امروز گوش ایزد و آذرماه، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، ۱4 آذرماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، دوشنبه هشتم آذرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، ۲9 نوامبر ۲۰۲۱ میلاد
جهانگیر راتانجی دادابوی تاتا، از پارسیان نامآور هند، صنعتگر، کارآفرین، بازرگان، خلبان و مدیر ارشد اجرایی هشتم آذرماه 1372، ۲۹ نوامبر ۱۹۹۳ درگذشت.
میتوان گفت پیشرفت صنعت نوین هند وامدار خانواده ایرانیتبار «تاتا» است. جهانگیر تاتا بنیانگذار شرکتهای تاتا موتورز بزرگترین خودروساز در هند، خدمات مشاوره تاتا و ایر ایندیا، بزرگترین شرکت هواپیمایی شبه قاره هند است. نخستین گواهینامه خلبانی هند را در سال ۱۹۲۹ کسب کرد. وی بهعنوان پیشگام در صنایع فولاد، هوانوردی و هتلداری در هند شناخته شد. نشان فرانسوی لژیون دونور بالاترین نشان کشور فرانسه در ۱۹۸۳ و بالاترین جایزه و نشان شهروندی هند بهارات راتنا در سال ۱۹۹۲ دریافت کرد. خانواده تاتا در کارهای اجتماعی و نیکوکاری همیشه پیشگام بودند و برای مردم هند بهترین مراکز پژوهشی علمی و دانش را بهوجود آوردند و برای درمان بیماران از هر قشری، بیمارستان بنیاد نهادند که مهمترین آنها بیمارستان و مرکز سرطانشناسی تاتا در بمبئی است. برای زرتشتیان هند مجتمعهای مسکونی ارزانقیمت، نیایشگاهها، و موسسههای نیکوکاری پایهگذاری کردند. در ایران، میهن نیاکانی خود نیز دبیرستان دخترانه انوشیروان وابسته به انجمن زرتشتیان تهران را به نامگانه جمشید جی تاتا، بنیاد نهادند.
جهانگیر رتن دادابای تاتا در سال 1904 در شهر پاریس زاده شد و تحصیلات خود را در فرانسه، ژاپن و هند به پایان رسانید و در سال 1924 میلادی (در سن 20 سالگی ) به عنوان یکی از مدیران فولاد و ذوبآهن تاتا در شهر جمشیدپور انتخاب شد. این شهر یکی از نخستین شهرهایی بود که بهدست جمشید جی تاتا (پدر صنعت هند) به منظور کاربری صنعتی بنیان نهاده شد. این شهر را با نام های شهر فولاد، تاتا ناگار یا تاتا نیز میشناسند. مرکز شرکتهای بزرگی چون تاتا استیل، تاتا پاور و تاتا موتورز است. این شهر هفتمین شهر پاک هند، به عنوان شهر جهانی سازمان ملل متحد انتخاب شد. است. بیشتر بخشهای این شهر بهدست مجموعه شرکت اقتصادی تاتا گردانده میشود. در سال 1926 پس از درگذشت پدرش به ریاست شرکت سران تاتا که شرکت مرکزی و سهامدار شرکتها و صنایع تاتا بود، برگزیده شد. با الهام از فلسفه و اندیشه عموی بزرگش شادروان جمشید نوشیروان تاتا (پایهگذار صنعت و بنیادگذار ذوبآهن در هند) با پیروی از آموزههای زرتشت و برپایهی اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک، گروه تاتا تحت ریاست او رشد و پیشرفت چشمگیری کرد تا بزرگترین گروه صنعتی – تجارتی در بخش خصوصی هند درآمد. مجموعه تاتا امروزه بزرگترین گروه صنعتی هند به شمار میرود. جهانگیر تاتا یکی از پایهگذاران دانش اتمشناسی در هند و عضو کمیسیون اتمی هند نیز بود.
جهانگیر رتن دادابای تاتا ، پیشبرندهی صنعت هند و رییس گروه صنایع تاتا در تاریخ 29 نوامبر 1993 در سن 89 سالگی در شهر ژنو که برای استراحت رفته بود، درگذشت و صنعت هند شخصیت بزرگی را از دست داد. روانشاد جهانگیر تاتا در آرامگاه خانوادگی در گورستان پرآوازهای در شهر پاریس که در آن مادر فرانسویاش و پدر و دو برادر و خواهرش آرمیدهاند، به آیین زرتشتی به خاک سپرده شد. پارسیان هند، ایرانیانی هستند که پس از افتادن ایران به دست تازیان، برای پاسداشت فرهنگ ایرانی و آیین زرتشت، ترک میهن کردند و به هند رفتند.
