پس از اعلام خبر کشف جای گورسپاری زکریای رازی در شهرری، مدیر پژوهش مرکز نجوم آستان مقدس حضرت عبدالعظیم می‌گوید: کشف تازه‌ای اتفاق نیافتاده و ادعای تازه‌ای مطرح نشده؛ تنها برپایه‌ی اسناد و بررسی‌های میدانی، محدوده‌ی جای خاکسپاری احتمالی زکریای رازی اعلام شده است.
خبر کشف آرامگاه زکریای رازی روز گذشته اعلام شد و چند ساعت خبر دیگری در تکذیب آن منتشر شد، حالا مهدی دانشیار ـ مدیر پژوهش مرکز نجوم آستان مقدس حضرت عبدالعظیم ـ که این خبرها از زبان او منتشر شده است، اصل ماجرا را این‌گونه برای ایسنا شرح می‌دهد: این گمانه براساس کتاب «آثار بازمانده از ری قدیم» دکتر حسین کریمان مطرح شده است. ادعای تازه‌ای مبنی بر کشف محل دقیق دفن زکریای رازی صورت نگرفته است. ما به استناد مطالب آن کتاب، محدوده جای گورسپاری این دانشمند را گمانه‌زنی کردیم.
او می‌افزاید: در آن کتاب آمده که گمان می‌رود زکریای رازی در منطقه‌ی فیروزآباد شهرری و در امامزاده شعیب کنونی به خاک سپرده شده است. شواهد و بررسی‌های میدانی نیز آن ادعا را تایید می‌کند. ما جانمایی دقیقی نداشته‌ایم. هدف از طرح این موضوع نیز جلب توجه متولیان برای ایجاد یک بنای یادبود بوده است، مثل آن‌چه برای حکیم فردوسی و عمر خیام ساخته شد. جای دفن این چهره‌ها نیز دقیق که مشخص نشده، بلکه محدوده آن تعیین و بعد یادبودی بنا شده است.
دانشیار همچنین می‌گوید که تحقیقات میدانی و بررسی‌ها در محدوده‌ی محل احتمالی دفن زکریای رازی همچنان درحال انجام است.
احمد ابوحمزه ـ ری‌شناس و مدرس دانشگاه ـ نیز در تایید این سخنان به ایسنا می‌گوید که ادعا و کشف تازه‌ای صورت نگرفته است. براساس مستندات مورخان این گمانه مطرح شد که محل دفن زکریای رازی در چه محدوده‌ای قرار دارد.
او اضافه می‌کند: درباره محل دفن زکریای رازی نزدیک به دهه‌ی ۵۰ در کتاب حسین کریمان صحبت شده است. این پژوهشگر و نویسنده محدوده آثار زیادی را در کتاب‌های خود مشخص کرده است، از جمله «دژ رشکان» که در سال‌های ۸۰ – ۷۹ دقیقا از همان محدوده مشخص‌شده در کتاب، از زیر خاک درآوردیم. یا «گنبد فخرالدوله» که شناسایی آن را براساس مستندات آن کتاب پیش می‌بریم. بر همین پایه صحبت‌هایی برای شناسایی محل دفن زکریای رازی مطرح و قرار شد آن محدوده را با توجه به تصاویر و اسناد قدیمی پیدا کنیم.
این ری‌شناس ادامه می‌دهد: در کتاب دکتر کریمان، محدوده قبر زکریای رازی، قبرستان قدیمی ری در نزدیکی امامزاده شعیب گمانه‌زنی شده است. صحبت‌هایی هم با محلی‌ها شده است و شواهدی در قبرستان قدیمی این امامزاده وجود دارد که می‌تواند ادعای مطرح‌شده در کتاب دکتر کریمان را تایید کند. اما اینکه دقیقا گوری و پیکری پس از یک‌هزار سال پیدا شود، منطقی نیست. آرمان از طرح این موضوع هم جانمایی برای ایجاد یک یادبود از زکریای رازی در جای خاکسپاری احتمالی او بوده است. با همین منطق برای فردوسی و عمرخیام نیز بنای یادبود ساخته شده است، وگرنه جای خاکسپاری آن‌ها نیز دقیق روشن نبود.
ابوحمزه می‌گوید: زکریای رازی یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین شخصیت‌ها در علم پزشکی و فلسفه بوده است، ولی هیچ نمادی از او در شهرری دیده نمی‌شود. فقط یک مجسمه به اسم زکریای رازی در میدان گمرک تهران وجود دارد که اصلا معلوم نیست به چه دلیل و با چه انگیزه‌ای این مجسمه را در آن منطقه قرار داده‌اند.
امیرمسیب رحیم‌زاده. مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرری ـ نیز این سخنان را تکرار می‌کند و به ایسنا می‌گوید که کشفی صورت نگرفته است. محل دقیق خاکسپاری زکریای رازی هم نه روشن شده و نه جانمایی. حتا تا به حال مطالعات باستان‌شناسی با این محور و موضوع در منطقه فیروزآباد یا بخش قلعه نو کنونی صورت نگرفته است. جا دارد باستان‌شناسان پژوهش‌هایی را در این‌باره انجام دهند.
