یافتههای باستانشناسی نشان از وجود مدیریت اداری و حسابداری ۶هزارساله در کلهکوب آیسک، شهرستان سرایان دارند.
مهمترین دوره فرهنگی شناساییشده در محوطه کلهکوب آیسک، شواهدی از آثار فرهنگی آغاز شهرنشینی و هزاره چهارم پیش از میلاد است که در جهان باستانشناسی به نام دوره اوروک یا شوش II، آغاز ایلامی شناخته میشود.
بهگزارش میراثآریا و بهگفتهی روابطعمومی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، محمدحسین عزیزی خرانقی سرپرست هیات باستانشناسی ۱۷ خرداد ۱۴۰۱، با اعلام این خبر گفت: سومین فصل کاوشهای باستانشناسی در محوطه کلهکوب آیسک، شهرستان سرایان دراستان خراسانجنوبی با پروانهی (:مجوز) پژوهشگاه و تامین مالی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان خراسانجنوبی در حال انجام است.
این هموند (:عضو) هیات علمی پژوهشکده باستانشناسی، محوطه کلهکوب در شرق ایران و استان خراسانجنوبی را یکی از کمشمار محوطههای پیش از تاریخی در این منطقه خواند که یافتههای باستانشناختی و پیاپیبودن (:توالی) فرهنگهای گوناگون از هزاره پنجم تا دوم پیش از میلاد را در خود جای داده است.
او با بیان اینکه، برپایهی پژوهشهای کارشناسان ادارهکل استان در این محوطه وسعت آن بیش از ۷ هکتار تعیین شده است، یادآوری کرد: در فصلهای گذشته کاوش در سالهای ۹۷ و ۹۸ با آرمان شناخت پیاپیبودن فرهنگی و لایهنگاری محوطه انجام شد.
این باستانشناس با ابراز شوربختی از اینکه، این محوطه در سالهای گذشته و پیش از شناسایی از سوی مالک ویران، تسطیح و آثار تاریخی در محدودهی گستردهای پراکنده و کاوش در محوطه را بسیار پیچیده و دشوار کرده است، گفت: بههمین دلیل پیش از آغاز کاوش در فصل دوم در سال ۹۸، پژوهش های ژئوفیزیک در این محوطه در دو مرحله از سوی کوروش محمدخانی استاد گروه باستانشناسی دانشگاه شهید بهشتی انجام و بر پایهی پژوهشهای انجام شده مکانهایی برای کاوش و ادامه فعالیت پژوهشی در این محوطه گزینش شد.
عزیزی خرانقی افزود: از یکی از ترانشههای کاوش شده در سال ۹۸ (ترانشهE ) در بخش مرکزی محوطه برجای ماندهی (:بقایای) مهرازی (:معماری) خشتی سانلنمندی (:منظمی) شناسایی شد ولی شوربختانه به دلیل کمبود اعتبار و پایان زمان کاوش ادامهی کاوش در این محوطه به فصل بعدی موکول شد.
او یادآوری کرد: «در سال ۱۴۰۱، سومین فصل کاوشهای این محوطه با آرمان گسترش کاوش در محل ترانشه E برای شناسایی بهتر و دقیقتر برجایماندههای مهرازی یافتهشده از فصل پیش آغاز شد.
سرپرست هیات باستانشناسی گفت: همانگونه که یادآوری شد این محوطه دارای پیاپیبودن لایهنگاری مناسبی است ولی مهمترین دوره فرهنگی شناساییشده در آن یافتههایی از آثار فرهنگی آغاز شهرنشینی و هزارهی چهارم پیش از میلاد است که در جهان باستانشناسی به نام دوره اوروک یا شوش II، آغاز ایلامی شناخته میشود.
او افزود: ویژگی (:شاخصه) این فرهنگ سفالهای لبه واریخته، سینیهای بانشی، ظرفهای دسته دماغی و همچنین سفالهای لولهدار و آبخیزداری هستند که در منطقهی میانرودان (:بینالنهرین)، خوزستان، فلات مرکزی و جنوب شرق ایران بهخوبی شناخته شده هستند ولی نکته مهم این است که در شرق ایران برای نخستینبار چنین یافتههای تاریخی به دست میآید.
عزیزی خرانقی ادامه داد: پس از گذشت بیشاز ده روز از آغاز کاوش در فصل سوم، برجایماندههای بیشتری از معماری صنعتی و دیوارهای خشتی شناساییشده همچنین افزونبر یافتههای سفالی که نشاندهنده حضور فرهنگهای یاد شده است شواهدی از مدیریت اداری و حسابداری نیز بهدستآمده که نشاندهنده این است که کلهکوب به سطح پیچیدگی اجتماعی و مدیریت منابع مالی دستیافته است.
هموند هیات علمی پژوهشکده باستانشناسی در پایان یادآور شد: تاکنون سه فصل کاوش در این محوطه انجام شده، ولی بیشتر به دلیل کمبود اعتبار و فراهم نبودن منابع کافی مالی، امکان کاوش گسترده در آن وجود نداشته است و امیدوارم که در سالهای آینده با تامین اعتبار بهتر و بیشتر و منابع مالی کافی امکان ادامهی پژوهش تا شناسایی شواهد مهرازی و باستانشناسی کافی برای تبیین آثار تاریخی این محوطه و تکمیل پژوهشها فراهم شود.