لرستان سرزمینی بهرهمند از منابع طبیعی، آبشارها و رودخانههای همیشه خروشان است، که ظرفیت و پتانسیل خوبی برای رونق گردشگری و توریسم دارد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، آب و آبادانی واژگان دیرپای شکلگیری جهان هستی بهشمار میروند وهر کجا نشانی از آبهای جاری بوده رونق زندگی نیز روزافزون بوده است. ایرانیان باستان در این سرزمین کمآب و نیمهبیابانی همواره آب را گرامی داشتهاند و ارزش قطرهقطرهی آن را دانسته و در زمان خشکسالی، نیاز و قربانی کردند و هنگامهی بارش باران به جشن و سرور پرداختند.
ارزش آب در اساتیر کهن تا اندازهای است که ایرانیان ایزدبانویی به نام آناهیتا برای نگهبانیاش میشناسند. این باور از دوران باستان تا اسلام نیز ادامه یافت. در باور مردمان این سرزمین نگاه مینوی به آب جایگاه بلندی دارد. نگاهی به جشنهای آب در تاریخ ایران و زمان و شیوهی اجرای آن، پیوندی میان آب و گردشگری برقرار میسازد که گویی حلقهی گمشدهی گذشته و زمان کنونی است.
ارزشمندی آب، در صنعت گردشگری
همهی صاحبنظران و اندیشمندان صنعت توریسم بر این باورند که گردشگری آب معنی و مفهوم دیگری مییابد. اکنون بیشتر کشورهایی که چرخ اقتصادشان از این راه میچرخد، آب را سنگ بنای گردشگری قرار دادهاند؛ از آب گرمهای معدنی تا رودهای خروشان، دریاچه و تالاب، چشمهسار و آبشار، غارهای آبی و موجودات غارزی، ورزشهای آبی و ماهیگیری تنها گوشهای از ارزش آب در گردشگری و در صنعت گردشگری است.
آببناهای کهن موجود در ایران، که گوناگونی آنها در لرستان بسیار چشمگیر است، توجه گردشگران زیادی را در جهان به خود جلب کرده است. کاریز (:قنات)، پایاب، گاو چاه، سد یا بید، پل، کانال و تونلهای آببر، یخچال، مهراوه، آسیاب، حوضهای صحرایی و آبانبار، برخی از این نمونههاست. این سازههای آبی تاریخی با نام «گنجینهی آب»، نقش بیمانندی در میان رویدادهای تاریخی-طبیعی بازی میکنند.
خروج 12 میلیارد متر مکعب آب از گسترهی لرستان
به گواه آمار، سالانه نزدیکبه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب آشامیدنی (:شرب) و شیرین از استان لرستان بیرون میرود؛ درحالیکه نه اجازهی برداشت کافی از آن به کشاورزان لرستان داده میشود و نه امکان ساخت سدهای بزرگ و نیروگاه برقآبی بر روی رودخانههای خروشان کشکان، زال و سزار وجود دارد. بنابراین در چنین شرایطی تنها راه بهرهمندی از این ثروت و فرصت جاری، گردشگری است.
خوشبختانه جریان رودخانهها در لرستان و محل زایش سرابها و تالابها با رشتهکوههای درهمتنیده و جنگلهای زاگرس، طبیعتی کممانند آفریده که دل هر بینندهای را میرباید تنگههای شیرز، هلد، دره خزینه کول راد، لی لی، نی گاه و شُوهَ خو بهعنوان بستههای بیمانند گردشگری در این راستا نقش کلیدی بازی میکنند.
از ظرفیت گردشگری آب لرستان بهرهای برده نمیشود
به گفتهی کارشناسان در هیچ کجای ایران تجمع ۱۱ تالاب گوناگون در یک مکان وجود ندارد. کمتر جایی از کشور را سراغ داریم که دهها پدیدهی ژئوتوریسمی را دارا باشد، یا بیش از هزار سازهی آبی تاریخی در آن خودنمایی کند. اما شوربختانه با وجود برخورداری از این ظرفیتها و استقبال پرشور گردشگران، صنعت گردشگری لرستان از این ویژگی یگانه برخوردار نمیشود و کاری نیز برای ساماندهی تورهای ورودی به استان و دریافت هزینه از آنان انجام نمیگیرد.
