پایه‌های بتنی پوشش نیایشگاه (:معبد) زیر زمینی ۲۵۰۰ ساله‌ی مهر روستای ورجوی مراغه با گذشت نزدیک به 10 سال از اجرای طرح همچنان نیمه تمام رها شده و خود درحال تبدیل شدن به اثری تاریخی هستند. در این میان میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در برابر ویرانی این یادمان باستانی ارزشمند مهر سکوت بر لب زده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، مراغه شهری که روزگاری مرکز اسکان تمدن‌های بزرگ انسانی بوده اکنون فراموش شده است. برای آشنایی با تاریخ مراغه نمی‌توان از آثار بسیار کهن مهرابه‌های مراغه به سادگی گذشت. مهرابه‌ها نیایشگاه‌های مهرپرستان در جهان باستان بوده است. مهرپرستی آیینی ایرانی بوده که پرستش خورشید نماد اصلی آن به‌شمار می‌رفته است. آیینی که روزگاری از ایران به اروپای غربی رخنه کرد. اما اکنون از مهرابه‌های کهن در این شهر تنها معبد مهر و معابد (غارهای) پیرامون رصدخانه مراغه به یادگار مانده‌است. اگرچه اکنون از معبد مهر جز نامی و نشانی دیگر چیزی برجای نمانده؛ اما کماکان نشان از تاریخچه‌ی بسیار پربار این سرزمین تاریخی دارد. مهر یا میترا خدایی بوده که پرستش او در باختر (:غرب) تا شمال انگلستان و در خاور (:شرق) تا هند، هزاران سال رواج داشته‌است. پیروان مهر او را فرشته مهر و دوستی و عهد و پیمان و مظهر فروغ و روشنایی می‌پنداشته‌اند. آن‌ها بر این باور بودند که مهر در غاری زاده شده است از این‌رو هر جا غاری می‌یافتند، در آن به پرستش و نیایش مهر می‌پرداختند و آن مکان را «مهرابه» می‌گفتند.
این نیایشگاه به عنوان یکی از کامل‌ترین پرستشگاه‌های تاریخی ایران، در روزگار اسلامی یعنی زمانی که ایلخانیان بر ایران پارسی حکومت می‌کردند دستخوش دگرگونی‌هایی شد تا نشانه‌هایی از اسلام اکنون بر تن این معبد به یادگار بماند و صدالبته این نشانه‌ها اکنون به دلیل سهل‌انگاری مسوولان مربوط با تیشه و چکش غارتگران میراث ایرانی بیشتر آشنا هستند تا ضربه‌ی مرمت استادکاران آثار تاریخی برای نگاه‌داشت این یادگار کهن ایرانی.
نیایشگاه مهر مراغه با دیرینه‌ای بیش از2500 سال به عنوان یادمانی ارزشمند از روزگار اشکانیان سال ۱۳۵۶ با شماره‌ی ثبت ۱۵۵۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این نیایشگاه در زیر یک گورستان تاریخی جای دارد که با خاک‌برداری، بخش‌هایی از آن خود را نمایان کرده اما همچنان بخش بزرگی از آن در زیر خاک قرار دارد.
محوطه‌ی این اثر تاریخی دارای بخش‌های گوناگونی چون نیایشگاه، گورستان، اصطبل، چله‌خانه و یک محوطه‌ی تاریخی است که گمان می‌رود گورستانی از عصر آهن باشد.
در سال‌های گذشته طرحی با عنوان پوشش حفاظتی بر روی این اثر تاریخی آغاز شده اما به خاطر نبود اعتبار نیمه تمام مانده است.
افزون‌بر پایه‌های بتنی به شوند (:دلیل) بی‌توجهی، بخش‌های پیوست شده‌ی (: الحاقی) این سازه مانند پوشش آجری تالار مرکز سازه وضعیت مناسبی ندارد و به خاطر خالی شدن لای آجرها و سست شدن، سقف درحال ریزش است.
همچنین بخش‌های گوناگون این اثر مانند تزیینات سنگی به شوند نداشتن حصار و نگهدارنده در حال ویرانی است.
به گفته حجت خلیل‌پور فرنشین (:رییس) شورای روستای ورجوی مراغه، این طرح نزدیک به 10 سال پیش آغاز و پس از اجرای پایه‌های بتنی نیمه تمام رها شده است.
خلیل‌پور با اشاره به ارزش و اهمیت این اثر تاریخی افزود: با وجود بازدید هزاران گردشگر داخلی و خارجی از این یادمان باستانی نبود امکانات رفاهی مانند سرویس بهداشتی از مشکلات این محوطه تاریخی است.
