ایرانیان پیش از فرارسیدن نوروز آیین‌های شاد گوناگونی دارند که برای پیشواز از این جشن بزرگ آریایی به انجام آن می‌پردازند. در این نوشتار چکیده‌ای از این آیین‌ها یاد می‌کنیم.
– خانه تکانی: نخستین آیینی که بین ایرانیان مرسوم است خانه تکانی‌ست که با زودودن غبارها وتمیزکردن خانه و بیرون‌بردن وسایل کهنه و قدیمی و جایگزین کردن وسایل نو به استقبال بهار و تازگی و سرزنددگی می روند. زرتشتیان بر این باورند تا پیش از پنجی و اول چهره گهنبار باید خانه تکانی تمام شده باشد و برای استقبال از روان درگذشتگان خانه تمیز وآب و جارو شده باشد.
– درختکاری: این رسم بسیار نیکو از پیشینیان برای ما بجا مانده که در میانه‌ی اسفند در هر محله زرتشتیان برای سرسبز نگه داشتن محل خود و آتشکده، مدارس وجاهای همگانی به هرس درختان وکاشت درختان جدید می‌پرداختند که این سنت خوشبختانه کماکان باقی مانده و 15 اسفند را روز درختکاری در تقویم ثبت کردند.
– چهارشنبه‌سوری: آخرین سه‌شنبه‌ی هرسال زرتشتیان با برافروختن آتش در پشت‌بام‌ها و کوی و برزن به جشن و پای‌کوبی می‌پردازند و این رسم دیرینه که به گفته‌ای به پیشواز روح درگذشتگان می‌روند. به باور ایرانیان پنج روز مانده به نوروز، (اول پنجی ) روح درگذشتگان برای سر زدن به خانه‌هایشان به زمین می‌آیند که با روشن‌کردن آتش به پیشواز آنها می‌روند و چون آخرین سالی‌که این رسم پیش از حمله‌ی تازیان انجام‌شده برابر با سه‌شنبه بوده، از آن پس سه‌شنبه‌های هر سال را به یاد رسوم گذشتگان خود به‌جا می‌آورند.
– گهنبار پایان‌یافتن شاهنامه: این گهنبار که به مناسبت به پایان رسیدن شاهنامه خوانده می‌شود. در روز ارد ایزد از ماه اسفند (19اسفند) به نامگانه فردوسی بزرگ و هماروانان با هزینه‌ی نیک‌اندیشان خوانده می‌شود. این رسم امروزه بسیار کمرنگ شده و در محدود محله‌های یزد انجام می‌شود.
– پنجی: دیگر مراسمی که پیش از نوروز انجام می‌شود برگزاری گهنبار یا پنجی‌ست، پنج روز مانده به نوروز (گاه گاتابیو) به برگزاری مراسم گهنبار، دادودهش واجرای مراسم دینی می‌پردازند که تمامی مردم محل و فامیل‌ها در خانه‌ای که گهنبار خوانده می‌شود گرد می‌آیند در این پنج روز، روزانه 3 یا 4 گهنبار در خانه‌ها مراسم گهنبار‌خوانی‌ست که مردم با لُرک و میوه و در برخی خانه‌ها با نهار پذیرایی می‌شوند.
– شب وه: آخرین شب سال است که با گهنبارخوانی و نیایش گروهی در آتشکده محل برگزار می‌شود، در زمان گذشته (و اکنون در محدود محله‌ها) زرتشتیان تا پاسی از شب بیدار می‌ماندند ودر اتشکده‌ی محل خود به نیایش می‌پرداختند و برای سالی پراز برکت دعا می‌کردند.
– آتش پشت بام: در آخرین روز گهنبار و سپیده دم اولین روز از نوروز، زرتشتیان بر پشت بام‌های خود می‌روند و با برافروزی آتش و خواندن اوستا در واقع به بدرقه‌ی ارواح درگذشتگان خود (باور بر این بود اول پنجی برای سرکشی به منازل خود آمده بودند) می‌پردازند وتا سال آینده که اول پنجی برمی‌گردند آنها را بدرود می‌گفتند و پس از آتش‌افروزی هرخانواده کمی از آتش خود را به آتشکده‌ی محل می‌برد تا همازور شوند.
