انتشارات فروهر تنها نسخهی بازمانده از کتاب ملااسکندر، ستارهشناس روزگار قاجاریه، را چاپ و پخش کرد. این کتاب که «محققالتاریخ؛ تاریخ کرمان و پادشاهی ساسانیان» نام دارد، با ویرایش شهابالدین سمنان و گودرز رشتیانی، به بازار کتاب راه یافته است.
ویرایشگران در آغاز پیشگفتار خود، بهکوتاهی آگاهیهایی از رویدادهای تاریخی کرمان بهدست دادهاند و سپس سرگذشت زرتشتیان (از فروپاشی ساسانیان تا روزگار قاجار) را اشارهوار نوشتهاند. آگاهیهای افزونتر دربارهی نویسندهی کتاب، ملااسکندر فرزند ملاگشتاسب، در ادامهی پیشگفتار آمده است.
ویرایشگران در پیشگفتار خود، به خاندان ملاگشتاسب و جایگاه آن در میان خاندانهای زرتشتی کرمان میپردازند و یادآور میشوند که از این خاندان چهرهی نامداری چون ارباب کیخسرو شاهرخ برخاسته است. خودِ ملاگشتاسب از ستارهشناسان (منجمان) نامبردار زمان خود بوده است. آنچه ویرایشگران دربارهی پیشگویی او نوشتهاند خواندنی و شگفتآور است.
بخش دیگر پیشگفتار دربارهی کتاب ملاگشتاسب، «محققالتاریخ»، است و آگاهیهایی که از دیگر منابع تاریخی از این کتاب بهدست آوردهاند. در پایان نیز گزارشی از تنها نسخهی بازماندهی کتاب و شیوهی ویرایش و چاپ آن بهدست دادهاند. آن نسخهی یگانه در آکادمی سنتپترزبورگ روسیه نگهداری میشود.
کتاب «محققالتاریخ» چکیدهای از تاریخ ساسانیان، از آغاز تا پایان شاهنشاهی آنان، است. ملاگشتاسب سالشمار شاهان پایانی ساسانیان را، که در کتابهای تاریخی با اندکی اختلاف آورده شده است، برپایهی آنچه در شاهنامه آمده، نوشته است.
یکی از بخشهای خواندنی کتاب ملاگشتاسب، گفتوگوی شاهزادهی ساسانی با خلیفه است. ویرایشگران بر ارزش و اهمیت این پاره از کتاب اشاره کردهاند و نوشتهاند: «آن بخش میتواند نمایانگر جهانبینی تاریخی زرتشتیان ایران در اواخر قاجاریه باشد».
نثر کتاب با آن که به سالیان آغازین روزگار قاجاریه بازمیگردد، ساده و روان است. ویرایشگران یادداشتهای کوتاهی در پانوشتهای کتاب آوردهاند و واژههای ناآشنا را معنی کردهاند. نمایهای نیز به پایان کتاب افزوده شده است.
کتاب «محققالتاریخ، تاریخ کرمان و پادشاهی ساسانیان»، نوشتهی ملااسکندر فرزند ملاگشتاسب، را شهابالدین سمنان و گودرز رشتیانی ویرایش کردهاند و انتشارات فروهر با شمارگان هزار نسخه در سال جاری چاپ و پخش کرده است.
این کتاب را میتوانید از دفتر هفتهنامهی امرداد به نشانی، تهران، خردمند شمالی، کوچهی اعرابی 3، شمارهی 4 اشکوب 3 خریداری کنید.
دفتر امرداد با شمارههای 88325331-88824806 برای هماهنگی پاسخگو است.
