امروز پیروز و فرخ روز رام ایزد، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، 21 خوردادماه سال 3759 زرتشتی، چهارشنبه 19 خوردادماه 1400 خورشیدی، نهم ژوئن 2021 میلادی
۱۹ خردادماه 1386 خورشیدی، دکتر پرویز ورجاوند، باستانشناس برجسته و کنشگر فرهنگی و اجتماعی ایران درگذشت.
پرویز ورجاوند یکی از باستانشناسان برجسته و کنشگر فرهنگی و اجتماعی ایران به شمار میرود که با کوششهای خستگیناپذیر خود توانست از بسیاری از حفاریهای غیرمجاز جلوگیری کند و نگهبان میراث فرهنگی در برابر سواستفاده خرابکاران و چپاولگران باشد. وی در شناساندن تاریخ و فرهنگ پربار ایران و تشویق جامعه برای پاسدارای از استقلال و یکپارچگی ایران کارهای ارزشمندی انجام داد. وی پایهگذار مرکز برنامهریزی و خدمات آموزش و جهانگردی برای نخستین بار در ایران بود. کوشش برای به ثبت رساندن مجموعه تختجمشید، میدان نقشجهان و چغازنبیل، جلوگیری از تخریب تختجمشید پس از انقلاب، کوشش برای کاستن از بلندای برج جهاننما اصفهان، کوشش برای حفظ آثار باستانی تنگه بلاغی و مجموعه پاسارگاد در جریان ساخت سد سیوند از کارهای فرهنگی دکتر پرویز ورجاوند میتوان اشاره کرد. وی جزو مخالفان جدی آبگیری سد سیوند بود. برچیدن اداره نگارش وزارت فرهنگ در دوران وزارت از دیگر کارهای تاثیرگذار وی بود که با این کار تا مدتی ممیزی و سانسور از میان رفت.
ورجاوند ۱۵ دی ماه ۱۳۶۳ با رتبهی استادی از دانشگاه تهران بازنشسته شد، اما به کارهای فرهنگی و علمی ادامه داد. هنگام جنگ عراق و ایران و تخریب شماری از آثار تاریخی، وی نامهنگاریهای بسیاری با سران یونسکو و شماری از باستانشناسان غربی انجام داد تا با فشارهای بینالمللی، دشمنان از حمله به آثار تاریخی خودداری کنند.
ورجاوند، زادهی ۱۱ اردیبهشتماه ۱۳۱۳ تهران، پس از دوره دبیرستان اقدام به گذراندن دورهی عالی نقشهبرداری کرد و دوره لیسانس باستانشناسی و فوقلیسانس علوماجتماعی را در دانشگاه تهران گذراند و با گرفتن بورس تحصیلی رهسپار فرانسه شد. او دوره انستیتوی انسانشناسی را در دانشگاه پاریس و مدرسه عالی لوور گذرانید و توانست در سال ۱۳۴۲ در رشته باستانشناسی با گرایش معماری ایران در دوره تاریخی از دانشگاه سوربُن فرانسه دکتری بگیرد.
وی پس از بازگشت از فرانسه در موسسه تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه تهران بهعنوان رییس بخش تحقیقات مردمشناسی و ایلات و عشایر آغاز بهکار کرد. از او صدها مقاله، ترجمه و عنوان کتاب چاپ شده است. او پیشگفتار بسیاری برای دایره العمارفهایی همچون دایره العمارف تشیع، اطلس ایران و دیگر کتابهای مرجع نوشته است. دکتر پرویز ورجاوند در ۷۳ سالگی در تهران درگذشت.
واژهی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمدهاست و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار میرود. ایزد رام، در پیوند با روز بیستویکم هر ماه گاهشمار زرتشتی است و در اوستا با صفت «بخشندهی چراگاه و اغذیهی خوب» از وی یاد شدهاست. همچنین در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه شده است.
رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شدهاست، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزهی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفتهاند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز مینامند، موکّل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.
در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار میگیرند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینهٔ وای محسوب میشود و در زندگی بعد از مرگ نقش خاصی را ایفا مینماید. در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد میرساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبههای زمان نیز به شمار میرود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.
فردوسی میسراید:
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد
