امروز فرخ روز آسمان ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، یکشنبه 21 دیماه 1399 خورشیدی، 10 ژانویه 2021 میلادی
چنین روزی ژانویه سال 798 میلادی، در تاریخ ایران بپاخیزی پسران آذرک در سیستان در رویارویی با تازیان به ثبت رسیده است.
تاریخنگاران اروپایی شکست سپاه فرستادهی خلیفه عباسی از خراسان به سیستان، سیستان بزرگتر، برای سرکوب کردن بپاخیزی پسران آذرک را ژانویه سال 798 میلادی نوشتهاند. این بپاخیزی از نخستین قیامهای مسلحانه ایرانیان در جنوب خاوری میهن بزرگتر برای کوتاه کردن دست تازیان و بازگرفتن استقلال و حاکمیت ملی بود. حمزه پسر بزرگ آذرک پس از این که شنید علی بن عیسی بن ماهان سرلشکر و فرماندار عباسیان پسر خود عیسی را به سرکوبی بپاخیزی سیستانیان گمارده است، با چندصد تن انقلابی استقلالطلب در کوههای سر راه کمین کرد و لشکر خلیفه عباسی را پراکنده ساخت. علی بن عیسی بن ماهان، خود 14 سال بعد در دو نبرد در ری و همدان، از نیروهایی «انقلاب استقلال ایران» مرکب از داوطلبان جنگنده و بیشتر خراسانی، خراسان بزرگتر، شکست خورد و کشته شد.
پس از آن، یعقوب لیث تلاش پسران آذرک را دنبال کرد و پیروز شد. قیامگران سیستانی میگفتند که حاکمان عباسی همان میکنند که در اسلام بازداشته شده است؛ ظلم، اسراف و توجه به تجملات و تشریفات. آنان استدلال میکردند که منظور از ردّ حکومت عباسیان، دفاع از اسلام راستین است و تاکید داشتند که اسلام نگفته است که ایرانیان برای اثبات مسلمان بودن خود، باید حاکم فرستاده از تازیان داشته باشند و به زبان آنان سخن بگویند.
آسمانروز ای چو ماه آسمان
باده نوش و دار دل را شادمان
بیستوهفتمین روز از هر ماه در گاهشمار مزدیسنی آسمان نامیده میشود. آسمان از آفریدههای اهورایی و ایزد نگهدارندهی سپهر. واژهی آسمان در اوستا به صورت اسن، اسمن، در پارسی میانه و در پازند به صورت آسمان آمده است. این واژه در اوستا به چم (:معنی) سنگ نیز به کار رفته است. آسمان نخستین آفریدهی اهورامزدا پیش از جهان مادی است که آغاز و انجام آن نادیدنی است. (یشتها فروردین یشت بند۳) و در اوستا ستوده شده است.آفرینش دیگر پدیدهها با آسمان در پیوند است. به این معنی که اهورامزدا از گوهر آسمان آب و از آب زمین را آفرید. و به یاری آسمان شادی را آفرید. “که در دوران آمیختگی که ”روزگار ماست” آفریدگان به شادی زندگی کنند. ایرانیان باستان آسمان را هفت پایه میدانستند. نخست ابر پایهی دیگر سپهر اختران، سه دیگر ستارگان آلوده نشده، چهارم بهشت که ماه بدان پایه ایستد، ششم گاه امشاسپندان، هفتم روشنایی بیکران که جای اورمزد است. در برخی منابع برای آسمان فقط سه پایه، ستاره پایه و ماه پایه و خورشید پایه نام برده شده است اما در ادبیات پهلوی از هفت طبقهی آسمان یاد شده است. همکاران آسمان، شهریور، خور و مهر و انارم ”انغر روشن ”میباشند.
آسمان نخستین گیتیایی اهورامزداست و در گهنبار میدیوزرم آفریده شده است. آسمان از آفریده های بسیار زیبا و ستودنی اهورامزداست. آسمان برای ایرانیان باستان سرچشمه نور و گرمای خورشید بوده و همان گونه که خورشید نیایش می شده، آسمان هم ستوده می شده است.
در شاهنامه آمده است:
« مه بهمن و آسمان روز بود / که فالم بدین نامه پیروز بود».
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آسمانروز ای چو ماه آسمان / باده نوش و دار دل را شادمان
جان ز باده شاد کن زیرا که عقل / باده را بیند همی شادی جان
هر زمان باده خور ای تازه چو گل / تازه کن شادی به باده هر زمان
یک پاسخ
نام آذرک و پسران آذرک و تلاش هایشان برای رهایی ایران از دست عرب، را نشنیده بودم. یادم نمیاد در کتاب های تاریخ دوره های راهنمایی و دبیرستان خوانده باشم. یا در روزنامه ها یا مجله ها. هیچی از ایشان ننوشته بودند. منکه یادم نمیاد. بدبختانه البته ک بی خبرم از سرگذشت ایران.