امروز فرخ و پیروز روز آذر ایزد، نهم اردیبهشت‌ماه سال 3759 زرتشتی، چهارشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه 1400 خورشیدی، 28 آوریل 2021 میلادی
سیمین دانشور، خالق سووشون، استاد دانشگاه، پژوهشگر، و مترجم ادبیات امروز صدساله شد. دانشور در شمار نخستین زنان نویسنده ایران، در کارنامه ادبی خویش سیزده کتاب داستان، چند کار پژوهشی و بیش از بیست کتاب ترجمه دارد.
دکتر سیمین دانشور استاد و پژوهشگر برجسته رشته ادبیات و زبان فارسی منتقد ادبی، مترجم، نخستین زن داستان‌نویس، رمان‌نویس دوره چهارم ادبیات معاصر و نخستین رییس کانون نویسندگان ایران پیش از انقلاب است. سیمین دانشور یکی از نخستین نویسندگان زن ایرانی است که در نگاشتن هویت و ذهینت زنانه سهم بسزایی داشته است. دانشور به اصول واقع‌گرایی در داستان اهمیت می‌داد و روایت‌های انتزاعی مورد توجه او نبود.
دانشور، زاده هشتم سال 1300 خورشیدی در شیراز، سال ۱۳۲۸ مدرک دکتری ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران گرفت. سه سال بعد بورس تحصیلی از موسسه‌ی فولبرایت دریافت کرد. وی در ۱۳۳۱ با دریافت بورس تحصیلی به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و دو سال در رشته زیبایی‌شناسی تحصیل کرد و پس از بازگشت به ایران در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت؛ تا این که در سال ۱۳۳۸ استاد دانشگاه تهران در رشته باستانشناسی و تاریخ هنر شد. دکتر سیمین دانشور دکترای ادبیات و علوم انسانی و عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با رتبه علمی استاد تمام است. این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۵۸ به افتخار بازنشستگی رسید.
منتقدان آثار ادبی بر این باور هستند، یکی از ویژگی‌های شاهکارهای ادبی این است که افزون بر اینکه ارزش ادبی بالایی داشته باشد از برای ارزش تاریخی بر نسل‌های آینده نیز اثر بگذارد و آثار سیمین این ویژگی را دارند و جزو شاهکارهای ادبی به شمار می‌رود. به درستی یکی از نقاط عطف آثار دانشور را می‌توان تمرکز وی بر بررسی جایگاه زن ایرانی در تحول اجتماعی دانست که وی را در مرکز نگاه طرفدارانش قرار داده است.
دانشور نخستین زنی است که در عرصه داستان‌نویسیِ کوتاه پا نهاد و نخستین مجموعه خود با نام «آتش خاموش» را در سال ۱۳۲۷ خورشیدی به‌چاپ رساند. این اثر شامل ۱۶ داستان کوتاه است. هفت داستان پایانی این مجموعه با اقتباس از «او. هنری» و یکی از آن‌ها را با اقتباس از یک داستان انگلیسی به‌رشته نگارش درآورده است.
از آثار بسیار ماندگار و پرآوازه‌ی سیمین دانشور می‌توان به «سَووشون» پرفروش‌ترین و پرخواننده‌ترین رمانِ وی اشاره کرد که ساختار کاملی دارد و می‌تواند یک سنجه باورپذیر برای سنجیدن رمان‌های دیگر از دید استواری ساختار باشد. نام این رمان پیشینه‌ای تاریخی دارد بر اساس روایات ملی و افسانه‌ای در ایران برای یادکرد قتل سیاوش که از شخصیت‌های شاهنامه است. او اندکی پیش از مرگ همسرش، جلال آل‌احمد، در ۱۳۴۸ رمان سووشون را منتشر کرد. سَووشون اثر ماندگار سیمین دانشور، پرفروش‌ترین و پرخواننده‌ترین رمانِ وی به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه و تا سال۱۳۹۷، ۲۴ نوبت چاپ شده است. این بانوی پیشکسوت داستان‌نویس پس از یک دوره بیماری، در سال ۱۳۸۶ کار نوشتن را دوباره از سر گرفت.
