یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مهاباد، غاری شگفت‌آور به نام «سهولان» است. این پدیده‌ی طبیعی سرشار از دیدنی‌هایی است که هر سال گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشد.
غار سهولان، در روستایی به همین نام، در 43 کیلومتری شمال خاوری (:شرقی) شهر مهاباد، و در دامنه‌ی رشته کوه‌های «کوتر»، یکی از غارهایی است که در سیاهه‌ی آثار طبیعی ملی ایران ثبت شده است. تنها 300 متر از درازای راه آبی این غار کشف و 250 متر از راه خشکی آن شناخته شده است. میانگین ژرفای این غار 32 متر است و اختلاف دمای درون و بیرون غار میان 10 تا 15 درجه است. آب دریاچه بسیار روشن و زلال است.
سهولان به زبان کردی به معنی «یخبندان» است و از آن‌رو که لانه‌ی کبوتران بسیاری در درون غار است، آن را «لانه‌ی کبوتر» نیز نامیده‌اند. این غار زیستگاهی برای خفاش‌ها نیز هست. شب‌ها در درون غار صداهای جیغ مانند هولناکی شنیده می‌شود. این صداها از خفاش‌های درون غار به گوش می‌رسد.
هیچ‌گونه نوری درون غار سهولان را روشن نمی‌کند. از این‌رو، هیچ جلبکی در آب دریاچه دیده نمی‌شود و تنها زیستگاه جانداران میکروسکوپی است.
به‌درستی پیدا نیست که غار سهولان در چه زمانی کشف شده است. همین اندازه دانسته است که در سال 1890 میلادی ژاک دمورگان، باستان‌شناس فرانسوی، به همراه بومی‌ها راه آبی غار را پیموده و کروکی آن را کشیده است. در این غار آثاری از هزاره‌ی دوم پیش از میلاد به‌دست آمده است و به‌گمان بسیار جایی برای سکنای مردم پارتی تبار بوده است.
به‌هر روی، تا سال‌ها امکان ورود به غار نبود تا آن که بررسی‌های کمیته‌ی غارشناسی آذربایجان در سال 1375 خورشیدی نشان داد که این غار از هزاره‌ی نخست و دوم پیش از میلاد و حتا تا دوره‌های دیگر جایی برای زیست انسان بوده است.
دمای درون غار سهولان نزدیک به 5 تا 10 درجه‌ی سانتیگراد است و بلندی سقف آن 50 متر. رطوبت غار سهولان میان 70 تا 80 درجه‌ی سانتیگراد نوسان دارد. از جاذبه‌های طبیعی غار قندیل‌های آهکی آن است که شکل‌های گوناگونی به خود می‌گیرد. این غار دارای دو دهانه است.
حوضچه‌های غار را دالان‌های آبی به هم پیوند می‌دهند و این دالان‌ها به هم راه دارند. با پایین رفتن از پله‌های پرپیچ و خمی که شمار آن‌ها به بیش از 100 می‌رسد، غار سهولان خودنمایی می‌کند.
غار سهولان به سبب شگفتی‌های بی‌شمار آن به یکی از پُربازدید کننده‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران تبدیل شده است.
رسوبات غار به شکل‌های گوناگونی درمی‌آیند. نقش و نگارهای غار نیز از شگفتی‌های آن است. راه پیمودن درون غار و از میان سنگ‌ها و راه‌روهای پُرپیچ و خم و میان سنگ‌ها و قندیل‌ها، برای گردشگران تجربه‌ای به‌یادماندنی است.
