امروز خورداد امشاسپند و بهمنماه به سال 3758 زرتشتی، برابر با 30 دیماه 1398 خورشیدی 19 ژانویه2021 میلادی
19 ژانویه سال 1629 میلادی شاه عباس یکم، پنجمین شاهنشاه ایران از دودمان صفوی در اشرف (بهشهر) درگذشت.
شاهعباس یکم پنجمین شاهنشاه ایران از دودمان صفوی و نامدارترین فرمانروای این سلسله بود. وی که فرزند و جانشین شاه محمد خدابنده بود، تا زمان مرگش، به مدت بیش از ۴۱ سال خورشیدی بر ایران فرمانروایی کرد. شاه عباس به معماری، موسیقی، نقاشی و شعر دلبستگی داشت و میدان نقش جهان، عالیقاپو، بخشهایی از عمارت چهلستون، چهارباغ و سیوسهپل از آثار بهجای مانده از دوران پادشاهی وی هستند. پس از فروپاشی فرمانروایی ساسانیان، شاهعباس نخستین زمامدار ایران بود که قدرت را به طور کامل در پایتخت متمرکز ساخت، مرزهای ایران را به سرحد روزگار باستان نزدیک کرد و ایران باردیگر دارای یک نیروی دریایی کارآمد شد، با کشورهای دوردست مناسبتهای سیاسی و بازرگانی برابر برقرار ساخت و دست به عمران و آبادانی کشور زد.
شاه عباس برای آگاه شدن «بدون واسطه» از مشکلات مردم، برخی از شبها بگونهای ناشناس در کوچه و پس کوچه و این گوشه و آن گوشه به پرسه زنی می پرداخت. وی اصفهان، شهر مرکزی کشور را پایتخت ایران کرد و به گونهای زیباترین شهر جهان آن زمان درآورد، امنیت راههای ارتباطی را تامین و کاروانسراهای بسیاری برای آسانی و دسترسی حمل و نقل ایجاد، و ایران را دارای یک ارتش ملی کرد که سربازان آن از میان همه مردم گزینش میشدند، نه فقط افراد چند ایل. شاه عباس به شوند باز شدن پای اروپائیان به آبهای مشرق زمین، نسبت به امنیت خلیج فارس بسیار حساس بود.
از باده جوی شادی و از باده باش خوش
بیباده این جهان، صنما بادگیر، باد
خورداد نام ششمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. پنجمین امشاسپند و پاس دارندهی آبها و سرسبزی است. خورداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال است که در گاتها یکی از فروزههای اهورا مزدا و در اوستای نو نام یکی از هفت امشاسپند و نماد رسایی اهورا مزدا است. بخش هئوروه که صفت است به چم رسا، همه، درست و کامل. بخش دوم تات که پسوند است برای اسم، بنابراین هئوروتات به چم کمال و رسایی است. خورداد نماینده رسایی و کمال اهورامزداست.
خورداد، امشاسپند بانویی است که نگهداری از آبها در این جهان، خویشکاری اوست و کسان را در چیرگی بر تشنگی یاری میکند از این روی در آیین، به هنگام نوشیدن آب از او به نیکی یاد میشود و در گیتی به نگهبانی آب گماشته شده است.ایزدان تیر و باد و فروردین از همکاران خورداد هستند.
در گاتها، از خورداد و امرداد پیوسته در کنار یکدیگر یاد میشود و در اوستای نو نیز این دو امشاسپند، پاسدارنده آبها و گیاهاناند که به یاری مردمان میآیند و تشنگی و گرسنگی را شکست میدهند.
در یسنا، هات ۴۷، آمدهاست که اهورامزدا رسایی خورداد و جاودانگی امرداد را به کسی خواهد بخشید که اندیشه و گفتار و کردارش برابر آیین راستی است.
در متنهای کهن امشاسپند خورداد: چهارمین یشت از یشتهای بیست و یک گانهی اوستا، ویژه ستایش و نیایش امشاسپند بانو خورداد است که در آن یشت از زبان اهورا مزدا یادآور میشود که «… یاری و رستگاری و رامش و بهروزی خورداد را برای مردمان اشون بیافریدم…» و سپس تاکید میشود هر آن کس که خورداد را بستاید همانند آن است که همه امشاسپندان را ستایش کردهاست. در بندهش نیز درباره خورداد آمدهاست : «… است؛ او از آفرینش گیتی، آب را به خویش پذیرفت..»، چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست…»
یاد روز 30 بهمنماه:
– روسها (دانشمندان شوروی وقت) 19 فوریه سال 1986 (30 بهمن 1365) ایستگاه فضایی «میر» را به فضا فرستادند. این نخستین ایستگاه فضایی برای اقامت طولانی فضانوردان بود که بشر به مدار زمین فرستاد.
– توماس ادیسون دراین روز (19 فوریه) از سال 1878 اختراع خود گرامافون (فنوگرافPhonograph) را به ثبت داد.
– رای دادگاه جنایی تهران 30 بهمنماه 1322 خورشیدی (19 فوریه 1944) درباره متهمان به قتل زندانیان سیاسی با تزریق آمپول هوا، و وسائل دیگر صادر شد. این وقایع زندان، پیش از شهریور 1320 (پیش از اشغال نظامی ایران) و تغییر رئیس کشور روی داده بود. طبق حُکم دادگاه جنایی تهران، پزشک احمدی (پزشک زندان) به اعدام و سَرپاس [سرتیپ پلیس] مختاری که در زمان ارتکاب این قتل ها رئیس شهربانی [پلیس کل کشور] بود به ده سال زندان محکوم شده بود.
– مجلس شورا در جلسه 26 بهمن ماه 1303 (15 فوریه 1925) خود به رغم مخالفت هواداران سلطان احمدشاه قاجار، فرماندهی کل قوا (نیروهای دفاعیه و تأمینیه) را از شاه وقت سلب کرد و به ژنرال رضاخان داد. در آن زمان رضاخان پهلوی رئیس الوزراء و وزیرجنگ بود.
– نیکلائوس کوپرنیکوسNicolaus Copernicus (کوپرنیک) ریاضی دان و فضاشناس لهستانی و صاحب فرضیه «هلیو سنتریک پلنتری» در این روز سال 1473 میلادی به دنیا آمد و 70 سال عمر کرد.