زادروز دکتر مهدی بلالی مود؛ پدر دانش سم‌شناسی ایران

امروز فرخنده روز ورهرام ایزد از ماه شهریور، 20 شهریورماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، دوشنبه ۱۵ شهریورماه 1400 خورشیدی، ششم سپتامبر ۲۰۲1 میلادی

۱۵ شهریورماه زادروز مهدی بلالی مود، «پدر دانش سم‌شناسی ایران» و از متخصصان بنام و نام‌آوران ماندگار خطه خراسان جنوبی است.

پروفسور مهدی بلالی مود، پدر دانش سم‌شناسی ایران و پزشک آسیب‌دیدگان شیمیایی و بیماری‌های بیولوژیکی، سال 1394 برنده جایزه جهانی مبارزه با سلاح‌های شیمیایی شد. وی هموند آکادمی علوم جهان، استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، هموند فرهنگستان علوم‌پزشکی کشور، پزشک نمونه و پژوهشگر برگزیده کشوری است. همچنین هموند کمیته برنامه بین‌المللی ایمنی شیمیایی و سم‌شناسی (IPCS) سازمان بهداشت جهانی، عضو جامعه سم‌شناسان بالینی اروپا و فدراسیون جهانی سم‌شناسی بالینی بوده و در سال ۱۳۷۳ به عنوان فرنشین جامعه سم‌شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه برگزیده شد. افزون بر این، وی هموند هیات بنیادگذار و فرنشین مرکز تحقیقات سم‌شناسی پزشکی (سال‌های 1395-1392) دانشگاه علوم پزشکی مشهد، هموند هیات بنیادگذار و فرنشین انجمن سم‌شناسی و مسمومیت‌های ایران (سال‌های 1378-1369 و 1382-1380) و استاد مدعو دانشگاه نیوکاسل انگلستان، برگزیده پنجمین دوره جایزه علمی علامه‌طباطبایی بنیاد ملی نخبگان در سال 1398 است.

مهدی بلالی مود در 15 شهریور 1321 خورشیدی در مود بیرجند دیده به هستی گشود. تحصیلات ابتدایی را در مود و زاهدان و متوسطه را در دبیرستان شوکتی بیرجند، خورداد ماه 1340 به پایان رسانید. تحصیلات دانشگاهی را در رشته شیمی و سپس در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران آغاز کرد و لیسانس شیمی در خورداد 1343 و دکتری پزشکی را در خورداد 1349 دریافت کرد. سال 1351 به سِمَت مربی پزشکی قانونی و مسمومین دانشکده پزشکی مشهد استخدام و مشغول به کار شد. سال 1354 پروفسور بلالی به سمت استادیاری و سرپرستی بخش مسمومین بیمارستان امام رضا (ع) گمارده شد و در سال‌های 1355 تا 1357 مدیریت امور آموزشی دانشکده پزشکی مشهد را نیز بر دوش داشت. وی در تیرماه 1357 برای گذرانیدن دوره تخصصی سم‌شناسی بالینی در دانشکده پزشکی دانشگاه ادینبورگ رهسپار بریتانیا شد. وی درکوتاه‌ترین زمان، دکتری تخصصی (Ph.D) با درجه ممتاز در رشته فارماکولوژی و سم شناسی بالینی را تیرماه 1360 دریافت کرد.
پس از دریافت تخصص درمان شناسی و فوق‌تخصص مسمومیت‌ها، در امرداد ماه همان سال با عنوان استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه ادینبورک استخدام و در مرکز درمان‌شناسی و درمان مسمومین بیمارستان سلطنتی ادینبورگ مشغول به کار شد.
او و همسرش که دندانپزشک کودکان بود در جریان جنگ تحمیلی و با وجود سکونت در اسکاتلند برای یاری به هم‌میهنان خود در بمباران رژیم بعث عراق در دی‌ماه 1360 با عشق خدمت به میهن به کشور بازگشت و از آن زمان خدمات بی‌شمار در حوزه سم‌شناسی و کمک به جانبازان شیمیایی انجام داد. پروفسور بلالی و در شرایط جنگی به مشهد بازگشت و با سمت استادیار و سرپرست بخش مسمومین بیمارستان امام رضا (ع)، وابسته به دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد مشغول به کار شد . در اردیبهشت 1364 به سمت دانشیاری و در مهر ماه 1370 به مقام استادی گروه آموزشی بیماری‌های داخلی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارتقا یافت. پروفسور مهدی بلالی در پایه‌گذاری دانشکده علوم پزشکی بیرجند مشارکت داشته و از سال 1367 به عنوان هموند هیات امنای این دانشکده در مشهد همکاری کرده است. وی از سال 1382 سردبیری مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند است.
او می‌گوید: من برای جانبازان شیمیایی برگشتم و به آن‌ها مدیونم، چون موجب شدند که به زادگاهم برگردم. برخی همکارانم به من ایراد می‌گرفتند که تو اشتباه کردی برگشتی، در حالی‌که امروز مرا می‌بینند که به هم‌میهنانم خدمت کردم و کار‌های علمی ‌خودم را در سطح جهانی پی گرفتم.