وی افزود: نبود راهنمای گردشگری و نیز بی‌توجهی به نظافت این بنای دست‌کند، آن را در بدترین وضعیت قرار داده است و خواستار توجه مسوولان به این اثر تاریخی ارزشمند و پربازدید در شهرستان مراغه شد.
دبیر انجمن تاریخ پژوهان مراغه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مراغه گفت: پایه‌های بتنی با وزن بالا بر روی یک معماری دست کند افزون‌بر اینکه چشم‌انداز زیبای آن را برهم زده با گذر زمان به سازه آسیب فراوان وارد می‌کند.
محمد مشتری در دنباله افزود: پایه‌های بتنی بر روی این اثر تاریخی ارزشمند کاملا غیراستاندارد ساخته شده است. رها کردن سازه‌های ناهمگون همانند این پایه‌های بتنی برروی این اثر آن هم به این شکل کاری نادرست و غیراصولی است.
معبد مهر روستای ورجوی مراغه با بخش‌های گوناگون همچون تالار مرکزی و بخش‌های پیوست‌شده با کاربرهای گوناگون با دست بر دل صخره‌های سنگی زیر زمین کنده شده است.
این یادمان باستانی در زمان اشکانیان نیایشگاه مهرپرستان و پس از اسلام نیز جای برگزاری آیین‌های مذهبی بوده است.
بنای این نیایشگاه از دید ریزه‌کاری (:ظرافت) در سنگ‌تراشی از سازه‌های باستانی نمونه در ایران است.
نیایشگاه مهر مراغه بزرگ‌ترین و یکی از چهار نیایشگاه مهرپرستی روزگار اشکانی در ایران است که به گونه‌ی تو در تو و به شیوه‌ی معماری صخره‌ای در دل صخره‌های سنگی کنده شده است.
نیایشگاه مهر که در زمان اشکانیان جایگاه نیایش مهر پرستان بوده است، در زمان ایلخانان مغول به خانگاه و در دوره‌ی صفویه و قاجاریه به محل برگزاری آیین‌های دینی دگرگون شده است.
این یادمان ارزشمند باستانی یک تالار بزرگ و چندین اتاق دارد که اتاق‌ها جای انجام آیین‌های مذهبی بوده است.
مقرنس‌های زیبای بخش نیایشگاه و سنگ‌نبشته‌های قرآنی به خط ثلث از زیبایی‌های این بنای تاریخی است.
در مستند‌نگاری‌ای که در سال‌های گذشته در محوطه‌ی این اثر باستانی انجام شد بخش‌های تازه‌ای پیرامون نیایشگاه مهر مراغه شناسایی شد و گستردگی اثر به سه برابر کنونی افزایش یافت.
یافته‌های باستان‌شناسی، وجود تمدن اوراتورها و ماد در آذربایجان بزرگ که مراغه جدایی ناپذیری از آن است را به اثبات رسانده است. اینک «مهر» این نیایشگاه ناشناخته و پنهان مانده از دیده‌های مردم و مسوولان که نخستین داده‌ها نشانگر پیش از تاریخ بودن آن است، می‌تواند با بررسی‌های دوباره‌ی دیرینه شناختی و اتنومولوژی وجود تاریخ و شکل‌گیری نخستین تمدن‌های بشری در آتروپاتکان را هزاران سال به گذشته بازگرداند.
در این میان میراث فرهنگی نیز در عملکردی ناشیانه در بخشی از این بنای سنگی؛ با سازه‌ی فلزی و آجر مرمت‌هایی را انجام داده که به همراه انباشت زباله‌ها هر بازدیدکننده‌ای را نگران می‌کند. از سویی غارتگران آثار فرهنگی نیز بی‌رحمانه، سنگ‌های تاریخی گورستان را کنده و به جای دیگری منتقل می‌کنند.
این نیایشگاه هم‌اکنون به دلیل ساخت و سازهای انجام گرفته در پیرامون و نیز نفوذ آب‌های سطحی به داخل آن در حال ویرانی است.
شهرستان مراغه با نزدیک‌به 515 اثر تاریخی و تپه‌های شناسایی شده از 10 شهر دارای بافت پرشمار تاریخی و فرهنگی در کشور به شمار می‌رود که نزدیک‌به 300 اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
یک پاسخ
با درود، این نیایشگاه چندگاهی در هنگامهای دیرین نیایشگاه مهرپرستان بوده ولی سپس آتشکده شده است.