«بانه» شهر کوه‌های بلند و فرازین است؛ همانند مردمانش که سربلند و شکوهمند زندگی می‌کنند. نمادین‌ترین کوه آن شهر و دیار، «آربابا» است؛ با بلندایی بیش از 2100 متر. آن کوه در دامنه‌ی درختانی جنگلی قامت افراشته است و در نگاه پُرمِهر بانه‌ای‌ها آکنده از نشانه‌های تاریخی و فرهنگی است. دوزین، بابوس و جنیره نیز در کنار آربابا از بانه شهری ساخته‌اند که گویی سر به سوی پهنه‌های گشوده‌ی آسمان دارد!
نام بانه از واژه‌ی کُردی «بان» می‌آید؛ هرچند دیدگاه‌های دیگری نیز درباره‌ی ریشه‌یابی نام این شهر زیبا گفته شده است. بان به چم «بام» است. شهر بانه بر بلندایی جای گرفته است که چشم‌اندازهای آن از فراز شهر پیداست؛ درست مانند مردمانش که فرازجو و سربلند هستند.
بانه از شهرهای استان سرسبز کردستان است و مانند دیگر شهرهای آن دیار، آکنده از کوه‌های بلند و دشت‌های سبزینه و چشمه‌ساران فراوان است. از سنندج، مرکز استان، تا شهر بانه باید اندکی بیش از 260 کیلومتر راهِ کوهستانی و پیچ در پیچ پیمود؛ سفری که دل‌پذیر است و هر آنچه در راه دیده می‌شود به یاد سپردنی است و دل‌خواه گردشگران. آن‌سوی بانه، در بخش باختری آن، مرزهای کشور کشیده شده است، جایی که شهر سلیمانیه در اقلیم کردستانِ عراق دیده می‌شود. مردمان هر دو شهر بانه و سلیمانیه به گویش کُردی سورانی سخن می‌گویند. کُردی سورانی در گستره‌ی میانی بخش‌های کُردنشین ایران و نیمه‌ی جنوبی کردستانِ عراق به‌کار بُرده می‌شود و واژه‌هایی گوش‌نواز و آهنگین دارد.
در بانه برای دیدن جنگل‌های انبوه بلوط و کوه‌های بلندی که تن‌پوشی سبز دربَر کرده‌اند، نیازی نیست که از شهر دور شد. آن درختان سربه آسمان بُرده و کوه‌های فرازجو، گرداگرد شهر را دربرگرفته‌اند و از بانه شهری دیده‌ور ساخته‌اند. به‌راستی که دل کندن از تماشای زیبایی‌های پیرامون شهر آسان نیست؛ به‌ویژه گردشگاه‌های دوکانان و پیرمراد که در دامنه‌ی کوه آربابا دیده می‌شوند و بانه را آراسته‌تر ساخته‌اند. آنجا شهر و زیست‌بومی است که چشم از دیدن و دل از بهره‌بردن، سیراب نمی‌شود!
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «بانه؛ به روشنی آب و آینه» به قلم بامداد رستگار، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی هشتم (هشتی) شماره‌ی 450 امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 450 از دوشنبه، 20 دی‌ماه، 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
یک پاسخ
بان ، بام در واژه های بانه ، بانو ، بانی ، بامیان ، بامداد ( نورانور) ، بامشاد ، بامیه ، به مینِش روشنایی ، آفتاب ، شین ، شید ، سون ( سو ) ، آتور ( آنور ، نور) می باشد و دیگر مینه ها ( معانی ) سپستر روی آن گزاشته شده اند که به آن ها پِیمیده یا فهمیده ( مفهوم) می گویند.
از سویی بام همریشه با واژه ی انگلیسیِ :
to beam است .