امروز فرخ روز به روز دین ایزد از ماه آبان سال 3758 زرتشتی، یکشنبه 18 آبانماه 1399 خورشیدی، هشتم نوامبر 2020 میلادی
در چنین روزی از ماه نوامبر سال 420 میلادی یزدگرد یکم از دودمان ساسانیان پایهگذار ساخت شهر یزد در پی رخداد حادثهای درگذشت.
یزدگرد یکم از دودمان ساسانیان که رهسپار جنگ و بیرون راندن هونها از مناطق شمالی ماوراءالنهر (آمو دریا) بود در محل چشمه سبز (چهل و چند کیلومتری نیشابور) بر اثر لگد اسب (تاریخنگاران از دسیسه نوشتهاند) کشته شد. در آن روز، وی خود تصمیم به رام کردن یک اسب سرکش گرفته بود.
برخی میپندارند، یزدگرد یکم 21 سال بر ایرانزمین سلطنت کرد و در دههی نخست سدهی چهارم میلادی شهر یزد را ساخت که نام وی بر شهر نهاده شده است. از کارهای مهم یزدگرد سازگاری با ادیان دیگر در گسترهی ایرانزمین بود. در دوران فرمانروایی او، اقلیتهای دینی با آرامش و آسودگی به مناسک دینی خود پرداختند. یزدگرد یکم به شوند آسان گرفتن دینی برای ایرانیانی که زرتشتی نبودند، در میان تاریخدانان یهودی–مسیحی پرهوادار است. فردوسی در بارهی رویداد درگذشت یزدگرد یکم چنین سروده است:
بغرّید و یک جفت زد بر سرش ــ به خاک اندر آمد سر و افسرش
زخاک آمد و خاک شد یزدگرد ــ ……..
«دین» واژهای پارسی و به چم (:معنی) وجدان، بینش و نگرش درونی است که از سوی اهورامزدا در نهاد هر انسان جای داده شده تا در زندگی با نیروی آن بتواند راه درست و راست را یافته و در آن گام بردارد.
همه مردمی باید آیین تو
همه رادی و راستی دین تو
دین، نام روز بیستوچهارم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است و نگهبانی روز بیستوچهارم ماه به ایزد دین سپرده شده است. دین نام ایزدی از ایزدان آیین زرتشتی، نگهبان خامه هست. در این روز فرزند به درس و آموزگار سپرند. …
ابوریحان بیرونی در پهرست نامهای روزهای ایرانی نام این روز را «دین» و در سغدی هم «دین» و در خوارزمی نیز «دین» یاد کرده است. دین که از واژهی دئنا گرفته شده به چم سروش که همان وجدان آمده است.
نگرشی درونی که از سوی اهورامزدا در نهاد هر آدمی مىباشد، تا در زندگی با نیروی آن بتواند راه راست و درست را یافته و در آن گام بردارد.
در سانسکریت و گاتها و دیگر بخشهای اوستا بارها واژهِ «دئنا» آمده که هشت بار مىشود. دین در گاتها به چمهای گوناگون کیش، و آیین و سروش و … معنا شده است.
فردوسی پیرامون این ایزد میسراید:
«همه مردمی باید آیین تو /
همه رادی و راستی دین تو»
مسعود سعد پیرامون آن میسراید:
«دینروز ای روی تو آکفت دین
می خور و شادی کن و خرم نشین».
یاد روز 18 آبانماه:
۱۸ آبانماه سال 1250 خورشیدی زادروز پشوتن جی دوسابایی مارکار، نیکاندیش و نیکوکار بزرگ همروزگار زرتشتیان
سال 420 میلادی یزدگرد یکم از دودمان ساسانیان که رهسپار جنگ و بیرون راندن هونها از مناطق شمالی ماوراءالنهر بود در محل چشمه سبز بر اثر لگد اسب کشته شد.
18آبانماه: زادروز اقبال لاهوری سراینده فارسی گرای سبک هندی.
18 آبانماه 1379 خورشیدی، دکتر دینیار فرین، دهشمند نیکاندیش زرتشتی درگذشت.
18 آبانماه 1336 آغاز به کار کنکاش یگانگی؛ یکی دیگر از خدماتی که اسفندیار یگانگی به هازمان زرتشتیان ارائه کرد، برگزاری همایشهایی بنام کنکاش یگانگی است، نخستین نشست این کنکاش در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۳۶ با حضور اسفندیار یگانگی در تالار انجمن زرتشتیان تهران تشکیل شد. برگزاری این کنکاش با گذشت بیش از 60 سال همچنان ادامه دارد. در این کنکاش، شرکت کنندگان، به رایزنی و هماندیشی پیرامون مسائل گوناگون هازمان زرتشتی میپردازند و برای حل آنها راهکارهای مؤثر پیدا میکنند. هزاروسیویکم نشست کنکاش یگانگی، امردادماه 1399 خورشیدی با شرایط کرونا در اینستاگرام تارنمای برساد مجازی برگزار شد.