امروز زامیاد ایزد از ماه مهر سال 3758 زرتشتی، سه‌شنبه 22 مهرماه 1399 خورشیدی، 13 اکتبر 2020 میلادی
در سال ۵۳۹ پیش از میلاد، کوروش با گرفتن لیدیه و بابل، گستره‌ی هخامنشیان را به فرمانروایی بزرگی دگرگون کرد. از این رو کوروش بزرگ را بنیادگذار دودمان هخامنشی می‌دانند.
در بيستمين سال پادشاهی کوروش (که از سال 559 پيش از ميلاد آغاز شده بود و پایه‌ی تاريخ نيز شد)، بابِل بخشی از ایران درآمد. کوروش در سال ۵۳۹ پیش از میلاد، پس از چیرگی بدون جنگ و خونریزی بر سرزمین بابِل، فرمانروای بزرگی در آسیای مرکزی و غربی شد. در این هنگام زمینه‌ی بازگشت یهودیان دور از میهن به زادگاهشان را فراهم کرد.
کوروش، اكتبر همان سال در پرستشگاه بابِل تاجگذاری کرد و دودمان هخامنشیان را در ایران بنیاد نهاد. دوران فرمانروایی این دودمان 200 سال به درازا انجامید و آبادانی‌های بسیاری در آن روزگار انجام شد. کوروش به دو شوند (:دلیل) در بابل تاجگذاری کرد: نخست اینکه بابِل بیست سده کانون جهان شرق بود و همه مردمان مشرق زمین آن را کانون جهان می‌نامیدند و تاجگذاری کوروش در آن شهر این دریافته را می‌رساند که کوروش پادشاه جهان شده است و دوم این که کوروش می‌خواست نشان دهد که از آن پس بابِل بخشی از خاک ایران است و از دید سیاسی هماهنگ با شهرهای ایران است.
پس از شکست دادن نبونعید (واپسین پادشاه توانمند بابل) و به دست آوردن بابل، استوانه‌ی کوروش نوشته شده، سند و گواهی تاریخی پرارزشی است. در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد استوانه‌ی کوروش را به همه زبان‌های رسمی سازمان منتشر کرد و جایگزینی (:بَدَل) از آن استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک گذاشته شد.
ماندگارترین اثر کوروش، استوانه‌ای است که هر ایرانی آن را می‌شناسد و منشور حقوق بشر نام دارد. متن این منشور را برای نخستین بار دکتر «عبدالمجید ارفعی» از خط میخی به فارسی ترجمه کرد.
کوروش هخامنشی یا کوروش بزرگ، بنیان‌گذار سلسله هخامنشی و نخستین شاه این دودمان بود که سی سال، در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر تخت فرمانروایی نشست و سرزمین گسترده‌ای از آسیا زیر نگرش و سرپرستی او بود. دودمان هخامنشی، بزرگ‌ترین فرمانروایی، از دید گستردگی شاهنشاهی، در تاریخ باستان بوده است.
دو شهر باستانی پاسارگاد و تخت جمشید که به ترتیب در دوران پادشاهی کوروش بزرگ و داریوش بزرگ پایتخت هخامنشیان بودند، در فهرست میراث جهانی یونسکو جا گرفته‌اند. نخستین پول در ایران، دریک نام داشت و داریوش بزرگ به ساخت آن دست زد. استوانه کوروش، نخستین منشور حقوق بشر تاریخ جهان است.
چون روز زامیاد نیاری ز می تو یاد
زیرا که خوش‌تر آید می روز زامیاد
روز «زامیاد» بیست‌و‌هشتمین روز ماه در گاهشمار زرتشتی به این ایزد منسوب است. . زامیاد (زم ، زمین + یزد) یا زامیاد نام فرشته‌ی زمین است که با صفت نیک کنش، از او یاد شده است. زامیاد به چم زمین است. ایزد زامیاد از ایزدان همکار امرداد است. زمین سرچشمه‌ی همه داده‌ها برای زندگی بهتر آفریده‌هایی است که روی آن زندگی می‌کنند. ایزد زامیاد (زمین) با ایزد آسمان یک‌جا یا جداگانه مقدس شمرده شده‌اند. زمین نماد مادر است برای انسان و دیگر موجودات زنده‌ی روی آن، بنابراین ستودنی و سپندینه بوده و در آموزش‌های دین زرتشتی به نگهداری پاک و نیکو از آن بسیار سفارش شده است. گویند در این روز درخت نشاندن و تخم کاشتن و آبادانی کردن بسیار خوب است.
در ستایش زامیاد
نیایش و ستایش اهورمزدای یگانه
از همه‌ی ،
نیکوکاران به داده های هرمز هست ،
نگهدارنده و پروراننده ی
آفریده‌ی زمین نیکو
را همی مى‌ستاییم ….
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
چون روز زامیاد نیاری ز می تو یاد / زیرا که خوش‌تر آید می روز زامیاد
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
دارو مخور
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
گرت خوردن دارو افتد به سر
به (زامیاد) روز، هیچ دارو مخور
