کاخ اَردشیر بابکان در شهرستان فیروزآباد با آنکه دو سال پیش به ثبت سازمان یونسکو رسیده است و باید نگاهی جهانی به آن داشته باشیم، ولی همچنان با مدیریت بومی اداره می‌شود و روزگار ناخوشایندی را پشت سر می‌گذارد.
به گزارش اَمرداد، کارشناسان و پژوهش‌گران کاخ ساسانی اَردشیر بابکان در شهرستان فیروزآباد را شاهکار مِهرازی (:معماری) و هنر ایرانی می‌دانند که پس از 18 سَده از ساخت آن به فرمان اَردشیرشاه، بُنیادگذار دودمان (:سلسله) ساسانیان، هم چنان استوار و پابرجا بوده و همانند نگینی درخشان در سرزمین پارس و جنوب کشور می‌درخشد و چشم‌نوازی می‌کند. با این همه، میراث جهانی ساسانیان در بدترین شرایط حفاظتی و مدیریتی به سر می‌برد و روزگار ناخوشایندی را سپری می‌کند. همین دو هفته پیش بود که با یک بارندگی ساده، به‌سبب کم‌کاری مدیران و مسوولان شهری و میراث فرهنگی سیلاب نرده‌های آهنی (فنس‌کشی) را که گِرداگرد محوطه کشیده شده با خود برد و بخش شمالی محوطه و همان آبراهه‌ها خروشان (:طغیان) کرده و نرده‌های آهنی را شکسته و سیلاب به درون محوطه و عَرصه‌ی کاخ اَردشیر سرازیر شد. هرچند که، به اَنگیزه‌ی بلندای آبراهه‌ها و فاصله‌ی کمابیش زیاد تا کاخ ساسانی آب به گونه‌ی مستقیم وارد کاخ نشده است، ولی آنچه که در فیلم پخش شده از سوی یک شهروندخبرنگار در روستای آتشکده پخش شد و بازتاب گسترده‌ای نیز داشت، نشان دهنده‌ی چیزی جز مدیریت ناکارآمد میراث جهانی فیروزآباد نبوده و نیست. همچنین مدیر اداره‌ی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فیروزآباد در همین زمینه به خبرگزاری فارس گفته است :«پلی که در نزدیکی ساختمان پایگاه میراث فرهنگی و کاخ اَردشیر قرار دارد باید از سوی دِهیاری و شورای شهر پهن‌تر می‌شد که این رُخداد در سال‌های پیش صورت نگرفته است. همچنین برپایه‌ی گزارش مردمی، دهیار روستای آتشکده دو آب‌راه را در نزدیکی و پیرامون سایت کاخ اَردشیر بسته که آب در مسیر خود سرریز و روانه‌ی پل و سبب شکسته شدن نرده‌های آهنی (:فنسها) محوطه‌ی کاخ ساسانی شده است».
بانو دُرنا شهبازی در دنباله‌ی سخنان خود آورده است: « بارندگی و آب گرفتگی روز 16 آذرماه در این شهرستان گسترده بود، ولی نه به گستردگی سال‌های پیش. از همین‌روی، بستن دو آب‌راه سبب شد پل نام‌برده پاسخ‌گو نباشد و آب به حریم درجه یک کاخ اَردشیر برسد». (خبرگزاری فارس، 19 آذرماه 1399 خورشیدی)
اما یک نکته نیاز به یادآوری و آگاهی‌رسانی است و اینکه، سیلاب به درون محوطه و عَرصه وارد شده است و نه حریم. زیرا عَرصه و حریم کاخ اَردشیر مصوب شده و روشن است و نیاز به تفسیر و توجیه ندارد. و در فَرجام نباید خشنود بود که آب وارد کاخ اَردشیر نشده است. زیرا اگر شدت آب بیشتر بود و وارد کاخ می‌شد، فاجعه‌ای بزرگ رقم می‌خورد و بی‌گمان به نابودی بخشی از کاخ می‌انجامید. هرچند که، مدیر پایگاه جهانی فیروزآباد در این زمینه مسوولیت دارد و باید پاسخ‌گو باشد و نه مدیر اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان فیروزآباد.
