آشنایی با آیین‌های هرمزگان در کتاب «خانه‌ی مَلک»

کتاب «خانه‌ی مَلِک»، مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌ها و خاطره‌های زنده‌یاد شهربانو محترمی است که به شناسایی فرهنگ مردم جنوب و استان هرمزگان پرداخته است و به‌تازگی به‌ چاپ رسیده است.

به گزارش اَمرداد، کتاب ارزشمند «خانه‌ی مَلِک» اَفزون‌بر خاطره‌های یک بانوی آموزگار که در جنوب ایران زاده شده و پرورش یافته، درباره‌ی آیین‌ها، آداب و باورها و فرهنگ مردم استان هرمزگان است که با بیانی زیبا و ساده به شناسایی (:معرفی) آن‌ها، پرداخته شده است.

در پیشگفتار کتاب که به خامه‌ی (:قلم) دکتر فریبا مکارمی نوشته شده است، می‌خوانیم : کتابی که پیش‌روی شماست بخشی از خاطره‌های زندگی بانویی‌ست به ‌نام شهربانو، که نه‌تنها مادری مهربان و دلسوز و همسری همراه بوده است، بلکه آموزگاری مهربان و اندیشمند که آینده‌ی دانش‌آموزانش برایش بسیار مهم و درخُور نگرش بوده است. آغاز کتاب با تجسم ساعت‌هایی پیش از زاده‌شدن این مهربانو، در فضایی سراسر نوستالژیک آغاز می‌شود و خواننده را در زمان و مکانی قرار می‌دهد که با آداب‌ و آیین‌ها (:رسوم) و سنت سرزمینی جنوب آشنا می‌شود. شهربانو همراه با روایت زندگی‌اَش، با سروده‌هایی دل‌انگیز به زیبایی، خاطره‌هایش را صدچندان می‌کند، که این نشانه‌ی علاقه‌ی او به شعر و ادبیات پارسی است.

او با بیان خاطره‌هایی از پدر و مادر و خانواده‌اش، از زندگی و روابط آن‌ها با دیگران سخن می‌گوید و خواننده را بی‌طرفانه به داوری (:قضاوت) وا می‌دارد. در فرَجام با وداعی غم‌انگیز دفتر خاطره‌هایش را برای نسل آینده به یادگار می‌سپارد… روانش شاد و خاطره‌اش گرامی باد.

نویسنده در بخش دوم کتاب از زادگاه شهربانو، سخن می‌راند که گنجینه ی ارزشمند تاریخی و هنری از استان زیبا و دیدنی هرمزگان است. او سخن از دلیرمردانی می‌راند که شجاعانه از خاکشان دفاع کردند. نویسنده به‌خوبی از گویش و پوشش این سرزمین سخن می‌راند و برگزاری آیین‌ها را به زیبایی و در حد کمال وصف می‌کند. از سویی، گردآوری این گنجینه می‌تواند راهنمای مفیدی برای دوست‌داران این سرزمین باشد. این اثر را برای کسانی که به ایران و به‌‌ویژه به استان هرمزگان علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌کنم.

همچنین در بخشی از کتاب به خامه‌ی دکتر شراره قاسمی، فرزند وی آمده است : این کتاب مجموعه‌ای است از خاطره‌های مادرم که همراه با توصیف‌های من به رشته‌ی تحریر در آمده است. این کتاب نتیجه‌ی کوششم در ثبت یادگارهای قدیمی و یادآوری بخشی از تاریخ مستند گذشته‌ی مردم هرمزگان است. آرمان (:هدف) والایش ماندگاری مستندات برپایه‌ی خاطره‌هایش از زمان‌های دور بود تا برای نسل‌های آینده ارمغانی باشد. امید است این کتاب خدمتی در گسترش (:اشاعه) فرهنگ و بالندگی (:اعتلای) این آرمان باشد.

او آموزگار فرهیخته‌ای بود که زندگی‌اَش را وقف علم و دانش کرد و دستاورد عمرش امروز همان دانش‌آموزان قدیمی هرمزگانی‌ به‌شمار می‌آیند.

کتاب ‌خانه‌ی مَلِک در برگیرنده‌ی دو بخش است. بخش نخست آن روایت داستانی و بخش دوم آن توضیح کامل از آداب و آیین‌ها (:رسوم و مراسم) و باورها و روایت‌های فرهنگی است.

در بخش دیگری از کتاب خانه‌ی مَلِک می‌خوانیم : «آفتاب از نیمه گذشته بود که سالارخان با خوشحالی وارد هشتیِ خانه شد. سر از پا نمی‌شناخت و با صدای بلند سبزعلی، پاکار قدیمیش، را صدا زد تا برای قدم مبارک فرزند تازه به دنیا آمده‌اش گوسفندی قربانی کند. سبزعلی از پستو، بیرون آمد و به‌سرعت برای انجام دستور سالارخان راهی بیرون خانه شد. سالارخان آرام و سرخوش وارد شاه‌نشین شد. اتاقی با دکوراسیون چوبی، که یادگار پدرش از سفرهای دور بود. از جاکتابی قدیمی که با چوب ساج آفریقایی طراحی شده بود و او را به یاد گذشته می‌انداخت، تقویم آن سال را برداشت و نگاهی به آن انداخت. بعد به سمت بالای اتاق رفت و از کنار آینه مطلای روی تاقچه قرآن را برداشت و با خط خوش پشت جلد آن نوشت : به تاریخ دوشنبه، 27 آبان‌ماه، سنه‌ی 1330 خورشیدی برابر با ۱۹ صفر ۱۳۷۱ هجری قمری “ز برگ خشک انگور آفریدی”» …

به گفته‌ی شراره قاسمی دختر شادروان شهربانو محترمی با وجود اینکه، مادرش در رشته‌ی ریاضی درس خوانده بود و همین رشته را هم درس می‌داده است، ولی به اَنگیزه‌ی دلبستگی و شیفتگی او به فرهنگ و باورهای سرزمین و زادگاه خویش، توانسته است روایتی زیبا و علمی را در کتاب خانه‌ی مَلک پیش‌ روی خوانندگان بگذارد.

زنده‌یاد شهربانو محترمی اَفزون‌ بر درس دادن در رشته‌ی ریاضی، سال‌ها معاون مدرسه نیز بوده است و شاگردان فراوانی را تربیت کرده است.

به گزارش اَمرداد، کتاب خانه‌ی مَلِک به تازگی در نشر اَرشدان به چاپ رسیده است. این کتاب داستان تاریخی و مستندات فرهنگی استان هرمزگان را روایت می‌کند. کتاب خانه‌ی مَلِک به کوشش شراره قاسمی هم اینک پیش روی دوست‌داران کتاب و فرهنگ و تاریخ ایرانی است.