چشمه‌ساران مراغه نیز زندگی‌بخش‌اند. چشمه گشایش، با آب معدنی نامدارش در آغوش کوه‌های سربه‌آسمان‌سای، غنوده است؛ چشمه شورسر با آب شور و گاز کربنیکی که آمیخته با آن است به رنگ سفید است و ساری‌سو در چهار کیلومتری شهر مراغه و نزدیک به آبادی ورجوی، چشمه‌ساران کوچک فراوانی را در خود جای داده است. پیرامون شهر مراغه تا بخواهیم آب‌های گرم و سرد معدنی به چشم می‌آید.
فراورده‌های خوراکی مراغه که از دسترنج مردمان سخت‌کوشش فراهم می‌شود، پُرشمار است. از کشمش و عسل و مغز بادام گرفته تا فندق و آلوچه. آوازه‌ی این شهرستان در پرورش سیب و انگور و خشکبار، فراتر از مرزهای ایران است. سجوق (باسلُق) مراغه نیز به همان‌گونه آوازه‌مند است و صابون آن که فراهم کردنش آیینی درازدامن و دیرینگی 200 ساله دارد، بیش از آن نامور است که نیاز به یادآوری داشته باشد.
مراغه با تاریخ تنیده است. در آن گستره بیش از 300 اثر تاریخی می‌توان دید. در آن میان، 110 اثر ثبت ملی شده است. در روزگار باستان مراغه را «مراوا» می‌نامیدند. مراوا به چم جایگاه ماد است. با این‌همه، آثار به‌دست‌آمده در این شهرستان دیرینگی بیشتری دارد. در گستره‌ای که به نام فسیلی آوازه دارد، فسیل‌هایی هفت‌میلیون ساله کشف شده است که نخستین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران شناخته می‌شوند. هرچه به‌سوی روشنی‌های تاریخی می‌آییم، مراغه جلوه‌ای تابناک‌تر می‌گیرد. در سنگ‌نبشته‌‌‌های آشوری، در هزاره‌ی هشتم پیش از میلاد، از مراغه نام بُرده شده که از سه ایالت مهم آذرآبادگان به‌شمار آمده است. در سده‌ی هفتم نیز، چندگاهی مراغه پایتخت ایلخانان بود. در همان زمان بود که رصدخانه‌ی مراغه به کوشش دانشمند بلندپایه‌ی ایران، خواجه نصیرالدین توسی، بر فراز تپه‌ای بلند بنیاد گذاشته شد. آن سازه‌ی بلند، تنها برای رصد ستارگان نبود، سازمانی علمی با بیش از چهارصد هزار جلد کتاب نیز به شمار می‌رفت.
از دیگر سازه‌های تاریخی مراغه گنبد سرخ، در جنوب باختری شهر است. دیرینگی آن به سده‌ی ششم مهی بازمی‌گردد. گنبد غفاریه از سده‌ی هفتم مهی در کنار رود صوفی‌چای، معبد مِهر بازمانده از آیین مهرپرستی ایرانیان اشکانی و کلیسای هوانس، تنها کلیسای بازمانده از روزگار ایلخانی، چند اثر تاریخی دیگر مراغه است. از آرامگاه اوحدی مراغه‌ای، سخن‌ور سده‌ی هشتم مهی و از ناموران شهر مراغه نیز باید یاد کرد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست باعنوان «مراغه؛ شهری بر دامنه‌ی سهند سرفراز» به قلم بامداد رستگار که در تازه‌ترین شماره امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی هشتم (هشتی) شماره‌ی 443 امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 443 از دوشنبه یازدهم امردادماه 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