– جشن نوروز: این روز بزرگ که اکنون در تمام ایران جشن گرفته می‌شود و همچنین در پاره‌ای از سرزمین ایران بزرگ (نقشه قدیم ایران بزرگ)، زرتشتیان به مانند دیگر ایرانیان سفره یا خوان نوروزی می کشند که شامل هفت نماد امشاسپندان است همراه با نمادها ویا خوراکی‌های محلی وسنتی .در هنگام تحویل سال اعضای خانواده نیایش گروهی می‌خوانند و سال نو را با تعارف گلاب وآیینه وخوردن شیرینی بهم شادباش می‌گویند.
دیدو بازدید نوروزی: بامداد اول فروردین پس از سال تحویل خانواده‌های زرتشتی در هر محل برای دید و بازدید وتبریک عید به آتشکده همان محل می‌روند و پس از شادباش نوروزی به نیایش دسته جمعی می‌پردازند. در روزهای بعد نیز فامیل‌ها به رسم تمام ایرانیان برای شادباش نوروزی واگر کدورتی در سال گذشته بوده برای شادباش و رفع کدورت به دید و بازدید یکدیگر می‌روند.
– آیین جاسبز باد: در بامداد اول فروردین کسانی که در سال گذشته افرادی از خانواده را از دست داده‌اند، در خانه‌ی خود درگذشته سفره‌ای سفید می‌کشند و با گذاشتن نمادهایی از امشاسپندان و قهوه ونبات وحلوا بر سر سفره پذیرای فامیل و همسایه ها می‌شوند. افراد با رفتن به خانه آنها جا سبزی و خدامرزی به درگذشته می‌دهند. (وابستگان نزدیک درگذشته فقط روز اول نوروز پذیرای مهمان‌ها هستند و بازدید عید نیز ندارند).
-جشن زایش اشوزرتشت: ششم فروردین (یا هاوزرو) که در متون کهن خورداد روز از ماه فروردین جشن زایش پیامبر ایرانی امده است را هرساله زرتشتیان در سالن‌ها یا آتشکده‌های محله‌های خود گردهم می‌آمدند و جشن بزرگی که سراسر شادی بود می‌گرفتند این رسم همچنان پابرجاست و هر محله‌ای با برگزاری جشنی بزرگ این روز عزیز را بزرگ می‌دارد.
– سیزده بدر: بنا به رسم کهن ایرانیان در روز 13 فروردین همگی به طبیعت می‌روند و با درکنار هم بودن دست‌افشانی و پای‌کوبی و آوازخوانی، روز طبیعت را جشن می‌گیرند و گندم‌ها و گل‌هایی که بر سر سفره نوروزی گذاشته بودند را به دامان طبیعت می‌سپارند.
– فرودٌگ: (یا جشن فروردینگان ) آخرین جشن از جشن‌های نوروزی‌ست که 19 فروردین برابر شدن روز فروردین ازماه فروردین است، در این روز که روز فروهرها نیز نامیده می‌شود، زرتشتیان به آرامگاه رفته و آنجا سفره‌های جاسبز باد برای درگذشتگانی که سال گذشته از دنیا رفته‌اند می‌کشند و دیگران برای آمرزش باد به آنجا می‌روند و خدامرزی می‌دهند. دراین مراسم هماره موبدان حضور دارند واز بامداد تا پاسی از نیمروز به اجرای مراسم می‌پردازند.
به صورت کلی آیین‌های ویژه نوروزی از نیمه‌های اسفند ماه آغاز وتا 19 فروردین ادامه دارد و کمابیش یک‌ماه زرتشتیان برای سال نو در تکاپو وب رگزاری آیین‌ها هستند که تمامی این آیین‌ها به عقیده من برای همازوری و به هم نزدیک شدن انسان‌ها وسرگرم بودنشان برای بدوربودن از ناراحتی‌ها ومشکلات زندگی‌ست که این روزها بدلیل نبود یا کمرنگ بودن آیین‌ها می‌بینیم که آدم‌ها با افسردگی و استرس و اضطراب در حال مبارزه هستند. به امید یزدان که این جشن‌ها و آیین‌ها در جامعه پررنگ‌تر برگزار شود و مردم به شادی و آرامش برسند.
