پاییز آمد، كویرگردی آغاز كنیم

زمین كویر در ابتدای پاییز با گذراندن تابستانی گرم و خشك شدن بهترین وضعیت را برای سفر پیدا می‌كند. در این روزها خطر گیر افتادن در گل چسبنده كویر به حداقل رسیده است و می‌شود مطمئن بود كه چیزی نظیر آنچه بر سر كاروان رالی جاده ابریشم آمد تكرار نخواهد شد. همچنین با خنك‌تر شدن هوا جانوران خطرناك زیر خاك رفته‌اند و خطر كمتری كویرنوردان را تهدید می‌كند.

دیدن كویر آرزوی طبیعت‌گردان است. به خصوص آنها كه از كشورهای سبز به ایران می‌آیند. چنان كه در رالی لندن _ سیدنی شركت‌كنندگان برنامه سفر خود را از تهران تغییر دادند تا كویر را ببینند. دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی نیز سعی می‌كنند با گنجاندن سفر به یكی از استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، كرمان، اصفهان، قم، سیستان و بلوچستان، یزد و سمنان طعم كویر را به گردشگران بچشانند.

وسعت كویر در ایران زیاد است. انگشت كویری نقاش ازل از مركز تا جنوب شرقی ایران كشیده شده و مجموعه‌ای از كمیاب‌ترین پدیده‌ها را در آن گرد آورده است.

شگفتی‌های دشت لوت

«دشت لوت» بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان قرار گرفته است. طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است. پست‌‌ترین نقطه دشت لوت 190 متر از سطح دریا است. در پای کوه‌های مشرف به کویر بزرگ لوت آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده. بزرگترین ناحیه جمعیتی دشت لوت «شهداد» است که در گذشته‌های دور به آن خبیص می‌گفتند.

بزرگترین شهر کلوخی جهان (کلوت‌ها) كه از دور به خرابه‌های شهری بزرگ می‌ماند در این دشت واقع‌‌اند. مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا در لوت است. مرتفع‌ترین هرم‌های شناخته شده دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند اما در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها گاه به 480متر هم می‌رسد. 40 مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد. پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوه‌ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» از شگفتی‌های دیگر لوت‌اند که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام خوانده می‌شود. در این كویر بزرگ دشت‌هایی از گدازه‌های بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»، پهنه‌های شنی مواج، بزرگترین نبکاهای جهان (تپه‌های شنی پوشیده از گیاه)، مرتفع‌ترین ربدوها (گلدان‌های نمكی بزرگ)، پهنه‌هایی به شکل کثیرالاضلاع‌های متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین است، کویر پاشتری (سطح این نوع زمین‌ها این طور به نظر می‌رسد که پس از بارندگی زیاد خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته‌اند) و هامادا (دشت‌هایی از ریگ)، شن و پوشیده از خاک‌های ریگی که فاقد گیاه است را می‌شود مشاهده كرد. رود شور هم در دل كویر لوت جاری است و به دریاچه‌ای نمكین منتهی می‌شود. رود شور، تنها رود دایمی است كه در اعماق كویر لوت جریان دارد و در طول سال پرآب است.

زیبایی‌های دشت كویر

«دشت كویر» وسیع‌ترین دشت ایران است و استانهای كرمان، خراسان رضوی، سمنان، یزد، تهران و مركزی را در بر می‌گیرد. دریاچه نمك، گنبدهای نمكی، و رمل‌ها (تپه‌های شنی) در دشت كویر بسیار دیدنی‌اند. تماشای غروب به روی چند ضلعی‌های دریاچه نمك لذت بخش است. وجود كاروانسراهای متعدد مانند قصر بهرام و مرنجاب در دشت كویر بر جاذبه‌های آن افزوده است.

