امروز فرخ روز وهمن امشاسپند از ماه آذر سال 3758 زرتشتی، «نَبُر»، روز پرهیز از خوردن گوشت، دوشنبه 26 آبانماه 1399 خورشیدی، 16 نوامبر 2020 میلادی
استاد ابراهیم پورداوود، ایرانشناس، اوستاشناس و نخستین مترجم فارسی اوستا و استاد فرهنگ ایران باستان و زبان اوستایی در دانشگاه تهران پس از سالها آموختن و آموزش فرهنگ ایران، در ۲۶ آبانماه ۱۳۴۸ در ۸۳ سالگی در تهران درگذشت.
پورداوود، بنیانگذار ایرانشناسی در ایران و جاوید دارنده فرهنگ و زبانهای ایران باستان میدانند. پورداوود تنها یک استاد برجسته دانشگاه تهران نبود، بلکه جایگاه بینالمللی داشت. او تمام عمر خود را برای زنده کردن فرهنگ خود گذاشت و به همین علت در جهان چهرهای شناخته شده دارد. ابراهیم، پورِداود، پورِباقر، پورِمحمدحسین رشتی در محله سبزه میدان رشت چشم به جهان گشود. پدرش بازرگان و ملاک، و مادرش دختر ملاحسن خمامی، از مجتهدان بزرگ آن سامان بود. در ۵ یا ۶ سالگی به مکتب میرزا محمدعلی رفت (محل آرامگاه کنونی وی) و سپس تحصیلات مقدماتی فارسی و عربی را در مدرسه حاجی حسن رشت به پایان رساند. در سال ۱۲۸۴ شمسی، در سن ۲۰ سالگی، به همراه برادر و استادش عبدالرحیم خلخالی به تهران رفت و به آموختن طب قدیم مشغول شد. استاد در سال ۱۲۸۷ به لبنان رفت. در بیروت در مدرسه لوئیک به فراگرفتن زبان و ادبیات فرانسه پرداخت و در همانجا نام پورداوود را بر خود گذاشت. پس از دو سال و نیم اقامت در بیروت به رشت بازگشت و پس از مدتی در شهریور ۱۲۸۹ راهی فرانسه شد. آنجا با سید محمدعلی جمالزاده آشنا شد. وی نخست در دبیرستان شهر بووه نامنویسی و خود را برای ورود به دانشکده حقوق آماده کرد، آنگاه در رشته حقوق دانشگاه پاریس به دانشاندوزی پرداخت. در سال ۱۲۹۵ در دانشگاه برلین و سپس در دانشکده ارلانگن به ادامه تحصیل در رشته حقوق پرداخت. در آنجا با سید حسن تقیزاده آشنا شد و در نشر مجله کاوه با او همکاری کرد. همکاری با تقیزاده و محمد قزوینی و آشنایی با خاورشناسان آلمانی از جمله یوزف مارکوارت تأثیری ژرف بر اندیشه او نهاد . وی در شهریور ۱۲۹۹ با دختر یک دندانپزشک آلمانی ازدواج کرد و در تیرماه ۱۳۰۱ یگانه فرزندش پوراندخت به دنیا آمد. پورداوود در ۱۳۰۳ به همراه خانواده به ایران بازگشت. در مهر ۱۳۰۴ به هندوستان رفت و دو سالونیم در آنجا ماند و به انتشار بخشی از ادبیات مزدیسنا و گزارش اوستا پرداخت و چند سخنرانی درباره تمدن ایران باستان از جمله شرح آتش بهرام، پیشوایان دین مزدیسنا، تقویم و فرق دین مزدیسنا، زبان فارسی، فروردین، دروغ، و ایران قدیم و نو بیان کرد. سرانجام در ۱۳۱۶ به ایران بازگشت و در دانشکده حقوق و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. در ۱۳۱۷ عضو پیوسته فرهنگستان ایران شد. به مناسبت ۶۰امین سال زادروزش، مجلس جشن باشکوهی در تالار اجتماعات دانشسرای عالی تهران با باشندگی استادان، دانشمندان، دانشجویان و شخصیتهای کشور برپا شد. پورداوود نخستین مترجم اوستا به زبان فارسی بود و از وی آثار بسیار دیگری در زمینهی ایران و فرهنگ آن به جای مانده است. استاد دارای چهرهای جهانی است و فرهنگ ایرانزمین وامدار زندگانی او است. دوستداران به تاریخ و فرهنگ ایران میتوانند از مقبره استاد پورداوود در سبزه میدان شهر رشت دیدن کنند.
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به کار مى رود.
وهمن امشاسپند دومین روز از هر ماه سی روزه در گاهشمار زرتشتی است. واژهی وهمن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
*«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به کار مى رود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یکی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاکى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه کردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست که در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون کرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم کار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.