امروز انارام ایزد از ماه شهریور سال 3758 زرتشتی، روز پایانی گهنبار چهره پیتهشهیم گاه، سهشنبه 25 شهریورماه 1399 خورشیدی، 15 سپتامبر 2020 میلادی
ایرانیان روزگار باستان نخستین مردمانی بودهاند که به پاس ارج نهادن و سپاسگزاری از سالخوردگان روزی را در سال به بزرگداشت سالخوردگان ویژه کردند و این روز، ۲۵ شهریورماه هر سال بود و دیرینگی آن به سه هزار سال میرسد.
در آن زمان و تا ۱۴ سدهی پیش، روزهای هر ماه ایرانی نامی ویژه خوانده میشد و روز ۲۵ شهریور «اشیش وانگ Ashish vangh» نام داشت که روز بخشایش پروردگار، منش مینوی و روان پاک بود. ماه شهریور «شهرور shehrevar» واگویی میشد. پس از پایان کار فرمانروایی ساسانیان، چون در روزهای نوروز هم به دستبوس پیران خاندان رفتن رسم بود، این آیین به نوروز ویژه شد و رفتهرفته روز سالخوردگان (۲۵ شهریور) کمرنگ و در ایران به فراموشی سپرده شد. ولی کشورهای دیگر و بیشتر از قرن بیستم آن را برای خود زنده کردهاند که در کشورهای انگلیسی زبان به «سینیور دی» شناخته میشود. نخستین قانون کیفر عمومی ایران عدم توجه فرزندان به والدین سالخورده را جرم شناخته بود که کیفری از درجه بِزه داشت. باید توجه داشت که از دو دهه پیش توجه به سالخوردگان و بازنشستگان در سراسر جهان چشمگیر شده است.
در سال 1720 ميلادي جاماسب ولايتي كه «دستور زرتشتيان» كرمان بود به بمبئي رفت تا تاريخچه «روز سالخوردگان در ایران» را با ساير محققان پارسي هند بنويسند و آن را زنده كنند كه سپسها مينوچهر هومجی از پارسيان بمبئی هند اين كار را تکمیل كرد.
ژاپنیها 15 سپتامبر (24 شهريورماه) را به عنوان روز سالخوردگان برگزار میكنند كه گمان نمیرود در پیوند با روز باستاني سالخوردگان ايران باشد.
کسانی که با اندیشه، گفتار و کردار نیک زندگی میکنند و با دروغ و ناپاکی مبارزه میورزند، سرانجام به سرای نور و سرور خواهند شتافت.
انارام ز پیران شنیدم چنان
که می خورد باید به رطلِ گران
در گاهشمار زرتشتی سال به ١٢ ماه ٣٠ روزه بخش میشود که هر روز به نامی آراسته است. امروز سیاُمین روز از ماه مهر در گاهشمار زرتشتی است و «انارام» نام دارد.
سیامین روزماه انیران یا انارام، به معنی فروغ بیپایان جهان مینوی است. در اوستا: «اَنَغرِرَاوچَ» است. انارام به چم «روشنایی بیپایان» است. برابر با آموزشهای اشوزرتشت؛ کسانی که با اندیشه، گفتار و کردار نیک زندگی میکنند و با دروغ و ناپاکی مبارزه میورزند، سرانجام به سرای نور و سرور خواهند شتافت که سرشار از خرسندی و شادمانی برای آنهاست. این سرا، همان خانه واپسین و جایگاه روشنایی و فروغ بیپایان است. زرتشتیان در این روز به سفر میروند و اهورامزدا را به شوند دادههای نیکش ستایش میکنند.
گل «مرو اردشیران» نماد انارام در دین زرتشتی است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
انارام ز پیران شنیدم چنان / که می خورد باید به رطلِ گران
بیار ای نگار آن می مشکبوی / کزو نافه مشک یابی دهان
دل اندر کم و بیش گیتی مبند / همی دار جان را همی شادمان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
موی و ناخن پیرای و زن به زنی کن که فرزند نامور زاید.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
در این روز جامه بیفزای بر / بدوز و بپوش و بیارای بر
(اَنیران) بود نیک، زن خواستن / همان ناخن و موی پیراستن
