امروز رام ایزد از ماه آبان سال 3758 زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، 15 آبانماه 1399 خورشیدی، پنجم نوامبر 2020 میلادی
یگانهایی از ارتش ایران روزگار ساسانی که برای بهدست آوردن قسطنطنیه و پایان دادن به امپراتوری رومیان بر گوشهی شمالغربی آسیا گمارده شده بودند، ششم نوامبر سال 608 میلادی از کوههای توروس (ترسوس در جنوبغربی ترکیه امروز) گذشتند.
فرماندهی ارتش فرمانروایی خسروپرویز ساسانی پس از بازگرفتن سوریه، سه سپاه از نیروهای خود را دو دسته کرده بود، یک سپاه مامور تصرف بازماندهی فلسطین و دو سپاه راهی تصرف قسطنطنیه شده بودند و سپاهیانی که مامور بهدست آوردن قسطنتنیه شده بودند در این روز ازکوههای توروس گذشته بودند.
این خبر، فوکاس (Flaviua phocas Augustus) امپراتور بیزانتین (روم شرقی) را سخت نگران کرد و در پی این سستی، و چند شکست نظامی پی در پی پیش از ایران، کشور او دچار آشوب شد به گونهای که هراکلیوس Heraclius فرمانروای رومی شمال آفریقا با کشتی خودرا به قسطنطنیه رسانید تا امپراتوری را نجات دهد. پس از رسیدن هراکلیوس به ساحل قسطنطنیه، افسران ارتش و بزرگان شهر به او پیوستند و فوکاس را گرفته تسلیم وی کردند که پنجم اکتبر 610 میلادی به دست خود و در برابر همگان او را کشت و امپراتور شد. سپاهیان ایران که به دروازههای قسطنطنیه رسیده بودند دستور بازگشت دریافت کردند. در آن زمان نه تنها ارتش ایران، بلکه تبار آلوار و اسلاو نیز از شمال، قسطنطنیه را تهدید میکردند.
رام یا ایزد رام، که در اوستا بهگونهی رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به رامشن یا همان رام خوانده شدهاست، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزهی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفتهاند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز مینامند، نگهبان است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.
واژهی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمدهاست و هنوز هم این واژه به همین گونه یا به گونهی رامش در چم آشتی و شادی و سازش به کار میرود. ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و نگهبان روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشندهی چراگاه و خوراک خوب» از وی یاد شدهاست. همچنین در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه شده است.
در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او هستند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینهی وای به شمار میرود و در زندگی پس از مرگ نقش ویژهای را ایفا مینماید. به راستی در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و دادگر یاری میرساند تا دشواریهای و بازدارنگی را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبههای زمان نیز به شمار میرود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.
فردوسی میسراید:
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد