مدیر پایگاه ملی نیایشگاه آناهیتا با اشاره به آنکه فراگیری ویروس کرونا سبب شد تا باستانشناسان ایتالیایی نتوانند در ایران باشند، از برگزاری نمایشگاهی در ایتالیا خبر داد که در آبانماه 1399 خورشیدی، برگزار می شود.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، مرتضی گراوند، مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا، با اشاره به انجام فعالیتهایی که به گونهی روزانه در این مجموعه تاریخی انجام میشود، گفت: «یکی از پروژههایی که در این مجموعه در دست داشتیم پروژه مطالعاتی با دانشگاه ساپینزای رم بود که قرار بود امسال فاز دوم مطالعات آن آغاز شود، اما به دلیل شیوع ویروس کرونا موفق به انجام آن نشدیم. با این وجود قرار است در ۱۶ نوامبر برابر با ۲۶ آبان ماه نمایشگاهی در دانشگاه ساپینزا برگزار شود که به معرفی آثاری که از معبد آناهیتا تا قصر شیرین به دست آمده، میپردازد. در واقع قرار است یک پروژهی سراسری که هیات باستانشناسان ایتالیایی در ایران انجام داده و شامل این مناطق میشود، در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گیرد».
به گفتهی او، کارلو جیوانو چِرِتی، سرپرست باستانشناسان هیات ایتالیایی بود که در ایران حضور پیدا میکردند، اما از آنجا که امسال نتوانستند پروژههای باستانشناسی در ایران را ادامه بدهند، مسوولان بر آن شدند تا نمایشگاهی را در چهارچوب نمایشگاه عکس برای معرفی پروژه باستانشناسی ایران در ایتالیا برگزار کنند. چنین نهاده شده است که آثار و مستندانی که در این نمایشگاه در برابر دید ایتالیاییها قرار میگیرد همزمان یا پس از برگزاری، در ایران و در موزه ملی به نمایش گذاشته شود.
مدیر پایگاه معبد آناهیتا درباره گمان توقف کاوش و انجام پروژههای پژوهشی ایتالیاییها در این منطقه گفت: «باتوجه به آنکه تفاهمنامهای پنج ساله با ایتالیا داریم و به دلیل فراگیری ویروس کرونا امکان ادامه فعالیت در حال حاضر وجود ندارد و آنها بودجه سالیانه برای این پروژه دریافت میکنند، بر آن شدیم تا با برگزاری چنین نمایشگاهی در ایتالیا، آثاری که در ایران به دست آمده و منطقه میانی معبد آناهیتا و قصرشیرین را دربرمیگیرد به مردم ایتالیا معرفی کنیم. نمایش بخشی از هنر ایران و ثبت جهانی اورامانات نیز در این نمایشگاه جای خواهند داشت. این نمایشگاه فرصتی است تا ایران را بهتر و بیشتر به مردم ایتالیا معرفی کنیم».
وضعیت سرستونهای معبدی کهن
گراوند دربارهی وضعیت سر ستونها و ستونهای به جامانده از معبد آناهیتا نیز گفت: «باتوجه به آنکه متریال استفاده شده در این بنای تاریخی از محیط پیرامونی منطقه است از اینرو با شرایط آب و هوایی منطقه سازگاری دارند. در سالهای گذشته شاهد فرسایش و ورقه شدن بخشهایی از این سرستونها بودیم اما در مجموع نسبت به بسیاری از بناهای تاریخی که در معرض فرسایش آب و هوایی قرار دارند، وضعیت مناسبتری دارند؛ هرچند که در بسیاری از بخشها نیز نمیتوان کاری برای نجات آنها انجام داد و نمیتوان تمام معبد آناهیتا را با یک سطح پوشش داد و فضایی برای چنین پوششی تعریف کرد».
کاوش به شرط تامین بودجه
او دربارهی انجام کاوشهای تازه در نیایشگاه آناهیتا نیز گفت: «در نظر داریم تا ضلع غربی را کاوش کنیم تا بتوانیم امتداد دیوار غربی که دارای سر ستون است و محل اتصال آن به گوشه جنوب غربی را مشخص کنیم. به دلیل حجم زیاد خاک که در آن منطقه وجود دارد نیازمند اعتبارات هنگفتی هستیم تا بتوانیم این حجم از خاک را برداشت کنیم. در صورت اختصاص اعتبارات لازم این برنامه در مجموعه برنامههای سال جاری معبد آناهیتا قرار میگیرد».
وی افزود: «نباید فراموش کرد که ۵۰ سال از عمر باستانشناسی در این مجموعه میگذرد. هر چند ممکن است در سالهای گذشته با توجه به اعتباراتی که داشتیم میتوانستیم بهتر کار کنیم، اما آخرین کاوش در این محوطه به سالهای 73 بازمیگردد».
استفاده از آجرهای نیایشگاه آناهیتا برای کارهای ساختمانی!
مدیر پایگاه معبد آناهیتا دربارهی استفاده بومیها از مصالحی که در معبد آناهیتا وجود دارد برای ساخت خانههای شخصی گفت: «استفاده مردم از مصالح معبد آناهیتا به دههی چهل و قبل از انجام کاوشهای باستانشناسی بازمیگردد و به آن محله گچ کن میگفتند. اما با آغاز فعالیتهای باستانشناسی در سال 1347، کمتر شاهد چنین اتفاقاتی بودهایم. البته این منطقه در محل تردد و مسیر میانبر مردم بود و از آنجایی که حصار در اطرافش نداشت، مردم در میان معبد تردد داشتند که با افزایش ارتفاع حصارها راه ورود مردم را بستیم و حفاظت را بیشتر کردیم».
او درباره ی چالشهای مدیریتی نیایشگاه آناهیتا، گفت: «بزرگترین چالشی که با آن روبهرو هستیم تردد مردم بود که اکنون تا اندازهای رفع شده البته کمبود بودجه و اعتبارات یکی از چالشهای همیشگی پایگاه است».
کرونا و کاهش گردشگران
گراوند با اشاره به آنکه همانگونه که کرونا بر بیشتر بخشهای جامعه تاثیر گذاشته و در زمینهی گردشگری نیایشگاه آناهیتا نیز اثر گذاشته است، گفت: «این یک واقعیت است که با کاهش بسیار زیاد در حوزه گردشگران و بازدیدکنندگان از معبد آناهیتا روبهرو هستیم. هرچند در چند روز گذشته با شمارانگشت شماری از گردشگران خارجی روبهرو بودیم اما میتوان گفت امسال کاهش چشمگیری را شاهد هستیم. این درحالی است که سال گذشته به لحاظ بازدیدکنندگان خارجی رتبه دوم استان را داشتیم که بیشتر از طاق بستان و بیستون بود و به لحاظ رشد گردشگر داخلی نیز نسبت به سال 97 با 80 درصد رشد روبه روبودیم».
معبد آناهیتا بنای تاریخی در شهر کنگاور است که در میانهی راه همدان به کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون جای گرفتهاست. این اثر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شمارهی ثبت ۳۱ بهعنوان یکی از نخستین آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. دیرینگی این سازه به دورهی اشکانی و ساسانی نسبت داده شده؛ نشانهها و واژههای دورهی ساسانی بر روی سنگها نگاشته شده است.