دکتر سیمین دانشور تألیف بیش از ۱۳ کتاب و ترجمه ۲۰ کتاب را نیز در فعالیت‌های پژوهشی خود دارد. برخی از سایر تالیف‌های دکتر دانشور شامل: «شهری چون بهشت» (این مجموعه ده داستان کوتاه دارد: شهری چون بهشت، عید ایرانی‌ها، سرگذشت کوچه، بی‌بی شهربانو، زایمان، مدل، یک زن با مردها، در بازار وکیل، مردی که برنگشت، صورت‌خانه) «به کی سلام کنم؟» (این مجموعه حاویِ ده داستان کوتاه است. داستان به کی سلام کنم، سوترا و کیدالخائنین از بهترین‌های داستان کوتاهِ معاصر هستند.) «از پرنده‌های مهاجر بپرس» (در داستان‌های این مجموعه گرایش و فضای سیاسی زمانه موج می‌زند.) «جزیره سرگردانی» (داستان پیش از انقلاب)، «ساربان سرگردان» (این رمان رخداد ایران را از زمان انقلاب تا وارد شدن ایران به جنگ به‌نمایش می‌گذارد)، «کوه سرگردان» (این رمان سومین جلد از سه‌گانه سیمین دانشور است)، «ذن‌بودیسم»، «غروب جلال» است. وی آثاری از برنارد شاو، چخوف و شنیتسلر را نیز به فارسی برگردانده و برخی آثار او نیز به زبان‌های آسیایی و اروپایی ترجمه شده است.
دکتر سیمین دانشور دارای جوایز و افتخارات فراوانی است. آنا وانزن، ایران‌شناس و نگارنده و مترجم ایتالیایی، رمان سووشون را در مدت شش‌ماه به ایتالیایی برگردانده است. این رمان در نمایشگاه کتاب شهر میلان در ماه مارس رونمایی شده بود. نخستین داستان سیمین دانشور «اشک‌ها» نام دارد و در مجموعه «آتش خاموش» در برنامه «کتاب شب» رادیو تهران در امردادماه ۱۳۹۷ بازخوانی شده است. سیمین دانشور در سال ۱۳۸۲ جایزه «مهرگان ادب» را دریافت کرد.
سیمین دانشور پس از تحمل بیست سال عوارض ناشی از بیماری آنفولانزا سرانجام غروب ۱۸ اسفندماه ۱۳۹۰ در خانه‌اش درگذشت و به جلال پیوست. آیین بزرگداشت سیمین دانشور در سال ۱۳۹۲ با عنوان «با سیمین: ۱۳۹۰-۱۳۰۰»، همزمان با دومین سالگرد در گذشت او از سوی بنیاد ادبیات داستانی در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.
ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریده‌های بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه می‌دانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد.
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
«آذر» در اوستا «آترَ»، نهمین روز از هر ماه سی روزه و نهمین ماه در سالنمای زرتشتی به این نام است. آذر ایزد نگاهبان آتش و فروزه‌ی اهورامزدا است از این رو گاه او را در شمار امشاسپندان آورده‌اند. آذر به چم آتش و گرما و نیروی داخلی برای جنبش و حرکت است. ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریده‌های بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه می‌دانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. آتش یكی از آخشیج‌های چهارگانه طبیعت است كه ایرانیان همواره آن‌را پاس می‌داشته‌اند. جه نیکوست در این روز آتش نیایش خواندن و نیایش به درگاه اهورامزدا.
در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد و با نور خود که نشانی از آذر اهورایی است جان و دل یاران اهورامزدا را روشنایی می‌بخشد پس سوی پرستش اهورامزدا است. هر زرتشتی برای نیایش باید رو به سوی روشنایی و پشت بر تاریکی کند. آتش پرستاران در آتشکده از آن پرستاری می‌کنند. جشن آذرگان از جشن‌های ویژه آتش در فرهنگ ایران است.
نماد گل آذر ایزد گل آذریون است.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
شادمان كن مرا به می كه جهان
شادمان شد به فر دولت شاه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
به راه شو و نان مپز چه گناه گران است
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (آذر) مپز نان، که دارد گناه / بدین روز، نیک است رفتن به راه
