ارباب کیخسرو شاهرخ زمانی‌که در مکتبخانه ملا مرزبان در کرمان درس می‌کند با فردوسی و شاهکار بی‌مانند او آشنا شده، در دوران آموزگاری و مدیریتش بر تحصیل دانش‌آموزان از شاهنامه‌ی فردوسی برای درس دادن بهره می‌برد. ارباب پس از ورود به مجلس شورای ملی و بیش از 19 سال خدمت راستین و بی‌سویه (:بی‌طرفانه) و داشتن اندیشه‌ای ملی‌گرا، در سال 1305 خورشیدی به‌عنوان خزانه‌دار انجمن آثار ملی ایران برگزیده شد. پس از آنکه پیشنهاد ارج‌شناسی از مفاخر تاریخی و ادبی ایران در مجلس مطرح شد، مصوب شد انجمن آثار ملی، جای خاکسپاری حکیم ابوالقاسم فردوسی را شناسایی نموده و آرامگاهی شایسته‌ی این نام‌آور ایرانی در همان جا بسازند.
انجمن آثار ملی و مجلس شورای ملی در همان زمان، ارباب کیخسرو شاهرخ را مامور شناسایی و کارپرداز (:مباشر) پرداخت هزینه‌های این پروژه برگزیدند.
نخستین گام، شناسایی جای به‌خاک‌سپردن این سراینده‌ی نامور بود که ارباب کیخسرو با ورود به خراسان و پژوهش‌های گسترده، آرامگاه فردوسی را شناسایی کرد و به پیشنهاد ایشان در انجمن آثار ملی این مکان به نام آرامگاه فردوسی نام‌گذاری شد.
دومین گام، تهیه‌ی نقشه‌ی ساختمان بود که انجمن آثار ملی از پروفسور هرتسفلد و کریم طاهرزاده بهزاد و آندره گدار فرانسوی درخواست کرد تا نقشه‌ی این مجموعه را بکِشند در آغاز نقشه‌ی طاهرزاده اجرا شد، اما به شوند (:دلیل) پایین بودن استواری (:استحکام) ساختمان، هموندان (:اعضای) انجمن نقشه‌ی اهرامی شکل آقای گدار را برای ادامه کار انتخاب نمودند. در این زمان به پیشنهاد ارباب کیخسرو شاهرخ، دوباره آقای طاهرزاده، نقشه‌ی تازه‌ای با الگوی تخت‌جمشید به جای سقف اهرامی طراحی نمود و هموندان انجمن آن را پذیرفتند. این‌بار ارباب کیخسرو برای پایان کار ساختمان تازه، معمار حسین لرزاده را که سردر مدرسه‌ی دارالفنون را اجرا نموده و ساختمان قدیمی مجلس را بازسازی کرده بود به‌همراه حجارباشی زنجانی و تقی درودیان به خراسان فرستاد و حسین لرزاده، پس از تخریب آرامگاه اهرامی شکل آندره گدار فرانسوی، ساختمان آرامگاه کنونی را به پایان رساند. در آخرین بازدید هنگامی که باشندگان (:حاضران) از ارباب کیخسرو که نماینده‌ی مجلس شورای ملی و نماینده‌ی انجمن آثار ملی در پروژه ساخت آرامگاه فردوسی بود پرسیدند که این بنا دستاورد هنر و توانایی (:مهارت) مهرازان (:معماران) ایرانی است یا خارجی؟ ارباب کیخسرو شاهرخ، حسین لرزاده را به باشندگان معرفی نمود و گفت: «ساختمان آرامگاه فردوسی به‌دست یک معمار ایرانی ساخته شده است».
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشی‌ست با عنوان «سازه‌ای دستاورد هنر و توانایی اندیشه‌ی ایرانی» درباره‌ی نقش ارباب کیخسرو شاهرخ در ساخت آرامگاه فردوسی، به قلم آرش ضیاتبری که در تازه‌ترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویه‌ی هفتم (زرتشتیان) شمارهی 459 هفته‌نامه‌ی امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 459 از دوشنبه، 31 امردادماه 1401 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفته‌نامه امرداد شمارهی 459
