جبرئیل نوکنده، فرنشین (:رییس) موزه ملی، با اشاره به اینکه موزه‌های ملی در سراسر جهان به عنوان موزه‌های مادر شناخته می‌شوند گفت: در موزه ملی ایران حتا از نظر فضا با مشکل رو‌به‌رو هستیم.
به گزارش مهر، جبرئیل نوکنده در نشست سنجه که در پردیس موزه‌ای دفینه برگزار شد، درباره موزه‌های دولتی گفت: اگر از منظر نهاد مدیریتی صحبت کنیم یکی از نهادهایی که موزه‌ها را مدیریت می‌کند نهادهای دولتی هستند و این موزه‌ها توسط دولت‌ها پشتیبانی و سیاست‌گذاری می‌شوند. بیشتر موزه‌های ملی جهان دولتی هستند.
رییس موزه ملی افزود: موزه‌های دولتی در جهان تا اندازه‌ای مدیریت را به مردم واگذار می‌کنند. ۱۵۰ سال است که دولت‌ها کم کم مسوولیت را به بخش دیگری برای سیاست‌گذاری واگذار کردند. در واقع تجربه هیات امنایی در موزه‌های بزرگ و حتا کوچک موفق بوده است چون از خرد جمعی بهره می‌برند. این اتفاق باید در موزه‌های دولتی ایران هم بیفتد. ما باید مدیریت‌ها را به مردم واگذار کنیم چون مخاطب اصلی موزه‌ها مردم هستند پس می‌توانند در مدیریت آن هم نقش داشته باشند. اگر در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری و اهداف مردم هم حضور داشته باشند، موزه‌ها در ماموریت‌هایشان موفق‌تر عمل می‌کنند.
وی ادامه داد: بیش از ۲۶۰ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی داریم به جز این موزه‌های دانشگاهی و غیره هم هستند وقتی وارد موزه‌ها می‌شویم و چیدمان را می‌بینیم خیلی خلاقیت وجود ندارد یا کم است چون بودجه ندارد. در کشورمان حوزه فرهنگ در ردیف انتهایی دریافت بودجه است. ساختار هیات امنایی داشته باشیم می‌توانیم از کمک‌های مردم استفاده می‌کنیم و اگر دشواری‌ها را با دوستداران آن در میان بگذاریم خودشان پشتیبانی می‌کنند این موضوعی است که امیدوارم رخ بدهد و موزه‌ها به سمت هیات‌امنایی شدن پیش بروند. در برنامه‌ی ششم هم این موضوع آمده است ولی انجام نشد.
فرنشین موزه ملی گفت: البته موزه‌هایی داریم که هیات‌امنایی هستند ولی موزه‌های میراث فرهنگی هیات‌امنایی نشده‌اند. درحالی که هیات‌امنایی گامی برای فربه کردن مدیریت نهاد فرهنگی از جمله موزه‌ها است.
نوکنده ادامه داد: آمار بازدیدکنندگان موزه‌ها نشان می‌دهد که این آمار درخور توجه نیست حتا می‌توان گفت که توجه از طرف دولت و سیاست‌گذاران وجود ندارد و مردم نسبت به موزه حساس نیستند. مردم شاید ندانند که موزه می‌تواند حال آن‌ها را خوب کرده و نقش‌آفرینی کند. ما آموزش نداده‌ایم که موزه چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد. چرا ما به مردم آموزش نداده‌ایم که برای نمونه می‌توانند در هنر جهان آثار بزرگترین و سرشناس‌ترین هنرمندان را بینید. موزه‌ها محل نمایش هنر است.
وی در ادامه گفت: در واقع نهاد عمومی و دولتی ما نمی‌داند که باید چطور آموزش دهد یا کار کند که موزه‌ها محل رفت و آمد مردم شود. درحالی که در موزه می‌توان مسایل پیچیده را آموزش داد.
جای خالی موزه‌ها در تصمیم‌گیری های کلان
وی ادامه داد: موزه در نظام برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌ها وجود ندارد. آیا در شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره‌ی آن بحث شده یا قوانینی داریم که در مجلس بحث شود؟ این موضوع جدی گرفته نشده است درحالی که اکنون ۸۶۰ موزه دولتی و غیر دولتی داریم. این عدد نسبت به جمعیت ایران خوب است. اما چرا درباره آن و کارکردش در مجامع مهم سخنی گفته نمی‌شود؟
این باستان‌شناس گفت: موزه‌های ملی موزه‌های مادر، ویترین یک سرزمین هستند. با یکی دو روز بازدید از این موزه‌ها می‌توانید تاریخ آن سرزمین را جمع‌بندی کنید. موزه ملی وظیفه دارد که شما را با فرهنگ‌های جهان آشنا کند. آیا ساختار امکانات و زیرساخت موزه ملی ایران هم مثل همتایانش در جهان است؟ این موزه‌ها از نظر ساختار تشکیلاتی در کجای وزارتخانه ایستاده‌اند؟ در موزه‌های ملی جهان رییس هیات‌امنای موزه معمولا ریس‌جمهور کشورها هستند و رییس موزه مشاور وزیر فرهنگ می‌شود. عالی‌ترین مقام اجرای عضو شورای سیاست‌گذاری است. ما کجای کار هستیم؟
وی به فضای موزه ملی برای نمایش آثار اشاره کرد و گفت: ما ۳ میلیون مواد فرهنگی و ۳ هزار اثر در فضای نمایشگاهی داریم. برای این شمار اثر، فضای نمایشگاهی، تنها ۸ هزار متر است. در طرح توسعه موزه ملی باید ۲۵ هکتار فضا داشته باشیم و بسازیم چون از نظر فضا با مشکل رو‌به‌رو هستیم.
موزه هخامنشی و ساسانی نداریم
نوکنده گفت: خیلی شگفت است که در ایران زندگی می‌کنیم و موزه هخامنشی یا ساسانی نداریم. گالری هخامنشیِ موزه ملی ایران کمتر از ۱۵۰ متر است. این موزه در زمانی که ساخته شده بود، خوب بوده است. زمانی که آندره گدار کار طراحی موزه را انجام داد بخش بزرگی از میدان مشق و موزه ملی را در طراحی خود دید. رضا شاه وقتی نقشه موزه تمام شد در میدان نگاهی کرد و گفت چه کسی گفته این همه زمین را برای موزه بسازید. بعدا فقط بخش کوچکی از میدان را برای موزه اختصاص دادند. آقای گدار می‌گوید من این را می‌سازم ولی این موزه در حد آثاری است که الان دارید. این موزه تا ده سال دیگر پر می‌شود بعدش چه کار می‌خواهید کنید؟ از آن زمان چقدر گذشته است؟
وی افزود: تمام غرب آسیا و مرکزی این قاره، بخشی از حوزه ایران بوده است. این موزه نه‌تنها وظیفه دارد در جغرافیای سیاسی امروز مادری کند بلکه باید به موزه‌های دیگر هم خوراک بدهد. کارکرد موزه‌های مادر همین است. در کشوری دیدم که موزه تیمور دارند اما آیا ما موزه شاه‌عباس داریم؟ در حالی که شخصیت‌های سیاسی و تاریخی بسیاری داریم که در درازای تاریخ نقش‌های ارزشمندی داشته‌اند.