امروز، روز «گوش ایزد» چهاردهمین روز از گاهشمار زرتشتی است. بنابر گاهشمار زرتشتی که دیرینگی آن به روزگار پیش از اسلام میرسد، هر ماه، ٣٠ روز دارد و هر کدام از این ٣٠ روز، نامی و امروز، روزی است که نامش «گوش» است. گوش، یک ایزد است و عنوان ایزد برای آنچیزهایی کاربری دارد که ستودنی هستند، یعنی دادههای نیک اهورایی که در خور ستایشند. گوشایزد، ستودنی است آن اندازه که حتا یکی از یشتهای اوستا، به این ایزد ویژه شده است. «گوشیشت» یا «درواسپیشت»، آن یشتی است که درآن از «گوشایزد» سخن رفته است.
روز «گوش» نام این ایزد در اوستا «گئوش» آمده به چم «جهان». چهاردهمین روز هر ماه با این ایزد در پیوند است. ایزد گوش نگهبان همه جهان هستی است. این روز یکی از چهار روز پرهیز از خوردن گوشت است. زرتشتیان این روز را «نبر» مینامند و از کشتن حیوانات و خوردن گوشت خودداری میکنند. گویند در این روز باید جشن گرفت.
واژهی «گِوش» یا «گئوش» بارها در «گاتها» (سرودههای اشوزرتشت)، در «اوستا» و در نوشتههای پهلوی آمده است. واژهی گئوش همچون واژگان بسیار دیگری که معناهایی گوناگون دارند، چند معنا دارد که بیگمان باید در جمله معنایش کرد. این واژه به معنای «گیتی» و «مجموعهی آفرینش» و از سویی دیگر به معنای «گاو» است، البته این معنا یعنی گاو نیز در استورههای ایرانی، همان «آفریده» یا گیتی است. گوش یا گئوش در اوستا هم به معنی گاو و هم به معنی گیتی آمده است. «اورو» نیز كه به معنی روان است همراه با واژهی گئوش، معنی روان جهان یا روان گاو را میرساند. «گئوشارورون» نگاهدار گلهها و چارپایان سودمند است. گاو در استورهها، نماد گیتی است و از دیدگاه فلسفی نماد زندگی دنیوی و خاكی است.
بنابر باور ایرانیان گوشایزد، پاسدار و نگهبان جانداران سودمند است که این خویشکاری با معنای این ایزد، همخوانی دارد. یعنی آزردن جانداران سودمند به نوعی به معنای آزار آفرینش، به معنای آزار گیتیست.
ایزد گوش برای پاسداری از جانداران سودمند، به همراهیِ «ماه ایزد» و «رامایزد» به یاریِ «وهمن امشاسپند» میشتابد. پس ماه ایزد، رامایزد و گوشایزد، یارانِ «وهمن امشاسپند» در این خویشکاری هستند.
زرتشتیان از دیرباز در این ۴ روز از ریختن خون جانوران و از خوردن گوشت آنها پرهیز میکنند و این کار برای نگهبانی از شمار جانوری و سلامتی انسانها انجام میشود.
پرهیز از کشتن و خوردن جانوران همچون یک قرارداد کلی است برای آنکه در این ۴ روز، جانوران در امان باشند.
تصور کنید که این قرارداد از این دایرهی کوچک (هازمان زرتشتی) فراتر رود و جهانیان در این ۴ روز بر خود بایسته بدانند که از کشتن جانوران و خوردن خوراکهای گوشتی بپرهیزند؛ بیگمان که آمار کشتار جانوران به اندازهی بسیاری پایین خواهد آمد و از سویی برای انسانها تمرینی خواهد بود برای خوردن خوراکهای گیاهی.
روز «گوشایزد» همچون یک تلنگر، هر ماه، به ما «مجموعهی آفرینش» را یادآوری میکند. گوشایزد، همچون رامایزد و ماه ایزد و وهمنامشاسپند، تلنگری است تا «گیتی» را از یاد نبریم و یادمان نرود که بخشی از این مجموعه هستیم، اگر بخشی از هستی را بیازاریم، آزرده خواهیم شد. گویند در این روز باید جشن گرفت.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
گوشروز ای نگار مشكین خال
گوش بربط بگیر و نیک بمال
من ز بهر سماع خواهم گوش
بیسماعم مدار در هر حال
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
پرورش گوش اورون کن، گاو به ورز آموز.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (گوش) اندرون گاو ساله، به مرز / ببند و بیامرز بر گاو، ورز