در بسیاری از زمانها می بینیم که خیل گردشگر داخلی، از تنگههای زیبای لرستان بازدید میکنند، اما ریالی از این سفر بهرهی صنعت گردشگری استان یا جوامع بومی نمیشود. برآیند اینگونه سفرها، رهاسازی پسماند و زباله در عرصهی طبیعت و تخریب زیستبوم انسانی و جانوری منطقه است.
میدانیم که امکانات دولتی محدود و جذب سرمایهگذار برای تکتک این آثار کاری دشوار یا ناشدنی است و خوب میدانیم که وضعیت اسفبار بیکاری، بهویژه در هازمانهای(:جوامع) روستایی، دردی گران است؛ بنابراین در شرایط کنونی، جوامع بومی به خاطر حضور همیشگی و اشراف کامل به محیط پیرامون، میتوانند بهترین متولی و بهرهبردار از بخش گردشگری آب باشد. با تقویت این لایه ی اجتماعی، به همراه آموزشهای لازم و مدیریت صحیح، میتوان بهسادگی، بخش گردشگری آبی را به درآمدزایی رساند و در کنار آن اشتغال صدها تَن از روستاهای دوردست لرستان را فراهم کرد.
سید امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در این باره، گفت: این استان با دارا بودن حدود ۶۰ آبشار منحصر به فرد، و ۱۰۰ پل تاریخی به سرزمین چشمه ها و آبشارها و پایتخت پل های تاریخی معروف است.
قاسمی افزود: استان لرستان و بهویژه شهر خرمآباد دارای توانمندیهای ویژهای در زمینهی گردشگری آب است و اگر از همه این توانمندیها استفاده شود، مورد توجه سرمایه گذران قرار گرفته و وضعیت اقتصادی و درآمدزایی آن نیز دگرگون خواهد شد.
خرمآباد شهر هزار چشمه
عطا حسنپور پژوهشگر و باستانشناس لرستانی با گفتن اینکه خرم آباد، شهری آباد از منابع آب تاریخی است گفت: در هزارهی سوم پیش از میلاد شهر پر رونق و بزرگ سیماش یا سیماشگی وجود داشته است که بنا بر ادعای باستانشناسان بزرگی مانند دنیل پاترس شهر سیماش همان خرمآباد کنونی است و جانمایی آن در شهر خرمآباد بوده است».
عطا حسنپوربا گفتن اینکه حتا کهنترین آگاهیهای این شهر به هزارهی دوم پیش از میلاد برمیگردد، گفت: «در این یافتههای به دوران آشوریان و لشکرکشی پادشاهان آشور اشاره میشود که نامی از سیماشگی برده میشود و به گمان بسیار همان تپهی باستانی ماسور است که همان هستهی نخستین شهرنشینی خرمآباد و همزمان با شهر کوهدشت است».
این باستانشناس لرستانی گفت: در سدهی ششم نام شاپورخواست برای این شهر استفاده شده و در سنگنوشته(:کتیبه) این نام وجود دارد و این اثباتکنندهی سند وجودی شهر شاپورخواست است.
وی افزود: این در حالی است که در سدهی پنجم در شاهنامهی فردوسی نیز به شهر خرمآباد در بیتهایی اشاره شده است و این شهر را شاپور ساسانی بنا کرده است.
حسنپور گفت: سنگ آبدان خروجی آب یک انبار مربوط به سدهی چهارم است و از این دست بناها میتوان به مناره آجری شهر شاپورخواست در اطراف مناره اشاره کرد که بازماندههای شهر پیرامون این مناره یافت شد.
وی افزود: معماری شهر خرمآباد به دلیل آب فراوان این شهر هرجایی که آب گذر کرده کوچهها و معبرها نیز بر اساس حرکت رودخانه و جویبارها کج شده است و این بیانگر این است که آب مهمترین دلیل شکلگیری این شهر است.
وی پافشاری کرد: «همچنین در کمتر جایی از ایران در داخل شهر این همه رودخانه و منابع آبی وجود دارد ۲ رودخانه کرگانه و گلال و ۶ چشمه سنگی، همچن شوا ، گلستان، کیو هرکدام تولید آب بالایی دارند و در گوشه و کنار این شهر چشمههای آب به دلیل وجود سفرههای آب زیرزمینی به چشم میخورد».
حسنپور در پایان گفت: خرمآباد دارای جاذبههای گردشگری همچون آبشارهای وارک، نوژیان، بیشه و چشمههای بسیاری است که این شهررا نسبت به دیگر شهرهای ایران متمایز کرده است و آبشار نوژیان یکی از منابع آبی ثبت شده در فهرست ملی ایران است.