همایون باد ورهرام ایزد پیروزی‌بخش
زرتشتیان امروز، به مانند نیاکان خود در روز ورهرام ایزد بیستمین روز ماه با خواندن ورهرام یشت اهورامزدا را نیایش می‌کنند و آرمان دارند که پیروزی و شادکامی در زندگی بهره آنان شود و نیز همه کسانی را که به پیروی از پیام اشو زرتشت، پیام‌آور یکتاپرستی؛ در تازه گردانیدن زندگانی، پیش بردن جهان هستی و گسترش آیین راستی می‌کوشند پیروز و سرافراز گرداند.
ورهرام، ایزد پیروزی و سرافرازی است. در ادب مزدیسنا و آریایی کهن ، بهرام ایزد در پیکره‌های بسیار زیبا ، نیرومند ، تیزرو ، برنا ، شاداب ، شاهین تیز پرواز ، مرد رایومند و …. دادگری و درستی و خوشی و یکرنگی مى‌دارد و اهریمن زدایی مى‌کند، به نیکان و ستایندگان نیرو مى‌دهد و بر دشمنان خشم مرگ مى‌آورد و در کار آشتی هم کوشاست. آشتی که از راه درست اشو زرتشت سپنتمان آن را ستود و همواره در آرزوی برپایی‌اش بود و از برای پیروزی خود و پیش بردن آواژگان بهرام ایزد را ستایش کرد.
بیستمین روز از هر ماه در گاه شماری ایرانی «وَرَهرام» نامیده می‌شود، در اوستا ورترغن آمده و در پهلوی ورهران و درپارسی بهرام آمده، ورهرام به چم پیروزی و کامیابی قابل ستایش است. فروزه‌ی پیروزی است. ورهرام ایزد به چم (:معنی) پیروزی قابل ستایش است و به سبب جایگاه پر اهمیتش «شاه ورهرام ایزد» نامیده می‌شود.
در باور ایرانیان پیروزی همواره با ارزش و قابل ستایش بوده است به همین دلیل در اوستا سرود‌های زیبایی در ستایش پیروزی آمده است.
ایرانیان باستان پیش از آغاز هر کار گروه، در نیایش‌گاه ویژه‌ای گردهم می‌آمدند و سرود‌های ستایش پیروزی را با هم می‌خواندند و با روانی نیرومند و اراده‌ای استوار، برای پیروزی، پای به میدان مبارزه‌ی زندگی می‌گذاشتند.
در بهرام‌یشت آمده‌است که بهرام آفریده اهورا نیرومند و فرهمند است و نیروی بینایی شگفت‌انگیزی دارد. او یورش همه دشمنان را، چه جادوان و پریان، و چه کَوی‌ها و کَرَپان‌های «ستمگر» را در هم می‌شکند، جهان را تازگی و آشتی می‌بخشد و به خوبی آرمان‌ها را بر آورده می‌کند. بهرام هم‌چنین توانایی فرزندآوری و بازوان نیرومند و تندرستی و دلیری می‌بخشد.
آذر بهرام همان سومین آتشکده‌ی بررگ ایران هست آذر برزین مهر در ریوند خوراسان، در آتش بهرام نیایش، بند شش آن، کوه نام برده شده است.
نیایش‌گاه‌های شاه ورهرام ایزد در خرمشاه یزد، زین‌آباد یزد، شریف‌آباد اردکان، امیریه‌ی تهران، تهران پارس، کرج، کرمان و اهواز وجود دارد. از آیین‌های این روز پختن آش، سیروگ و پخش شیرینی و نخود مشکل‌گشا است.
نماد این روز نیز گل «سنبل» در دین زرتشتی است.

یادآوری می‌شود، در شرایط ویژه‌ی کنونی که با فراگیری ویروس کرونا در کشور پیش‌آمده، نیایشگاه‌های شاه ورهرام ایزد بسته است.