برای تهیه‌ی آش دونی یا آش اسفندی خوانسار نخست باید مواد مورد نیاز آن که در زیر آمده است را فراهم کرد.
خرده برنج، لوبیا (سفید یا قرمز، عدس ، گندم یا جو ، ماش، نخود و باقلای زرد و ریز هرکدام یک پیمانه
پیاز و سیر، کشک، نعنا خشک، روغن و نمک و فلفل به میزان لازم
آب گوجه فرنگی، 3 پیمانه و آب قلم یا پاچه‌ی گوساله 6 پیمانه
هفت دانه یا حبوبات را از شب پیش در آب بخوابانید یا بخیسانید. قلم یا پاچه گوساله را همراه با کمی پیاز و سیر و نمک و فلفل از پیش بگذارید تا کاملا بپزد. صبح روز بعد، آب روی حبوبات را خالی کنید و نخود و لوبیا را که معمولا دیرپزتر هستند در آب قلم گوساله یا پاچه گوساله ریخته و بگذارید بپزد تا کمی نرم شوند بعد گندم یا جو پوست کنده، خرده برنج و ماش و عدس و باقلای خیسانده را به آن بیافزاید و بگذارید تا خوب بپزد. قوام آش اسفندی معمولا غلیظ و نزدیک به هلیم است اما تفاوت آن با هلیم در آن است که در آش اسفندی حبوبات نباید له شوند و به اصطلاح به هم دست دهند.
برای بهتر شدن مزه‌ی آش اسفندی می‌توانید نمک و فلفل سیاه را به دلخواه بر آن بیافزایید اما بهتر است که زیاد آن را تند نکنید چون طعم واقعی حبوبات را احساس نخواهید کرد. همچنین می‌توانید از یک تا دو قاشق کشک مایع در آش استفاده کنید اما بهتر است بیش از این از کشک استفاده نکنید چون مزه‌ای شبیه آش کشک پیدا می‌کند. افزودن آب گوجه فرنگی نیز در تکمیل طعم و رنگ آش به شما کمک می‌کند.
برای تزیین روی آش از سیر داغ و پیاز داغ، نعنا داغ و کمی کشک استفاده کنید. برای خوشرنگ و خوش عطر شدن پیازداغ می‌توانید کمی زعفران ساییده حل شده در آب، به آن بیافزایید.
* پژوهشگر فرهنگ و مردم
