ایرانیان باستان بر پایه‌ی آموزش‌های پیامبرشان اشوزرتشت براین باوربودند که شادی از جلوه‌های نیک اهورایی و همساز با زندگی است و هماره جشن‌ها را به مفهوم شادمانی و نیز گردهمایی برای پیوند یافتن بیشتر و گسترش دوستی‌ها برگزار می‌کردند.
جشن نوروز از برجسته‌ترین و باشکوه‌ترین یادگارهای ایرانیان است. هر جشنی آداب‌ورسوم ویژه‌ای دارد، خوب است تا فلسفه‌ی آن را بدانیم و دریابیم که چه اندیشه‌ی ژرفی در ورای هر آیین به‌ظاهر ساده و در قالب نمادها و نشانه‌های آن نهفته‌است.
گفته می‌شود در زمان ساسانیان، بشقاب‌های نقش‌دار بسیار زیبایی را از سرزمین چین به ایران آورده‌اند که به‌تدریج به نام آن سرزمین «چینی» نام گرفته و این واژه بعدها به «سینی» دیگرگون‌شد. در جشن‌نوروز آن روزگاران، میوه‌ها و شیرینی‌ها و خوراکی‌های دیگر را در هفت‌عدد از این سینی‌ها می‌چیدند و بر سفره‌ی نوروزی می‌نهادند که آن را «هفت‌چینی» یا «هفت‌سینی» می‌گفتند و گمان‌می‌رود که از آغاز سده‌ی چهارم یا پنجم هجری به «هفت‌سین» تبدیل‌شده‌باشد. و هم‌اکنون به جای نمادهایی که در زیر به‌آنها پرداخته می‌شود، از هفت چیزی سودبرده‌می‌شود که با «سین»(سمنو، سماق، سیر، سنجد و…) آغاز می‌شود!؟
هفت نزد ایرانیان عدد سپندینه‌ای(مقدسی) است و با هفت امشاسپندان یا هفت جاودانه‌ی پاک پیوند ویژه‌ای دارد. هفت امشاسپندانی که در مکتب‌های اشراق و عرفان ایرانی به نام‌های هفت‌وادی عشق، هفت‌خوان زندگی، هفت‌شهر عشق و غیره معروف شده‌اند. با یادآوری نماد و معانی آن‌ها به‌خاطر می‌سپاریم که در طول سال به این صفت‌های نیکو عمل کرده و جامعه‌ی(هازمان) خود را به‌پیش‌بریم.
اورمزد (اهورامزدا = هستی‌بخشِ دانای‌بزرگ)- شناخت خداوند و باور به یکتایی او نخستین پله‌ی بالندگی و تکامل است. از آنجایی که نزد ایرانیان باستان هریک از گل‌ها و درختان ویژه‌ی یکی از امشاسپندان است، درخت سرو که همیشه‌سبز و خرم است نیز، ویژه‌ی اورمزد بوده و یکی از شاخه‌هایی است که در گلدان سفره‌ی هفت‌سین نهاده‌می‌شود. کتاب مقدس نیز به نشانه‌ی یکتاپرستی برسفره‌ی هفت‌سین قرارمی‌گیرد.
بهمن (وهومن = نیک اندیشی یا بهترین منش)- پایه‌ی دوم تکامل، همانا نیکویی اندیشه و منش است. در جهان مادی نگهبان جانداران سودمند بوده و گزاردن جامی از شیر یا فرآورده‌های آن بر سرسفره به این نیت است. یاس سفید(زیرا رنگ سپید نمودار پاکی، سادگی و نیکی است) گُل ویژه‌ی بهمن است که شاخه‌ای از آن گلدان سفره‌ی هفت سین را آذین می‌دهد.
بنابر دیگر باورها، تخم‌مرغ نیز که نشانه‌ی نطفه و نژاد است، بر سرسفره نوروزی نهاده‌می‌شود، چون واپسین روز سال جشن آفرینش آدمیان قلمداد می‌شود.
