آغاز فروردینماه امسال «فیروز» – یوز نر ۱۱ سالهی منطقه توران – زندهگیری و برای جفتگیری با «ایران»، یوزپلنگ ماده، به محیط اسارت واقع در سایت توران منتقل شد. انتشار این خبر واکنشهایی را بهدنبال داشت و برخی از کارشناسان اعلام کردند که چنین اقدامی میتواند یوزهای کمشمار باقی مانده در طبیعت را تهدید کند.
به گزارش ایسنا، امیرعبدوس، مدیر کل محیط زیست استان سمنان، با انتشار ویدیویی دربارهی این رخداد توضیح داد: در ۹ ماه گذشته موفق نشدیم که بهصورت طبیعی یوز نری را وارد فنس ایران، یوزپلنگ ماده سایت توران کنیم. از اینرو تصمیم گرفته شد که «فیروز» را زندهگیری و ترغیب به جفتگیری با «ایران» کنیم.
عبدوس همچنین یادآوری کرده است که در سال گذشته از ۲۵ فرد یوز در منطقهی توران تصویربرداری شده است.
نوید زمانی، کارشناس حیات وحش، در گفتوگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان با زندهگیری یوزهای موجود در طبیعت و انتقال آنها به محیط اسارت، یوزپلنگها را از خطر از میان رفتن (:انقراض) نجات داد یا خیر؟ گفت: روی موضوع تکثیر در اسارت در آفریقای جنوبی کار شده است و توانستهاند که شمار یوزهای آفریقایی را با استفاده از این روش بیشتر کنند اما ما باید شرایط کشور خود اعم از امکانات و شرایط مالی و شرایط یوزپلنگها را لحاظ کنیم.
وی ادامه داد: بودجه و امکانات ما در ایران برای تکثیر یوزپلنگ در اسارت محدود است. از سویی دیگر یوزپلنگ در ایران در بحران انقراض قرار دارد و شرایط آن قابل مقایسه با یوزهای آفریقایی نیست. در خوشبینانهترین حالت ممکن شاید تعداد یوزها در ایران ۵۰ فرد باشد. از اینرو باید در این زمینه با احتیاط عمل کنیم، نه اینکه یکدفعه اقدام به حذف یک یوز نر بالغ از منطقهای مانند زیستگاه حساس توران کنیم، به این امید که شاید بتوانیم در اسارت آن را تکثیر کنیم.
این کارشناس حیاتوحش با اشاره به اینکه احتمال موفقیت پروژه تکثیر در اسارت در ایران کم است، یادآور شد: يادآوری (:تولید مثل) یوزپلنگ در اسارت کار سختی است که حتی اگر در این زمینه موفق هم باشیم امکان اینکه بتوانیم یوزهای متولد شده در اسارت را به طبیعت بازگردانیم بسیار کم است. بههرحال جدا کردن یک یوز نر بالغ و سالم از طبیعت باتوجه به شرایط حساس یوزپلنگها در کشور ما کار درستی نبوده است.
زمانی در ادامه در پاسخ به این پرسش ایسنا که با «ایران» – یوز جوان مادهای که در اسارت است – چه باید کرد و آیا باید اجازه داد که بدون زادآوری به زندگی خود ادامه دهد؟ گفت: درحال حاضر میتوان برای «ایران» از روش لقاح مصنوعی استفاده کرد. وقتی یوزپلنگی را از طبیعت جدا میکنیم تمامی رفتارهای یوز ازجمله رفتارهای تولید مثلی او تغییر میکند. در کشورهای پیشرفته برای اینکه این تغییر رفتار به حداقل برسد محیط اسارت را تا اندازهی زیادی با شرایط طبیعی شبیهسازی میکنند اما آیا ما در ایران امکان این کار را داریم؟
به گفته وی هرچند که شانس زادآوری یوز ازطریق لقاح مصنوعی کم است اما باتوجه به شرایط موجود میتوان گفت که شانس تکثیر در اسارت با زندهگیری یوزهای موجود در طبیعت نیز بسیار پایین است.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه اولویت ما باید حفظ زیستگاه باشد، افزود: هماکنون ما آمار دقیقی از شمار یوزهای موجود در طبیعت نداریم این درحالیست که گام نخست مدیریت حیات وحش، پایش جمعیتِ گونه است. در مرحلهی نخست ما باید امکانات خود را روی گمانهزنی (:تخمین) جمعیت یوزپلنگها در ایران متمرکز و پس از آن برای حفاظت از آن برنامهریزی کنیم بنابراین نیاز است که هرچه زودتر نسبت به دوربینگذاری و پایش جمعیت با استفاده از نظرات تخصصی کارشناسان اقدام کنیم.
زمانی در پایان گفت: پس از پایش جمعیت میتوان برای چگونگی حفظ یوز برنامهریزی کرد. کار درستی نیست که خودسرانه و بدون داشتن آگاهی کامل اقدام بهزندهگیری کنیم.
