پیروزی شاه‌عباس صفویه در بازپس‌گیری قندهار

امروز فرخ روز فروردین ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، شنبه 13 دی‌ماه 1399 خورشیدی، دوم ژانویه2021 میلادی

شاه‌عباس دوم، چنین روزی سال 1649 میلادی هندیان را از قندهار بیرون راند.

شاه عباس دوّم، فرزند شاه صفی (صفی میرزا)، هفتمین پادشاه از دودمان صفویه است. سران دهلی از دیرزمان چشم زیاده‌خواهی به قندهار دوخته بودند که گوشه‌ای از ایران خاوری بود. این نخستین بیرون راندن نظامیان هندی از قندهار در دوران شاه‌عباس دوم بود كه خود دست به‌کار شد. دومین اخراج هندیان از قندهار در دسامبر 1650 انجام گرفت. در سال‌های 1652 و 1653 نیز ارتش ایران دو بار دیگر به تازش هندیان به آن شهر پایان داد. در بیرون راندن دوم، سوم و چهارم هندیان از شهر قندهار تنها از یگان‌های نظامی مستقر در پادگان‌های هرات و كرمان و نیروهای ضربتی مستقر در ارگ بم استفاده شده بود، زیرا هندیان آن چنان توانمند نبودند كه لازم باشد سپاه مرکزی مستقر در اصفهان فرستاده شود. پس از لشكركشی سال 1649 كه شاه‌عباس دوم سپاه اصفهان را با خود برده بود، دو یگان توپخانه از این سپاه برای دوراندیشی در هرات و ارگ بم به‌جا مانده بودند. پادگان هرات پایگاه سپاه خراسان بود.
شاه عباس چند بار بر سر قندهار با لشکریان پادشاه هند جنگ کرد و جز ۶ ماه (در سال ۱۰۶۸ق) که قندهار در دست هندیان بود، همواره شاه‌عباس دوم پیروز میدان بود. شاه‌جهان، پادشاه هند، سفیری برای ایجاد روابط دوستی نزد شاه‌عباس فرستاد و او نیز سال پس از آن، در راستای پیوند دوستی سفیری به دربار اورنگ زیب (پسر شاه‌جهان) روانه کرد.

در دوران پادشاهی شاه‌عباس دوم یادمان‌ها و کاخ‌هایی مانند کاخ چهل‌ستون اصفهان و پل شاهی یا پل خواجو ساخته شد.

فروردین است و روز فروردین

شادی و طرب را کند تلقین

نخستین ماه هر سال و نیز نوزدهمین روز هر ماه به نام فروردین (فروهر یا فروشی) است. بر گرفته از فره وهر fravahr به چم (:معنی) پیش برنده و پیش کشنده است. «فروردین» به زبان پهلوی «فرورتن»، گرفته شده از پارسی باستان؛ «افرورتینام» و به چم فروردهای  پاکان و فروهرهای  پارسایان است. فروردین همان فروهر است. فروهر ذره‌ای نوراهورایی است که در بدن هرکس نهاده شده تا روان را به راه راست راهنمایی کند. فروهر هیچ گاه آلودگی به خود نمی‌پذیرد. این ذره در آغاز پاک و بدون آلودگی بوده و همیشه هم پاک خواهد ماند و هرگز هیچ آلودگی و ناپاکی را به خود نخواهد گرفت. پس از مرگ بدن، فروهر راه بالا را می‌پیماید، به سرچشمه خود می‌پیوندد. چه نیکو است در این  روز جامه نو پوشیدن و به یاد درگذشتگان بودن.

زرتشتیان در این روز جامه (:لباس) نو می‌پوشند و از درگذشتگان خود یاد می‌کنند. بنا بر اندیشه زرتشتیان فروهر روان مردگان و نیز روان آنانی است که هنوز زاده نشده اند.

جایگاه فروهر نزد خداست و هنگامی که کسی می‌میرد. روان او به فروهر او می پیوندد و هنگامی که کسی زاده می شود نیز روان از فروهر جدا و به تن او در جهان مادی می‌پیوندد.

بنابر اوستا انسان دارنده‌ی پنج نیروی است که بخشی از آنها میرا و بخشی دیگر نامیرا هستند این نیروها چنین‌اند:

1- نیروی اهو: در فارسی این واژه را می‌توان به جان معنی کرد که نیروی پویایی، جنبش و زندگی است. این نیرو با جسم انسان پدید آمده و با مرگ تن، نابود می‌شود.

2- نیروی دئنا: در فارسی می‌توان این واژه را به دین یا وجدان، معنی کرده‌اند. وارون(:برخلاف) «اهو»، این نیرو را آغاز و پایانی نیست. این نیرو با زاده شدن انسان، در او، دمیده می‌شود و با مرگ به جهان مینوی می‌رود. وجدان نهاد آگاه و خدایی انسان است و انسان را از کار‌های ناروا، باز‌می‌دارد.

3- نیروی بئوذ: نیروی ادراک، فهم و هوش است. این نیرو قوه‌ی تشخیص نیک از بد است.

4- نیروی اورون: این نیرو در فارسی، به روان معنی شده است. بر روان است تا به یاری نیروی بئوذ، راه نیک را بپذیرد و از بدی پرهیز کند چراکه در جهان واپسین، روان است که بازخواست می‌شود. در پی نیکی، فرجامی نیک و در پی بدی، سرانجامی بد خواهد داشت.

گل تاج خروس نماد فروردین روز است.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

فروردین است و روز فروردین

شادی و طرب را کند تلقین

ای دو لب تو چو می، مرا می ‌ده

کان باشد رسم روز فروردین

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

سوگند مخور و آن روز، یزش فروهر پارسایان کن تا خشنودتر باشد.

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

مخور هیچ سوگند در (فروردین)/ که زشت است، ویژه به روزی چنین