دریاچه‌ی «جوان» که دو سال پیش در پیِ جاری‌شدن سیلاب در جاده شهداد-نهبندان در دل بیابان لوت سربرآورده بود با تبدیل‌شدن به نمک‌زار آماده‌ی خوابی چند ده‌ساله می‌شود.
به گزارش ایسنا، در سال ۱۳۹۸ سیلاب، جاده شهداد نهبندان را ویران کرد که بخشی از پیامدهای ناگوار این سیلاب بود. از دیدی دیگردر نتیجه‌ی این سیلاب، دریاچه‌ای در بیابان لوت و کلوت شهداد پدیدار شد و پس از پیدایش دریاچه‌ی جوان، پرنده‌های کوچ‌رو بسیاری به این منطقه جذب شده‌اند.
برپایه‌ی این گزارش، پهنای دریاچه باعث شد که مسیر جاده شهداد به نهبندان که ۴۰ کیلومتر بود، بسته شود. بقایای جاده هنوز موجود و تیرهای برق در میان آب این دریاچه قرار داشتند. کلوت‌ها هم مانند جزیره‌های چشم‌نواز سر از آب دریاچه‌ی جوان برآورده بودند.
دریاچه‌ی جوان، پیری کهنسال است
اکبر رشیدی مقدم، پژوهشگر حوزه‌ی لوت ایران درباره‌ی تاریخچه و علت ایجاد دریاچه جوان به ایسنا می‌گوید: در لوت جاهایی وجود دارد که نسبت به محیط پیرامون گودتر است و بیشتر این گودها یا چاله‌ها(گودهای بزرگ را چاله می‌گویند) محل انتهای حوضه‌های آبریز رودخانه‌هایی‌ست که به لوت می ریزند.
وی گود «نمک‌سر» را یکی از گودهای نامور از روزگاران کهن دانست و گفت: گود نمک‌سر در انتهای یکی از سرشاخه‌های رودشور که رود دائمی است، جای دارد و این رود از بلندی‌های خراسان جنوبی سرچشمه می‌گیرد و رودخانه‌ی شور به چاله رودشور در بیابان لوت می‌رسد.
این پژوهشگر حوزه‌ی لوت ایران افزود: اگر بارندگی باعث طغیان رودخانه‌های که به لوت می‌ریزند، شود، آب وارد سرشاخه‌های رود شور می‌شود باید مدنظر داشت وقتی رود شور از کنار منطقه گندم بریان(گرمترین نقطه جهان) می گذرد به صورت دامن عروس (شاخه‌شاخه) می‌شود.
وی افزود : اگر در حاشیه‌ی لوت مخصوصا در شمال و شرق آن بارندگی از اندازه‌ی معمول بیشتر شود، آب وارد سرشاخه‌ها شده و گودها را پر می‌کند.
رشیدی مقدم نام‌گذاری دریاچه‌ی لوت باعنوان دریاچه‌ی جوان را نادرست دانست و بیان کرد: این دریاچه از روزگاران کهن به گود نمک سر معروف بوده و به‌گونه‌ی میانگین هر ۵۰ سال یکبار این گود آبگیری و تبدیل به دریاچه می‌شده است و واپسین‌بار در آغاز دهه‌ی ۵۰ آبگیری شده و همواره به دلیل تبخیر، دریاچه پس از نزدیک‌به دو یا سه سال به نمک‌زار تبدیل می‌شود.
وی افزود: گود نمک‌سر محلی بوده که مردم منطقه شهداد از آنجا نمک استخراج می‌کردند هرچند در لوت معادن نمک بسیاری وجود دارد.
این پژوهشگر حوزه‌ی لوت ایران با یادآوری اینکه نام اصلی گود نمک سر، نمک‌سار یا نمک‌زار بوده که به مرور به این نام تبدیل شده است، یادآوری کرد: ایجاد دریاچه در این منطقه کاملا طبیعی بود و در بارندگی‌های آغاز سال ۱۳۹۸ این گود به وسعت ۷۰۰ هکتار و به ژرفای نزدیک‌به ۷ متر آبگیری شد و به مرور زمان آب آن تبخیر و خشک شد.
دریاچه جوان بیش از ۲۰۰ هزار گردشگر را به خود جذب کرد
معین افضلی، مدیر پایگاه میراث جهانی لوت در استان کرمان نیز با تبیین تاریخچه‌ی تشکیل این دریاچه به ایسنا گفت: این دریاچه هر چند ده سال یکبار تشکیل می‌شود و این پدیده در برخی مناطق بیابانی دیگر جهان نیز دیده شده است.
وی بیان کرد: در بیابان لوت نزدیک‌به ۱۵ نقطه، مانند گود نمک‌سر است که در دوره‌های گذشته گاهی بزرگ‌تر از این دریاچه شکل می‌گرفته و اینکه نام این دریاچه را جوان گذاشتند چون با گسترش رسانه‌ها و فضای مجازی برای نخستین‌بار به همگان معرفی شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی لوت در استان کرمان با بیان اینکه این دریاچه در درازای هزار سال، بیش از صدها بار تشکیل و خشک شده است و در ادامه با اشاره به اینکه میزان گردشگر را برپایه‌ی رفت‌و‌آمد (:تردد) خودرویی محاسبه می‌کنیم، افزود: بیش از ۲۰۰ هزار گردشگر در سال‌های ۱۳۹۸ و ۹۹ از این دریاچه بازدید کرده‌اند.
وی یادآوری کرد: اکنون دریاچه‌ی جوان به طور کامل خشک و به نمک‌زار تبدیل شده هرچند اکنون جذابیت بیشتری دارد.
افضلی درباره حفظ دریاچه نیز به ایسنا گفت: با توجه به اینکه لوت ثبت جهانی است نمی‌توانیم به‌تنهایی درباره‌ی آن تصمیم‌گیری کنیم اما یک تیم پژوهشی در حال بررسی میزان تاثیر آن بر اکوسیستم منطقه هستند، اما پایگاه میراث جهانی لوت بر حفظ روال طبیعی زندگی و مرگ (:حیات و ممات) آن پافشاری دارد.
تاثیر خشکیدگی دریاچه جوان بر شمار گردشگران منطقه
امیرهوشنگ زنده‌دل مقدم راهنمای تخصصی بیابان جهانی لوت نیز در این‌باره گفت: وقتی دریاچه هنوز نفس می‌کشید بازدید‌کننده بسیاری داشتیم و در روزهای پنج‌شنبه و آدینه مردم استان کرمان برای گردش به این منطقه می‌آمدند.
وی با اشاره به محدودیت‌های رفت‌و‌آمدهای میان‌شهری به دلیل فراگیری کرونا افزود: با توجه به محدودیت‌ها بیشتر بازدیدکنندگان دریاچه جوان از مردم استان کرمان بودند.
این راهنمای طبیعت‌گردی و تاریخی فرهنگی ایران از تاثیر منفی خشکیدگی دریاچه جوان بر شمار گردشگران کلوت‌های شهداد سخن گفت و ادامه داد: اکنون شمار گردشگران دریاچه جوان به یک دهم زمانی که آب داشت، رسیده است.