چرا سیلاب وارد محوطه‌ی کاخ اَردشیر شده و فنسها را شکست
جدا از مواردی که مدیر میراث فرهنگی شهرستان فیروزآباد درباره‌ی چرایی آب‌گرفتگی و ورود سیلاب به عَرصه‌ی محوطه‌ی کاخ اَردشیر بیان داشته است باید مهم‌ترین اَنگیزه پس از کم‌کاری دِهیاری و شورای شهر را در مدیریت ناکارآمد میراث فرهنگی جست‌وجو کرد. نبود پایش و پاکسازی مسیر طبیعی دفع آب و لایروبی آبراهه‌ها یکی دیگر از عوامل روان شدن آب‌ها به درون محوطه و عرصه‌ی کاخ اَردشیر بوده است. مدیران و مسوولان کاخ جهانی اَردشیر باید پیش از فرا رسیدن بارندگی‌ها و فصل بارش، همه‌ی راه های ورود و خروجی ناودان‌ها، جوی و آبراهه و مسیرهای آبی را پایش و پاکسازی و کنترل می‌کردند تا از بروز چنین رُخدادهایی پیشگیری شود، نه آنکه پس از رویداد چنین فاجعه‌ای به دنبال گناهکار (:مقصر) و توجیه باشند و اصل موضوع را از سر خود دور کنند. هم اینک، نرده‌های آهنی بخش شمالی آبراهه و نبش خیابان از سوی مسوولان میراث فرهنگی جوش داده شده است و بر سرجای خود قرار گرفته است. اما در بخش شمال خاوری (:شرقی) آبراهه، نرده‌های آهنی جدا شده، در گوشه و کنار و بر روی زمین رها شده است. همچنین مسیر آبراهه و پیرامون آن پر از زباله، شاخ و برگ‌های شکسته‌ی درختچه‌ها و اشیای دیگر است و باید هرچه زودتر تمیز و پاکسازی شود.
بخشی از گچ‌بُری ساسانی کاخ اَردشیر به سرقت رفته است!
اما مدیریت ناکارآمد و نابسامانی در میراث جهانی کاخ اَردشیر به همین جا پایان نمی‌یابد و یکی از رُخدادهای ناگواری که در یادگار ساسانیان روی داده است و فاجعه‌ای بزرگ به‌شمار می‌آید و بسیار دردناک است، رُبوده شدن بخشی از گچ‌بُری‌ها و تزیینات زیبای تالار باختری (:غربی) کاخ اردشیر است که جای بسی اَفسوس و شگفتی دارد. از سمت ورودی به کاخ اَردشیر که وارد می‌شویم در دست راست، اتاقی وجود دارد که تالاری با گچ‌بُری‌های بسیار زیبا و شاهکار مِهرازی (معماری) ساسانی را به نمایش گذاشته است که هر بیننده‌ای را به آفرین‌باد وا می‌دارد و بسیار چشم‌نواز و هنرمندانه است و برخی از کارشناسان باورمند هستند که این تزیینات و شاهکار هنری و گچ‌بری‌ها به پیروی از کاخ تَچر یا همان کاخ داریوش بزرگ در میراث جهانی پارسه (تخت‌جمشید) آفریده شده است.
آنچه مایه‌ی شگفتی فراوان بوده و پرسش‌براَنگیز است و جای بررسی و پیگیری از سوی مسوولان رَده بالای میراث فرهنگی کشور را دارد، این است که چگونه در مکانی که نگهبان، یگان حفاظت و پایگاه میراث فرهنگی دارد و به ثبت جهانی نیز رسیده است، می‌توان چنین دستبردی به بخشی از آثار زد؟ همچنین فاصله‌ی کف زمین تالار باختری تا بخش گچبری رُبوده شده، بسیار زیاد است و کار توده‌ی مردم و یا یک فرد از بیرون مجموعه نمی‌تواند باشد. از سویی، بخش گچبری رُبوده شده با دست جدا نشده است و هر بیننده‌ی آگاه و ریزبینی می‌تواند دریابد که این بخش با دستگاه و وسایل ویژه جدا شده است. زیرا بسیار دقیق و صاف از بدنه‌ی دیوار جدا شده است. اما شنیده‌ها مبنی بر آن است که گویا مدیر میراث جهانی فیروزآباد گفته است که، این بخش جزو آثار مرمتی بوده و اصل نیست!؟ در پاسخ به چنین توجیهی باید گفت، اگر حتا بخش مرمتی اثر و دیواره هم باشد، چگونه و چه کسانی و با چه آرمانی توانسته‌اند به میراث جهانی دست یازیده و آسیب برسانند و گچبری را از بیخ و بُن کَنده و بِرُبایند؟ و دیگر اینکه، برپایه‌ی نگاره‌های (:تصاویر) موجود و پیش از رُبوده شدن این گچبری به‌سادگی می‌توان دریافت که آن بخش اصلی بوده و فاجعه‌ای بزرگ رُخ داده که توجیه‌پذیر نیست و بیانگر مدیریت ناکارآمد مجموعه جهانی ساسانی فیروزآباد است. هرچند که، اگر هم بخش مرمتی باشد باز در اصل داستان و کم‌کاری و بی‌دقتی مسوولان، تردیدی وجود ندارد و باید پاسخ‌گوی افکار همگانی (:عمومی) و کُنش‌گران و دوست‌داران میراث فرهنگی و دل‌سوزان اَمر باشند.