اردیبهشت (اشاوهیشتا = بهترین راستی)- در پله‌های تکامل، پس از نیک‌اندیشی قراردارد. بدین معنا که هرکس دارای اندیشه‌ی درستی شد، گفتار و کردارش هم راست و درست شده و از دروغ وکژی می‌پرهیزد. در جهان مادی نگهبان آتش است و به‌همین مناسبت هم آتشدانی افروخته با بوی‌خوش کندر و چوب سندل، در کنار سفره نهاده‌می‌شود. نهادن شمع برسرسفره نیز به همین نشانه است. گل مرزنگوش ویژه‌ی اردیبهشت بوده، پس شاخه‌ای از آن‌را نیز در گلدان سفره‌ی هفت‌سین قرار می‌دهند تا بر زیبایی و خوشبویی آن بیفزاید.
شهریور (خشتره وئیریه = شهریاری بر خویش یا خویشتنداری)- نیرویی است که به آدمی توانایی خویشتنداری یا چیرگی برخود را می‌دهد تا در زندگی از یک خط هماهنگ میانه پیروی نماید. در جهان مادی نگهبان فلزات است و به‌این نشانه کاسه‌ی فلزی (تاس روزین) پرازآب (به نشانه‌ی خرداد امشاسپند) بر سفره‌ی نوروزی می‌نهند. گل ریحان(سپرغم) نیز ویژه‌ی شهریوراست.
به‌نظر می‌رسد، سکه‌هایی که در انار زده‌شده و درون کاسه‌ی آب وآویشن نهاده‌می‌شود، برگرفته از این باور باشد.
سپندارمزد (سپنته‌آرمئیتی یا اسفند = مهر، فروتنی و وفای به‌پیمان)- همه باید در راه بالندگی، مهرورزی و فروتنی و وفای به‌پیمان را آموخته و به این دانسته‌های‌نیک انسانی پایبند باشند. این امشاسپند در دنیای مادی نگهبان زمین است و سفره‌ای که بر زمین می‌گسترانند تا دربرگیرنده‌ی دیگر نمادها باشد، به همین نشانه است. گل بیدمشک نماد امشاسپند سپندارمزد و گل ویژه‌ی اسفند است.
خورداد (هئوروتات = دانش اندوزی و رسایی)- جهان پیوسته در راه بالندگی است، انسان نیز باید پیوسته در راه توانمندی و شکوفایی اندیشه، دل، جان، تن و روانش کوشا بوده و به دنبال رسایی و کمال باشد. خورداد در دنیای مادی نگهبان آب است و همانطور که در توضیح امشاسپند شهریور آمد کاسه‌ی پر آب نشانه‌ی آن است. گل سوسن نیز ویژه‌ی اوست که در گلدان نوروزی می‌نشیند.
امرداد (امرتات = بی مرگی و جاودانگی)- هر انسانی با پیروی از این مفهوم‌ها در پایان، با اهورامزدا همیار شده و به بالاترین پایه‌ی مینوی می‌رسد، تا زندگی‌ای جاودانی و پر از سرور را به‌دست‌آورد. امشاسپند امرداد در جهان مادی نگهبان گیاهان بوده و سبزه نیز به نشانه‌ی آن بر سفره هفت‌سین نهاده‌می‌شود. گل زنبق نیز از آن اوست.
یار‌ی‌نامه:
1- وحیدی، حسین. دین پایه زرتشتی. تهران: اشا، 1359.
2-نیکنام، کورش. از نوروز تا نوروز. تهران: فروهر، 1382.
3-برومند سعید، جواد. نوروز جمشید. تهران: توس، 1377.
4-پرتوی، مسعود. این هفت جاودانه .نوشتاری در روزنامه همشهری.
5-خورشیدیان، اردشیر. جهان‌بینی اشوزرتشت . تهران: فروهر، 1384.