روستاهای زیبای كویری مانند «معلمان»، «جندق» (روستای نخلستان‌های زیبا و شهر «یغما جندقی» شاعر بزرگ قرن 13)، «خونج» (روستای ییلاقی با باغ‌های توت، گردو و سیب و چشمه آب سرد)، «آب گرم»، «انارك» (روستای بادگیرهای استثنایی)، «گرمه» (روستای نخلستان‌ها و درختان سیب و انار و هتل آتشونی)، روستاهای «اردیب» و «ایراج» (روستای دو سرو كهنسال كه بالای هزار سال عمر دارند)، روستای «محمد‌آباد» و روستای «كوره‌گز» (كه تنها سكنه آن زوج سالخورده‌ای هستند) از دیگر شگفتی‌های كویر مركزی است. علاوه بر این پدیده شگفت انگیز كشاورزی در كویر یعنی كشت هندوانه، آفتاب‌گردان، گوجه و خیار در مزارعی كه حدود پنج متر از سطح زمین فاصله دارند از عجایبی است كه گردشگران را به خود می‌كشد.

در دسترس‌ترین بخش كویری ایران كویر مرنجاب است. در این قسمت دریاچه نمك، رمل‌ها و پوشش گیاهی كویر را می‌شود دید. دریاچه نمك مثل سفره‌ای سفید از دور‌دست پیداست. مرنجاب با سه چیز شناخته می‌شود: كاروانسرا، تپه‌های شنی و دریاچه نمك. با طی مسافت كوتاهی می‌شود از كاروانسرا به میان دریاچه نمك و تپه‌های شنی رسید. گفته می‌شود زیبایی دریاچه از فراز تپه‌ها دو چندان است اما پاهایی كه به روی شن‌های داغ می‌سوزند همان لذتی را می‌برند كه چشم‌هایی كه زیر نور شدید خورشید پراشك شده‌اند دریاچه را می‌بینند. بساط شتر سواری هم در مرنجاب به پاست.

ورزش‌های كویری

پیاده‌روی در كویر ساده‌ترین ورزش است. پیاده‌روی در شب‌های پر ستاره كویر لذت دیگری دارد. پیاده‌روی روی دریاچه نمك در كویر مركزی برای هر كس كه یك بار امتحانش كند به لذتی تكرارنشدنی تبدیل می‌شود. بالا رفتن از رمل‌ها یا تپه‌های ماسه‌ای و سر خوردن روی آنها از تفریحات لذت‌بخش دیگر كویر است. كویر مرنجاب بیش از مناطق دیگر پاتوق رمل نوردان ایران است. دوچرخه سواری در كویر هم ورزشی متنوع است. تپه‌های بزرگ به هم پیوسته شرق لوت بهترین مكان برای اسكی بیابان است. این تپه‌ها به ریگ مشهورند. ریگ «یلان» یا ریگ شرقی لوت منطقه‌ای وسیع با عرض ‌‏52 كیلومتر و طول 162 كیلومتر را پوشانده و ارتفاع قله‌های این ریگ به 475 متر می‌رسد. لذت پنج دقیقه شتر سواری سختی راه، گرمای طاقت فرسا و كمی امكانات كویر را از یاد می‌برد. اگر به كویر رفتید هرگز بدون امتحان كردن شترسواری برنگردید. هیجانی‌ترین ورزش كویری قطعا رالی است. این روزها بازار برگزاری مسابقات رالی كویر هم داغ می‌شود.

احتیاط در كویر

كویر تجربه لذت‌بخشی است كه می‌‌تواند در صورت بی‌احتیاطی به خاطره‌ای تلخ تبدیل شود. برای سفر به كویر حتما این نكته‌ها را به یاد داشته باشید: توسط راهنما و با هماهنگی مسوولان ذیربط وارد کویر شوید. تنها وارد کویر نشوید. از به همراه داشتن آب به میزان کافی اطمینان حاصل کنید. قبل از سفر مسیر خود را به دوستان اعلام کنید تا در صورت تاخیر شما به جستجو بپردازند. دارو و کمک‌های اولیه و پادزهر به همراه داشته باشید. چادر و لباس گرم برای گذر از شب‌های سرد کویر به همراه داشته باشید. وسایل گرمایشی و روشنایی به همراه داشته باشید. از پوتین برای راه رفتن بر صحرا استفاده کنید و هرگز دست یا پای خود را در بوته‌ها فرو نبرید. از خودروهای شاسی بلند و دو دیفرانسیل استفاده کنید. از سلامت خودرو و همراه داشتن بنزین به میزان کافی اطمینان حاصل کنید. به هیچ عنوان از گروه دور نشوید. از ماجراجویی بپرهیزید.