امروز وهمن امشاسپند و مهرماه، دوم مهرماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، شنبه 27 شهریورماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 18 سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی
بیستوهفتم شهریور ماه سالروز خاموشی «شهریار» شعر ایران با تصويب شورای عالی انقلاب فرهنگی، «روز ملی شعر و ادب پارسی» نامیده شده است.
محمدحسین بهجت تبریزی (بهجت) با تخلص شهریار، شاعر و سرایندهی نامآور ایرانی، به زبانهای فارسی و ترکی آذربایجانی چکامه سروده است. برجستهترین اثر شهریار منظومهی حیدربابایه سلام؛ (سلام به حیدربابا)، است که از شناختهترین آثار ادبیات ترکی آذربایجانی بهشمار میرود و شاعر در آن از اصالت و زیباییهای روستا یاد کردهاست.
شهریار در سرودن گونههای دگرسان شعر فارسی – مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی – نیز چیرهدست بودهاست. اما بیشتر از دیگر گونهها در غزل پرآوازه بود و از جمله غزلهای شناختهشدهی او میتوان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد.
او به جز اشعاری که به فارسی سروده به درخواست مادرش اشعار ترکی را سرود و شاهکار ادبیات آذربایجان بنام حیدربابایه سلام را در سالهای 1329 تا 1330 پدید آورد. مادر شهریار 31 تیر ماه 1333 درگذشت. او تلخترین رخداد زندگی خود را مرگ مادر میداند و برای او شعر زیبا و غمانگیزی به نام «ای وای مادرم» سرود. استاد شهریار به همهی هنرها به ویژه شعر، موسیقی و خوشنویسی چیرگی داشت و خط نسـخ و نــسـتعلیق و بهویژه خط تحریر را خوب مینوشت. در جوانی سه تار میزد و برای ساز خود میسرود. محمدحسین بهجت تبریزی سال 1300 که به تهران رفت، (شیوا) تخلص میکرد اما برای یافتن تخلص بهتری وضو گرفت نیت کرد و به شوند ارادت ویژه به حافظ شیراز دوباره از دیوان حافظ تفعل زد که هر دوبار واژه «شهریار» آمد.
این شاعر نامدار ایرانی 11 دیماه 1285 خورشیدی در خانوادهای اهل ادب در شهر تبریز زاده شد. پدر شهریار، در تبریز وکیل و اهل ادب بود. محمدحسین تحصیلات ابتدایی خود را تبریز به پایان رساند و در سال 1300 برای ادامه تحصیل راهی تهران شد و در تهران تحصیلات متوسطه را در دارالفنون گذراند و سپس در سال 1303 وارد مدرسه طب شد.شهریار دلبستگی به رشته پزشکی نداشت و سرانجام پیش از گرفتن مدرک دکتری، به سبب پیشامدهای عاطفی، پزشکی را رها کرد.
دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن نامید و دکترای افتخاری دانشکدهی ادبیات تبریز نیز به شهریار پیشکش شد. اين سرایندهی نامی سرانجام ۲۷ شهريورماه سال ۱۳۶۷ خورشیدی در سن هشتاد و دو سالگی در تهران درگذشت و پیکر ایشان در مقبرهالشعرای تبریز، جایمزار بسیاری از شعرا و هنرمندان آن دیار، به خاک سپرده شد. برای پاسداشت جایگاه ادبی استاد بهجت تبريزی نامور به شهريار و نكوداشت اين چکامهسرای پرآوازه، در ایران ۲۷ شهریورماه، روز درگذشت این سرایندهی همروزگار (:معاصر) «روز شعر و ادب فارسی» نامگذاری شده است.
همزمانی سالروز درگذشت شهریار (۲۷ شهریور) با روز شعر و ادب فارسی با پیشنهاد علیاصغر شعردوست، نمايندهی پیشین مردم تبريز، انجام گرفت. او شوند این نامگذاری را توانایی شهريار از نظر ادبی، در عرصههای گوناگون شعر همانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی و همچنین مردمی بودن شهریار یاد کرد. در نخستین سالگرد درگذشت استاد شهریار وزارت پست تمبرهایی با تصویر استاد شهریار و مقبرهالشعرای تبریز منتشر کرد که شعر پرآوازهی «علی ای همای رحمت» با خط نستعلیق بر آن نقش بسته بود.
یونسکو در سیاُمین اجلاس کنفرانس عمومی خود که در سال ۱۹۹۹ برگزار شد، به اتفاق آرا، روز ۲۱ مارس برابر با نوروز باستانی هر سال را به عنوان روز جهانی شعر اعلام کرد و هرسال این روز را گرامی میدارد.
وهمن امشاسپند دومین روز از هر ماه سی روزه در گاهشمار زرتشتی است. واژهی وهمن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
*«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به كار مى رود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یكی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاكى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه كردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست كه در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون كرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم كار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.