روز وهمن از ماه مهر/ نبردهای ایران قاجاری و روسیه تزاری

امروز وهمن روز از ماه مهر  3762 زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، سه‌شنبه 27 شهریورماه 1403 خورشیدی، هفدهم سپتامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

سازندگی؛
کار وکوشش، سبب نوسازی و آبادی در پیام زرتشت است.

از آنانی باشیم که زندگی را تازه و جهان را آباد می‌سازند. (یسنا هات ۳۰ بند ۹)

——————— ——————— —————

وهمن:

– دومین روز از هر ماه سی روزه در گاه‌شماری زرتشتیان، «وهمن» نام دارد. در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد)، روز آغاز می‌شود.

– وهمن یا وهومن دو بخشی است. «وُهو» به چمار(معنی) نیک و خوب و «مَنَه» از بُن «من» به چمار اندیشیدن، شناختن و فهمیدن است.

– روز وهمن، نخستین روز «نبُر» در هر ماه، در گاه شمار ویژه زرتشتیان است. در چنین روزی از کشتار جانوران و خوردن خوراک گوشت‌دار پرهیز می‌کنند.

– وهمن امشاسپند در جایگاه مادی خود، از چارپایان سودمند نگهداری می‌کند.

————————- ————————–

“الکساندر يکم” تزار روسیه، تصمیم به تصرف قلمرو ايران در قفقاز گرفت. (1180 خورشیدی، 1802 م)
تزار روسيه، در دومين سال فرمانروایی خود به فکر جهان‌گشايی در جنوب و شرق آن كشور افتاد و در نشست ۱۸ سپتامبر سال ۱۸۰۲ ژنرال‌های خود، موضوع را مطرح ساخت. در اجرای این تصميم تزار، ژنرال “سی سيانوف” به شهر تفليس كه هنوز در قلمرو ايران بود رفت و چندی بعد پيشروی خود را به سوی جنوب دنبال كرد كه منجر به آغاز دور اول جنگ ايران و روسيه در سال بعد شد.

فرمانروای شهر تفلیس پیشتر اعلام کرده بود که تحت فرمان تزار است نه دولت ایران، زیرا که آقامحمدخان قاجار، شاه وقت ایران، در لشکرکشی به تفلیس برای تنبیه او دست به خشونت و اعدام زده بود. دولت تهران تصمیم حکمران تفلیس را نپذیرفته و نافرمانی و خیانت خوانده بود، به ویژه که فرمانروایان مناطق دیگر گرجستان و نیز آبخازیا همچنان وابسته به ایران بودند و ابراز پیروی می‌کردند.

سپس به خواست ايران، و با طرح نقشه‌ای، “سی سيانوف” در قفقاز جنوبی كشته شد كه ژنرال‌های بعدی موفق شدند هدف‌های تزار را تامين كنند. سرانجام پس از دو جنگ و امضای دو قرارداد گلستان (1813 م) و ترکمنچای (1828 م)، مرز جنوبی امپراتوری روسيه در غرب دريای مازندران، در سال ۱۸۲۸ میلادی رود ارس تعيين شد. دو جنگ معروف روسيه با ايران در زمان پادشاهی فتحعلی‌شاه قاجار روی داده بودند. اين پادشاه مغول‌تبار و دولت او به سبب ناآگاهی از اوضاع و تحولات جهان و نداشتن مهارت در ديپلماسی تازه، دستاويز قدرت‌های اروپايی شده بودند. افزون بر این، فتحعلی‌شاه را مردی خسیس نامیدند و اين خصلت و خودداری او از تامين هزينه‌های نظامی درخواست شده، به زيان ايرانيان تمام شد.

پیش از سال 1804 نیز جنگ‌هایی بین ایران و روسیه رخ داده بود. به‌طور خاص، جنگ‌های ایران و روسیه در سال‌های 1651-1653، 1722-1723 و 1796 نیز روی داده بودند. این جنگ‌ها بیشتر بر سر کنترل سرزمین‌های قفقاز و دیگر مناطق مورد مناقشه بود. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

——————— ——————-

یادروز 27 شهریورماه:

روز “شعر و ادب پارسی”.

روز “بزرگداشت استاد سيدمحمدحسين شهريار”.

