بنونیست را بیگمان باید از برجستهترین دانشمندان خاورشناس دانست. پژوهشهای باریکبینانه و نوجویانهی او در پیشبرد مطالعات اوستایی درخور یادآوری بسیار است. او از دانشی ژرف و پشتکاری کممانند در کارهای علمی برخوردار بود.
امیل بنونیست، خاورشناس نامدار فرانسوی است. او در آغاز سدهی بیستم میلادی، به سال 1902 زاده شد و 74 سال زندگی را با دانشاندوزی و پژوهشهای گستردهی علمی سپری کرد. بنونیست نه تنها در ایرانشناسی، بلکه در دانش زبانشناسی نیز سرآمد بود و در آنچه به مطالعات هندواروپایی نامبردار است، از برجستگان و دانشمندان شاخص شناخته میشد. هنوز هم بسیاری از دستاوردهای پژوهشی او اهمیت خود را از دست ندادهاند. بهویژه آنکه بنونیست در بهکار بستن شیوهی درست و سنجیدهی تحقیق، برتر از دیگران بود و ژرفای مطالعاتش بیشتر از کسانی چون آنکتیل دوپرون، دارمستتر و ژان دومناش ارزیابی میشد و از این دید، اثرگذاری بیشتری در پژوهشهای خاورشناسی داشت.
بنونیست دانش خاورشناسی را در نزد استادش آنتوان میه فراگرفت. میه از پیشگامان و بنیانگذاران زبانشناسی نوین بود. آگاهی بنونیست از کار میه چنان بود که کتاب استادش را با افزودن نوشتههایی به آن، چاپ کرد. آن کتاب «دستور زبان فارسی باستان» نام داشت. اینها و کارهای علمی دیگر بنونیست سبب شد که جانشین استادش میه در دانشگاه سوربن شود و کرسی خاورشناسی این دانشگاه مهم را بهدست آورد. بنویست در این دانشگاه و دانشگاههای دیگر، زبانهای ایرانی را درس میداد و دانشجویان را با دستور تاریخی زبانهای هندواروپایی آشنا میکرد.
از بخشهای مطالعاتی بنونیست، بررسی ادیان ایرانی بود. بنونیست دربارهی دینهای زرتشتی، مانوی و نیز استورهی زُروانی بررسیهای درازدامنی انجام داد. به زبان اوستایی و آثار بازماندهی زبان پهلوی نیز دلبستگی پژوهشی داشت. شناخت طبقات اجتماعی ایران در روزگار باستان از بخشهای دیگر کار او بود. دانش او از زبانهای ارمنی و سُغدی نیز در پیشبرد پژوهشهایش بسیار اثرگذار بود.
آثاری که از بنونیست بهجا مانده است همگی از دید پژوهشی و دریافتهای علمی از متنهای پیشینیان، درخور اهمیت بسیار هستند و در شمار منابع دست یکم و برجستهی خاورشناسی شناخته میشوند.
بنونیست در سالهای پایانی زندگی دچار بیماری شد و بهناچار دست از تدریس برداشت و کارهای پژوهشیاش را کمتر کرد. تا آن زمان نزدیک به 600 مقاله و 18 کتاب از او منتشر شده بود. از مهمترین آثار او میتوان به این نمونهها اشاره کرد: «مصادر اوستایی»، «مُغها در ایران باستان»، «نامهای ویژه در زبانهای ایرانی باستان»، «متون سُغدی»، «ورتره و ورثرغنه» و «زبان هیتی».
امیل بنونیست در سال 1976 میلادی درگذشت.
*یارینامه: تارنمای مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی
با دیگر اوستاشناسان و زرتشتپژوهان جهان در پست زیر آشنا شوید: