امروز فرخ روز وهمن امشاسپند و اسفندماه به سال 3758 زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، 26 بهمن‌ماه 1399 خورشیدی 14 فوریه 2021 میلادی
مرتضی‌قلی خان صنیع الدوله، رییس نخستین دوره مجلس شورای ملی در بهمن‌ماه 1289 در تهران، چهار راه مخبرالدوله، هدف گلوله دو قفقازی تبعه روسیه قرار گرفت و كشته شد.
این دو قفقازی پس از ارتکاب قتل دستگیر شده بودند که سفارت روسیه در تهران استرداد آن دو را برابر با قراردادهای دوجانبه‌ی تحمیلی به دولت قاجارها از وزارت امور خارجه ایران خواستار شد و وزارت امورخارجه دو قاتل را تحویل گرفت و به سفارت روسیه تسلیم کرد. برالسلطنه (برادر مرتضی قلی‌خان) انگیزه و چگونگی قتل را در کتابی که برنگاشته بازگو کرده است.
مرتضی‌قلی‌خان که از خاندان نامدار مخبرالدوله بود در برابر قراردادهایی تحمیلی می‌ایستاد. او که در آلمان رشته معدن خوانده بود در ۳۵ سالگی وقتی به ایران بازگشت با رای مثبت ناصرالدین شاه قاجار دختر مظفرالدین میرزا را به همسری گرفت و به خدمت اداره معادن در آمد که زیرپوشش وزارت علوم و اوقاف بود که پدرش علی‌قلی‌خان مخبرالدوله وزیرش بود. او که در فرنگ درس خوانده بود به فکر پیشرفت صنعت در ایران افتاد و اقدام به تاسیس کارخانه فلزکاری زد. این کارخانه اگرچه نتوانست موفق باشد اما پلی بود تا مظفرالدین شاه به دامادش اعتماد کند و ابتدا او را به عنوان وزیر خزانه‌داری انتخاب کرد. با امضای فرمان مشروطه او به همراه مشیرالدوله و محتشم‌السلطنه دست به تدوین نظامنامه انتخابات زدند. او بعد از این بود که به عنوان رییس مجلس برگزیده شد و تا شهریور ۱۲۸۶ در این سمت بود. اما سختی کار ریاست مجلس و کارشکنی‌های برادرزنش محمدعلی شاه صبر صنیع‌الدوله را سر آورد و بعد از ترور اتابک در ورودی مجلس استعفای خود را تقدیم کرد.
مرتضی قلی‌خان تحصیلکرده آلمان و مسلط به زبان‌های آلمان و فرانسه، پیش‌تر وزیر دارایی بود. وی برگزیده‌ی بزرگان و توانگران تهران برای نمایندگی مجلس بود که به ریاست آن نیز برگزیده شده بود. در آن زمان انتخاب نمایندگان برحسب طبقات جامعه بود و اعیان هم یک طبقه به شمار می‌آمدند که مرتضی قلی‌خان نماینده آنان در مجلس بود. مرتضی قلی‌خان پسر علی قلی‌خان مخبرالدوله بود. استرداد دو قاتل مرتضی قلی‌خان اوج ضعف دولت قاجارها را نشان می‌دهد که مردم پس از اگاهی از آن دل آزرده شده بودند ولی نیروی نظامی نبود که از آن بخواهند ایستادگی کند. در آن زمان انگلستان و روسیه در ایران نیروی مسلح داشتند. این دو دولت برابر موافقتنامه سن پترزبورگ (به امضای همین دو دولت) خودرا مجاز به هر کاری در ایران می‌دانستند.
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به کار مى رود.
وهمن یا وهومن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزه‌های اهورا مزدا است در جهان مینوی نماینده‌ی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده می‌شود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ می‌سراید:
سرش سبز بادا، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریده‌‌ی اهورامزد هست و یکی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاکى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه کردن و دانایی بهره مى‌بخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مى‌سازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست که در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون کرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مى‌دهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزه‌گویی باز مى‌دارد.
اندیشه‌ی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مى‌دارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم کار هستند.
اندیشه‌ی نیک، اندیشه‌ای است که مردمان سراسر جهان را به‌سوی اشا سو می‌دهد و اندیشه بد اندیشه‌ای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور می‌سازد. در گات‌ها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی به‌روشنی به‌چشم می‌خورد. وهومن به اندازه‌ای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته می‌شود آن زندگی بهترین زندگی به‌شمار می‌آید و تنها از راه اشا می‌توان به آن رسید. واژه‌ی وهومن در گات‌ها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشه‌ی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.