او در پاسخ به این پرسش که با توجه به وجود طرح این ادعا برپایه‌ی کتاب حسین کریمان که در دهه‌ی ۵۰ منتشر شده و گفته می‌شود کشف و ادعای تازه‌ای رخ نداده است، چرا میراث فرهنگی تاکنون روی این موضوع مطالعات و پزوهش‌هایی نداشته است، می‌گوید: به هرروی از دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ کاری صورت نگرفته است، اما درنظر بوده که انجام شود. ضمن اینکه امامزاده شعیب همان محدوده‌ای که به عنوان محل خاکسپاری زکریای رازی گمانه‌زنی شده، پیش‌تر در فهرست آثار ملی ثبت شده است اما خیلی جزئی و تخصصی وارد قضیه نشده‌اند و موضوع هم مغفول مانده است. ما اعلام کرده‌ایم درصورت تامین اعتبار بررسی و پژوهش‌ها آغاز می‌شود.
رحیم‌زاده درباره‌ی تامین امنیت محدوده‌ی محل خاکسپاری زکریای رازی می افزاید: آن منطقه متولی دارد که اوقاف است و تامین امنیت آن را باید به عهده بگیرد. هرچند یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در هفته چند نوبت در محدوده تمام آثار ثبت‌شده گشت دارد و حتما دقت لازم می‌شود.
زکریای رازی پزشک ایرانی زاده‌ی ۲۵۲ هجری قمری (۸۶۵ میلادی) در ری بود که در زمینه‌های شیمی، فیزیک و فلسفه پژوهش‌های ارزنده‌ای داشت. در اسناد تاریخی آمده که او مدتی به زرگری مشغول شد و سپس به کیمیاگری روی آورد. در جریان کار با موادشیمیایی چشمش آسیب دید. او در سنین بالا علم طب را آموخت. رازی برای آموزش بیشتر به بغداد سفر کرد و در بیمارستان آنجا در طب استاد شد. بعدها ریاست بیمارستان معتضدی در عراق را بر دوش گرفت و پزشک نخست آنجا شد. پس از مرگ معتضد، خلیفه عباسی به ری برگشت و رییس بیمارستان ری شد و تا پایان زندگی در این شهر ماند.
رازی نخستین پزشکی بود که تشخیص تفکیکی میان آبله و سرخک را بیان کرد. او در ارائه نظریه ایمنی اکتسابی پیشگام بود. در اسناد پزشکی آمده که او نخستین پزشک دوره خود بود که تشریح جسد انسان، استخوان‌ها، عضلات، مغز و بعضی از شعب اعصاب را در سر و گردن، توضیح داد. او در شیمی استاد بود و الکل، اسید سولفوریک، اسید کلریدریک، اکسیدارسنیک و اسید سیتریک از کشفیات رازی شناخته می‌شود.
در کتاب آثار بازمانده از ری قدیمِ حسین کریمان درباره‌ی جای خاکسپاری زکریای رازی نوشته شده است: «در دیه فیروزآباد بقعه‌ای قدیمی وجود دارد که اهل محل آنجا را به نام بقعه امامزاده شعیب فرزند امام موسی کاظم (ع) می‌شناسند. با توجه به این حقیقت که آن در قدیم هرگز شیعه‌نشین نبوده است تا فرزندی از امام را در آنجا مدفون سازند، (رک: ری باستان، ج ۲، فصل دوم از باب دوم) و نیز ظاهرا در کتب رجال و انساب و تراجم احوال مورد استفاده، ذکری از فرزندی به این نام از آن امام بزرگوار که در شهر ری مدفون شده باشد، درج نشده و از سویی شیبانی محمدبن حسن، فقیه بزرگ حنفی و یار ابوحنیفه در آن حدود مدفون شده است (رک: ری باستان، ج ۱ ص ۴۴۳، ج ۲ نقشه مقابل ص ۸۸) می‌توان چنین پنداشت که پس از آغاز خرابی و متروک ماندن ری و رواج مذهب شیعه، اندک اندک کلمه شیبانی به شعیب که قرابت مختصر لفظی دارند تصحیف یافته است. اگر این حدس رویی در صورت داشته باشد باید مدفن بسیاری از بزرگان سنی‌مذهب مدفون در ری، چون هشام بن عبداله و محمدبن زکریا و امثال این دو را در آن حدود جست‌وجو کرد… در حدود محل بیمارستان قدیمی ری ـ پهنه جنوبی و جنوب شرقی ری قدیم یا حوالی دیه فیروزآباد و قلعه نو و تپه میل کنونی، در میان آثار نامکشوف باستانی (شاید) نشانه‌ای از گور وی به دست آید.»