درگذشت “استادمحمدحسين بهجت تبريزی” متخلص به “شهريار“، شاعر معاصر. (۱۳۶۷ خورشیدی)

“محمد حسين بهجت تبريزی” از شعرای بزرگ معاصر ايران در ۸۲ سالگی درگذشت و روز درگذشت او، روز ملی شعر و ادبيات اعلام شده است. “شهريار” كه در تبريز به دنيا آمده بود در تهران به تكميل تحصيلات متوسطه پرداخت و سپس وارد مدرسه طب شد ولی پيش از آن كه اين مدرسه را تمام كند، ترک تحصيل كرد و به شهر مشهد رفت و سپس كارمند بانک شد اما از گفتن شعر و مطالعه موسيقی و تمرين آن دست نكشيد. نخستين اشعار “شهريار” در ۲۳ سالگی‌اش در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به چاپ رسيده بود. “شهريار” در گفتن انواع شعر مهارت تام داشت و غزل را به سبک حافظ می‌گفت. موسيقی‌دانان برپايه اشعار “شهريار” آهنگ ساخته‌اند كه آهنگ ”حالا چرا؟“ ساخته روح‌الله خالقی معروفترين آنها است. از شهريار اشعار متعدد باقی مانده است از جمله؛ همای رحمت، حيدربابا، هذيان دل، موميايی، تخت جمشيد و ….

دانشگاه تبریز او را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به‌وی اعطا کرد.

در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ اثر مشهورش -حیدربابایه سلام- را سرود. در مرداد ۱۳۳۲ در تبریز با یکی از بستگانش به‌نام «عزیزه عبدخالقی» ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه فرزند – دو دختر به نام‌های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی – است.

او در روزهای پایان زندگی، به‌دلیل بیماری در تهران بستری شد و درگذشت. آرامگاه وی در مقبرةالشعرای تبریز است.

قرارداد نفت ايران و کنسرسيوم شامل ۵۱ ماده و دو ضميمه مربوط به غرامت و ماليات بر درآمد به امضا رسيد و نسخ آن برای امضا به لندن، لاهه، پاريس و نيويورک فرستاده شد. (۱۳۳۳ خورشیدی)

تاييد تصميم شورای فرماندهی عراق برای لغو قرارداد ۱۹۷۵، تعیین مرز ایران و عراق، توسط مجمع ملی عراق. (۱۳۵۹ خورشیدی)

غیور مردان ارتش ایران در عملیات شهید مدنی، “دهلاویه” را از عراق متجاوز باز پس ‌گرفتند. (۱۳۶۰ خورشیدی)

روز پرهیز خوردن گوشت در نزد زرتشتیان. ( نبر )

درگذشت “لئونارد اولِر” رياضی‌دان برجسته سوئيسی. (1783 م)

كشف جسد عظيم‌الجثه “ماموت” در ‌شمال سيبری. (1797 م)

روز ملی “شيلی”. (1810 م)

کشور جمهوری “شيلی” با ۷۵۶/۶۲۶ كيلومتر مربع مساحت در جنوب قاره آمريكای جنوبی واقع شده است. جمعيت شيلی بيش از ۱۵ ميليون نفر است. زبان رسمی آنها اسپانيايی است. پايتخت شيلی “سانتياگو” نام دارد. واحد پول آن “پزوی شيلی” می‌باشد.

تولد “ژان فوكو” فيزیک‌‏دان معروف فرانسوی، کاشف جریان گردابی در فیزیک. (1819 م)

“نيويورک ديلی تايمز” كه از سوی جاروس ريموند، تاسيس شده بود كار انتشار خود را آغاز كرد که بعدا به “نيويورک تايمز” تغيير نام داد. (1851 م)

يافتن قديمی‌ترين قانون اساسی جهان متعلق به ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد در منطقه سكونت سومريان باستان. (1877 م)

ورود قوای انگليسی به خاک سوريه در پايان جنگ جهانی اول. (1918 م)

به تصوير درآمدن اولين فيلم كارتونی و ايجاد پديده نوين هنر هفتم. (1928 م)

اشغال سرزمين منچوری در كشور چين توسط ارتش ژاپن. (1931 م)