هنگامی که به گذشته‌ی تاریخی ایران می‌نگریم و راز پایداری آن را جست‌و‌جو می‌کنیم، درمی‌یابیم که نیاکان ما افزون‌بر نگاهبانی از مرزهای کشور، گرامی‌داشت و نگهداری از بخشوده‌های خداوند را نیز خویشکاری خود می‌دانستند. در نیایش‌های باستانی گیاهان و روییدنی‌ها ستایش شده‌اند ازاین‌رو که پیشینیان ارج نهادن به داده‌های خداوند را فراموش نمی‌کردند. این همان کاری است که بسیاری از ما از یاد برده‌ایم و حال‌و‌روز جنگل‌ها و پوشش گیاهی ایران را به جایی رسانده‌ایم که بیم نابودی بسیاری از آن‌ها می‌رود.
در همین راستا از دکتر محمد فرزام، استاد محترم دانشگاه فردوسی مشهد از گوناگونی گیاهان فلات ایران و ارزش بی‌مانند آن و البته وضعیت کنونی پوشش گیاهی کشور پرسیدیم.
– وضعیت پوشش گیاهی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
– ایران به سبب موقعیت ویژه‌ی جغرافیایی از رژیم‌های اقلیمی گوناگون اثرگرفته است. مهم‌تر از آن، به سبب برجستگی‌های سطح فلات ایران که به‌صورت رشته کوه‌های البرز، زاگرس و مرکزی نمود دارد شرایط یگانه‌ی جغرافیایی در سرزمین ما شکل گرفته است. ازاین‌رو تنوع گونه‌های گیاهی ایران به‌تنهایی برابر یا بیشتر از همه‌ی قاره‌ی اروپاست. حتا در برخی بخش‌های ایران گستره‌هایی دیده می‌شود که در جهان به نام «مناطق داغ گونه‌زایی» شناخته می‌شوند. همه‌ی این‌ها، به مردمان بومی ایرانی این امکان را داده است که از دانش «قوم-گیاه‌شناسی» برخوردار باشند و شیوه‌های بهره‌گرفتن از گیاهان دارویی و خوراکی را به خوبی بدانند.
درباره‌ی عوامل ازمیان‌رفتن گیاهان ایران از نمونه‌های بسیاری می‌توان یاد کرد که دگرگونی زیست‌بوم (:اکوسیستم) را در پی داشته است. برای نمونه، خشک‌سالی اگرچه هم‌زاد این سرزمین بوده، اکنون شتاب بیشتری گرفته است. خشک‌سالی در کشور ما به‌سبب دوری از دریاها و جای‌داشتن در کمربند خشک کره‌ی زمین پدیده‌ای عادی است. چه‌بسا مانند دو سال گذشته بارندگی‌هایی باشد و ترسالی پیش بیاید، اما ترسالی گذرا و خشک‌سالی یک پدیده‌ی همیشگی برای کشور ما به‌شمار می‌رود. نمی‌توان نادیده گرفت که در این سال‌ها، به سبب دخالت انسان در زیست‌بوم خشک‌سالی‌ها بیشتر هم شده است …
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشی‌ست از نگار جمشیدنژاد با عنوان «پوشش گیاهی ایران روبه انقراض»، در گفت‌و‌گو با دکتر محمد فرزام، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویه‌ی دوم (رویداد) شماره‌ی 442 امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 442 از دوشنبه 21 تیرماه 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