نگارنده برای روشن شدن و آگاهی‌رسانی درست یکی از نگاره‌های بخش گچبری پیش از رُبوده شدن و ثبت جهانی را که سالم بوده در پایین همین گزارش آورده است. همچنین نگارنده موضوع را با رفتن به میراث فرهنگی به رییس حراست اداره‌ی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان آگاهی‌رسانی کرده است. از سویی، نگارنده هرچه کوشش کرد تا با مدیر پایگاه جهانی فیروزآباد گفت‌وگو کند، وی پاسخ تلفن‌ها را نداده و رَد داده و یا گوشی خود را مشغول کرده است!
اما دشواری‌های ریز و درشت کاخ جهانی اَردشیربابکان در همین‌جا پایان نمی‌یابد، ولی به دستور رییس حراست میراث فرهنگی استان و به سبب مسایل اَمنیتی و حفاظتی از موارد دیگر در می‌گذریم. در پایان نیز، امیدوار هستیم مدیران و مسوولان میراث فرهنگی کشور و مدیر پایگاه جهانی فیروزآباد، پیگیر دشواری‌ها و موارد مربوطه باشند و در اَندیشه‌ی پاسخ‌گویی و توجیه و فرافکنی برنیایند. زیرا میراث جهانی فیروزآباد که با نام منظر باستان‌شناسی ساسانی پارس آن را می‌شناسیم، از آنِ همه‌ی جهانیان است و آبرو و پشتوانه و شناسنامه‌ی بالَنده‌ی مردم ایران به‌شمار می‌آید. پس بهتر است با آبروی مردمی با فرهنگ و تمدن کهن بازی نکنیم و در اَندیشه‌ی اصلاح مدیریتی و ساختار آن باشیم.
کاخ اَردشیر بابکان در فاصله‌ی 90 کیلومتری جنوب خاوری (:شرقی) شیراز جای دارد که در تیرماه سال 1397 خورشیدی به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسیده است.
نگاره‌های زیر را که در 28 آذرماه در یک روز ابری و نیمه‌بارانی گرفته شده است، ببینید:
ادامه آبراهه در بخش شمال شرقی که به رودخانه می انجامد 
این نگاره مربوط به پیش از ثبت جهانی کاخ اردشیر است که در آن گچبری های ساسانی سالم بوده است 
بازدیدکنندگانی که بر روی دیواره های کاخ جهانی اردشیر راه می روند و آسیب می رسانند و مسوولان در خوابند 
بخشی از گچبری های ساسانی کاخ اردشیر که به تازگی ربوده شده و از میان رفته است!؟ 
برکه جلو کاخ اردشیر که پر از لنجزار شده و زباله در آن موج می زند و نیاز به پاکسازی دارد
در سیلاب هفته پیش در فیروزآباد، آبراهه ها به سبب پاکسازی و لایروبی نکردن باعث شکستن فنسها شد و سیلاب به درون محوطه و عرصه میراث جهانی راه یافت
زباله ها و شاخه های شکسته درختچه ها و اشیای دیگر در کنار آبراهه و عرصه کاخ جهانی اردشیر رها شده است 
شاهکار معماری و هنر ایرانی همچنان پس از 18 سده می درخشد اگر زخم هایش را مرهم باشیم 
فنسهای شکسته شده و رها شده آبراهه ها در بخش شمال شرقی کاخ اردشیر، گویای مدیریت ناکارآمد است 
گچبری های زیبای ساسانی کاخ جهانی اردشیر که به پیروی از کاخ تچر تخت جمشید آفریده شده است 
مسیر آبراهه در محوطه کاخ اردشیر 
نقاشی اوژن فلاندن، خاورشناس و معمار فرانسوی از کاخ اردشیر فیروزآباد در سال 1851 میلادی 
نمای پشت کاخ جهانی اردشیر که از دور ساخت و سازهای افسارگسیخته، چشم انداز بدی را به نمایش گذاشته است 
هنوز هم پس از یک هفته از پایان سیلاب در فیروزآباد آبراهه ها کامل پاکسازی نشده است
فرتورها از سیاوش آریا رسیده است.
1719
