوردند و به نام شاه اسماعیل دوم بر تخت نشاندند. چون ابراهیم میرزا (پسر شاه اسماعیل اول) عموی اسماعیل و پریخان خانم که از شاعری و هنر هم بهره داشت مخالف این گزینش بو با دسیسهی پریخان خانم و تایید شاه اسماعیل دوم 20 ژوئن 1576 کشته شد. کشتن ابراهیم میرزا که زمانی حاکم خراسان بود و در هرات مینشست، خراسانیها را خشمگین ساخت.
سال 1576 و بخشی از سال 1577 میلادی، کاخ سلطنتی قزوین (پایتخت وقت ایران) به صورت لانهی دسیسههای مرگبار یک شاهزاده خانم صفوی به نام «پریخان خانم» در آمده بود که برپایهی برخی واگویهها، پدرش شاه طهماسب را هم در 1576 مسموم کرده بود. همین پریخان خانم که زنی جاهطلب بود به حیدر میرزا برادر خود که برجای پدر، شاه طهماسب، نشسته بود تنها یک روز امکان سلطنت داد و در شب آن روز او را مسموم کرد تا شاه بعدی، فرد مورد نظر او جانشین شود.
اسماعیل دوم که تعادل روانی نداشت کمر به قتل شاهزادگان صفوی که قلبا او را قبول نداشتند بست، درگیری خانگی آغاز و پریخان خانم در این برنامه قرار گرفت و از میان برده شد. پادشاهی اسماعیل دوم نیز به دو سال نرسید و از میان رفت.
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به کار مى رود.
وهمن یا وهومن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یکی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاکى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه کردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست که در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون کرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم کار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.