بارندگیهای شدید و سیلاب چند روز گذشته، گرمابه قاجاری ناپدیدشده در کرمان را پدیدار کرد.
محمدرضا نسبعبداللهی، دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی، با اعلام این خبر به ایسنا، گفت: این گرمابه که نزدیکبه ۱۶۰ سال پیش به دستور محمداسماعیل خان نوری (وکیلالملک)، حاکم کرمان در دورهی قاجار و در ژرفای زمین ساخته شد، دهها سال پیش بر اثر سیل مدفون شده بود و جای دقیق آن روشن نبود، اما بارندگیهای گسترده چند روز گذشته در شهر انار باعث آبگرفتگی در نزدیکی یک عمارت تاریخی شد و در نهایت این آبگرفتگی سبب فروکش کردن زمین و آشکار شدن سقف این گرمابه بزرگ و در نتیجه کشف آن شد.
به گفتهی او، این گرمابه که در نزدیکی خانه تاریخی «ابوالحسنخان» و در ژرفای زمین جای دارد احتمالا یا در سال ۱۲۳۹ خورشیدی که محمداسماعیلخان نوری به عنوان والی کرمان منصوب شد، ساخته شده و یا در سالهای آغازین دههی ۱۲۴۰ خورشیدی ساخته شده است.
نسب عبداللهی گفت: شوربختانه همهی گرمابههای تاریخی انار در دورههای گذشته از سوی عوامل انسانی سراسر ویران شده و از میان رفتهاند و این حمام نویافته، تنها حمام تاریخی باقیمانده در شهر انار به شمار میآید که به دلیل مدفون بودن زیر خاک از ویرانیهای انسانی در امان مانده است. امیدوارم اداره کل میراث فرهنگی کرمان عملیات نجاتبخشی این گرمابه ۱۶۰ ساله را در دستور کار قرار دهد و از ویرانی آن جلوگیری کند.
این دانشجوی باستانشناسی دربارهی روایت گرمابه وکیلالملک انار برپایهی مستندات موجود، گفت: محمداسماعیل خان نوری (وکیلالملک) زمانی که نایبالحکومه کرمان شود، در دروهی حکمرانی غلامحسین سپهدار در کرمان (بهمن ۱۲۳۴- اسفند ۱۲۳۷ خورشیدی) در معرض اتهاماتی قرار گرفت و به تهران احضار شد. بر همینپایه او را دستگیر و روانهی تهران کردند. وقتی محمداسماعیل خان را با غل و زنجیر از کرمان به تهران میبردند و در مسیر به شهر انار رسیدند، ابوالحسنخان، یکی از بزرگان انار، چون محمداسماعیل را به این حالت دید، به ماموری که او را میبرد، ۲۰ تومان داد تا غل و زنجیر را از گردن محمداسماعیل خان تا کاروانسرای شمش که از سرحدات انار بود، بردارد و قرهسواران هم او را اذیت نکنند. مامور پول را گرفت و خواسته ابوالحسن خان را عملی کرد.
او اضافه کرد: محمداسماعیل خان در چند روزی که در انار بود، به دلیل گرمای شدید قصد کرد که به حمام برود. در آن زمان انار حمام خوبی نداشت، بنابراین ابوالحسنخان دو روزه حمامی کوچک با چادر و تخته ساخت تا وکیلالملک به حمام برود. محمداسماعیل خان به تهران منتقل شد و توانست حکم تبرئه خود را بگیرد و با اختیارات کامل به کرمان برگردد. وکیلالملک پس از این ماجرا و پس از اینکه در ۱۲۳۹ خورشیدی به عنوان والی کرمان منصوب شد، گرمابه بزرگی در انار ساخت که اکنون پس از ۱۶۰ سال بهدست آمده است.
بهگفتهی نسب عبداللهی، وکیلالملک، حاکم کرمان و سازندهی این گرمابه، در سال ۱۲۴۶ شمسی در کرمان درگذشت و پیکرش در عمارتی که پیشتر در نجف ساخته بود، به خاک سپرده شد. ساخت مجموعهی وکیل در شهر کرمان شامل بازار، حمام، مسجد و کاروانسرا از خدمات وکیلالملک و پسرش مرتضی قلیخان است.
