امروز فرخ و پیروز روز وهمن امشاسپند، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، دوم اردیبهشتماه سال 3759 زرتشتی، چهارشنبه یکم اردیبهشتماه 1400 خورشیدی، 21 آوریل 2021 میلادی
یکم اردیبهشتماه یاد سه شاعر با سه سبک شعر، سعدی شیرازی، استاد سخن شاعر پارسیگو سده هفتم، ملکالشعرای بهار و سهراب سپهری شاعران همروزگار (:معاصر) ایران را گرامی میداریم. چنین روزی، روزی که سعدی شیرازی چشم به جهان گشود در گاهشماری رسمی روز بزرگداشت این استاد سخن نام گرفته است. بهار و سپهری، شاعران امروزین چنین روزی چشم از جهان فروبستند.
روز بزرگداشت سعدی؛ یکم اردیبهشتماه در گاهشمار ملی ایرانیان همزمان با زادروز استاد سخن سعدی شیرازی، روز بزرگداشت سعدی نام گرفته است. سعدی شیرازی زادهی ۶۰۶ شیراز درگذشت ۶۹۰ مهی) شاعر و نویسنده پارسیگوی ایرانی است. اهل ادب به او فرانام (:لقب) «استادِ سخن»، «پادشاهِ سخن»، «شیخِ اجلّ» و حتا بهگونه ویژه «استاد سخن» دادهاند. او در نظامیهی بغداد، که مهمترین مرکز علم و دانش در آن زمان به شمار میآمد، دانش آموخت. سعدی سپس به زادگاه خود شیراز، برگشت و تا پایان زندگانی در آنجا اقامت گزید. آرامگاه وی در شیراز است که به سعدیه شناخته شده است. در دوران ابوبکربن سعدبن زنگی شیراز پناهگاه دانشمندانی شده بود که از دم تیغ تاتار جان سالم بدر برده بودند. در دوران وی سعدی جایگاه ارجمند در دربار بهدست آورده بود. در آن زمان ولیعهد مظفرالدین ابوبکر به نام سعدبن ابوبکر که تخلص سعدی هم از نام او است به سعدی ارادت بسیار داشت.
سعدی به پاس مهربانیهای شاه سرودن بوستان را در سال ۶۵۵ آغاز کرد و کتاب را در ده باب به نام اتابک ابوبکر بن سعدبن زنگی در قالب مثنوی سرود. هنوز یک سال از نگارش بوستان نگذشته بود که در بهار سال ۶۵۶ دومین اثرش گلستان را بنام ولیعهد سعدبن ابوبکربن زنگی نگاشت.
سعدی، شاعر پُرآوازهی ایران، در سالهای پایانی سدهی هفتم مهی، چشم از جهان فروبست. پیکر او را در بلندایی که نزدیک خانهی او بود، به خاک سپردند. آن محل در روزگار سعدی به «آب گازران» نامبردار بود و رودی از کنار آن میگذشت.
بوستان، گلستان، دیوان اشعار، رسائل نثر، هزلیات آثار منظوم و منثور سعدی بهجا مانده است.
هر دم از عمر میرود نفسی چون نگه میکنم نمانده بسی
ای کـه پنجاه رفت ودر خوابی مگر این پنج روز دریابی
محمدتقی بهار نامور به ملکالشعرا و متخلص به «بهار»، شاعر، ادیب، نویسنده، روزنامهنگار، تاریخنگار و سیاستمدار معاصر ایرانی یکم اردیبهشتماه ۱۳۳۰ درگذشت.
محمدتقی بهار زادهی ۱۶ آبان ۱۲۶۵ مشهد، تحصیلاتش را از چهارسالگی در مکتبخانه آغاز کرد و در سال ۱۲۷۲ با شاهنامه از طریق پدرش ( میرزامحمدکاظم صبوری ) آشنا شد.در سال ۱۲۸۳ با درگذشت پدرش، مسوولیت سرپرستی خانواده به دوش او افتاد ولی او تحصیلات ادبیاش را با همه دشواریهای زندگی، ادامه داد و در همین سال لقب پدرش، ملکالشعرایی آستان قدس، را از مظفرالدین شاه دریافت کرد.
وی مدتی عضو شورایعالی معارف بود و در چند دوره به نمایندگی مجلس نیز انتخاب شد و در کابینه قوامالسلطنه در سال ۱۳۲۴ وزیر فرهنگ شد.
همچنین به ریاست او در تهران «جمعیت ایرانی هواداران صلح» تشکیل شد و با وزارت فرهنگ نیز قراردادی برای نگارش کتاب «سبک شناسی شعر فارسی» بست که به علت دچار شدن به بیماری سل ناتمام ماند.
بهار قصیده «جغد جنگ» را در ستایش صلح سرود و سرانجام در ۶۵ سالگی درگذشت و در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. از آثار او میتوان به احوال فردوسی، تاریخ تطور شعر فارسی، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، چهارخطابه، دستور پنج استاد، دیوان اشعار و زندگانی مانی اشاره کرد.
هنگام فرودین که رساند ز ما درود؟ بر مرغزار دیلم و طرف سپیدرود
کز سبزه و بنفشه و گلهای رنگ رنگ گویی بهشت آمده از آسمان فرود
سهراب سپهری (زاده ۱۵ مهر ۱۳۰۷ در کاشان – درگذشته ۱ اردیبهشت ۱۳۵۹ در تهران) شاعر، نویسنده و نقاش اهل ایران بود. او از مهمترین شاعران معاصر ایران است و شعرهایش به زبانهای بسیاری از جمله انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه شدهاست.
در سال ۱۳۲۷ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و همزمان به استخدام شرکت نفت درآمد که پس از ۸ ماه استعفا داد. وی در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعر نیمایی خود را بهنام مرگ رنگ منتشر کرد. او در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغالتحصیل شد و نشان درجه اول علمی گرفت و در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت کرد و نیز دومین مجموعه شعرش را با عنوان زندگی خوابها انتشار داد. وی در آذر ۱۳۳۳ در اداره کل هنرهای زیبا «فرهنگ و هنر» در قسمت موزهها آغاز بهکار کرد و در هنرستانهای هنرهای زیبا نیز بهتدریس پرداخت.
سهراب هنرمندی جستجوگر، تنها، کمال طلب، فروتن و خجول بود که دیدگاه انسان مدارانهاش بسیار گسترده و فراگیر بود. از این رو آثار وی همیشه با نقد و بررسیهایی همراه بودهاند. برخی از کتابهای او چنین هستند: «تا انتها حضور»، «سهراب مرغ مهاجر» و «هنوز در سفرم»، «بیدل، سپهری و سبک هندی»، «تفسیر حجم سبز»، «حافظ پدر، سهراب سپهری پسر، حافظان کنگره»، «نیلوفر خاموش: نظری به شعر سهراب سپهری» و «نگاهی به سهراب سپهری».
زندگی خالی نیست؛ مهربانی هست سیب هست ایمان هست؛ آری تا شقایق هست زندگی باید کرد
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به كار مى رود.
وهمن امشاسپند دومین روز از هر ماه سی روزه در گاهشمار زرتشتی است. واژهی وهمن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
*«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به كار مى رود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یكی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاكى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه كردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست كه در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون كرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم كار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.
